'Een kind stop je niet eeuwig in de cel'


BRUSSEL - Is het al dan niet grondwettelijk dat Amerikaanse minderjarigen, die een moord hebben gepleegd toen ze jonger waren dan vijftien, levenslang in de cel worden gehouden? Over die vraag buigt zich het Hooggerechtshof.


Quantel Lotts was in 1999 veertien jaar toen hij zijn stiefbroer Michael vermoordde bij een uit de hand gelopen vechtpartij. Lotts werd berecht als een volwassene en veroordeeld tot levenslang, zonder de mogelijkheid op voorwaardelijke vrijlating. De jongen uit St. Louis Missouri blijft in de gevangenis tot hij sterft.

De Verenigde Staten zijn het enige land ter wereld waar een minderjarige tot levenslang veroordeeld kan worden, zonder dat de kans bestaat dat de persoon ooit weer vrijkomt. 'De VS schenden het internationaal recht', zegt Rob Freer, de VS-researcher van Amnesty International, vanuit Londen. 'Het VN-kinderrechtenverdrag verbiedt levenslange gevangenisstraffen zonder voorwaardelijke vrijlating voor misdaden gepleegd door al wie jonger is dan 18 jaar. De VS en Somalië zijn de enige twee landen ter wereld die het verdrag nog niet geratificeerd hebben. En de VS zijn het enige land dat de straf toepast.'


Hoop

Toch is er nog hoop voor Quantel Lotts en de 79 andere Amerikanen die tot hetzelfde lot zijn veroordeeld. Negen rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof bogen zich gisteren over de vraag of het grondwettelijk is om een veertienjarige tot levenslang te veroordelen zonder dat de kans bestaat dat hij ooit vrijkomt. Twee specifieke cases werden behandeld. De uitspraak wordt pas in juni verwacht.

De ene zaak is die van Kuntrell Jackson uit Arkansas. Hij was veertien jaar toen hij in 1999, samen met twee oudere vrienden, een videotheek wilde overvallen. Jackson hield buiten een oogje in het zeil, terwijl de twee anderen binnen de winkelbediende onder schot hielden. Toen de vrouw ermee dreigde de politie te bellen, schoten ze haar dood. Ook al was Jackson niet in de winkel op het moment van de moord, toch werd hij berecht als een volwassene en veroordeeld tot levenslang zonder voorwaardelijke vrijlating.

De andere zaak is die van Evan Miller uit Alabama. Ook hij was veertien toen hij in 2003 een moord pleegde.Samen met een 16-jarige compagnon ging hij op bezoek bij zijn buurman die drugs verkocht aan zijn moeder. Ze speelden spelletjes, dronken whisky en rookten marihuana. Toen de jongens op het idee kwamen om de buurman zijn portemonnee te stelen, brak er ruzie uit. Uiteindelijk sloegen de jongens de man neer en staken het huis in brand. De man stikte in de rook.

Advocaat Bryan Stevenson verdedigt beide zaken. Volgens hem is de verplichte straf voor zo'n jonge kinderen 'wreed en ongebruikelijk', omdat er geen rekening wordt gehouden met de leeftijd of de achtergrond van de verdachte. De rechters en de jury mogen verzachtende omstandigheden niet eens overwegen.

'We zeggen niet dat jonge daders die een moord op hun geweten hebben, niet zwaar moeten worden gestraft', zegt Stevenson aan de National Public Radio. 'Misschien moet de dader wel de rest van zijn leven achter de tralies doorbrengen, maar het is voorbarig, buitensporig én oneerlijk om te zeggen dat we op voorhand weten dat deze jongere nooit kan veranderen.'


Doodstraf

In 2005 heeft de Supreme Court de doodstraf voor jongeren verboden. 'Kinderen verschillen van volwassenen', klonk het toen. De rechter oordeelde dat, als gevolg van hun jonge leeftijd, de hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn. 'Ze zijn impulsiever, meer onderhevig aan druk en minder goed in staat om de gevolgen van hun daden in te schatten.'

Twee jaar geleden ging het hof een stap verder. Het besliste toen dat jongeren die andere misdaden plegen dan moord niet veroordeeld kunnen worden tot levenslang zonder vervroegde vrijlating. Stevenson hoopt nu dat de lijn ook wordt doorgetrokken in het geval van moord.

'De laatste jaren gaat het de goede kant op', zegt Rob Freer. 'Ik kan niet anticiperen op de uitspraak van het hof, maar het is een tweede belangrijke zitting in twee jaar tijd. Historisch gezien schuiven de VS de goede kant op. Nergens ter wereld wordt dezelfde straf voor minderjarigen opgelegd. Het is tijd dat de VS de rest van de wereld volgen. Ze pakken er graag mee uit dat ze de kampioen zijn als het aankomt op mensenrechten, maar hierin staan de VS alleen.' Freer benadrukt dat Amnesty International er blijft voor pleiten dat de VS uiteindelijk het VN-kinderrechtenverdrag ratificeren, waarbij niemand onder de achttien jaar tot levenslang kan veroordeeld worden zonder voorwaardelijke vrijlating.

'In totaal zitten ongeveer 2.500 kinderen in de gevangenis, die een moord hebben gepleegd voor hun achttiende verjaardag', zegt Freer. 'We willen dat de VS ál deze cases herziet. In de VS kan je onder de achttien noch stemmen, noch alcohol kopen, maar je kan wel je hele leven in de gevangenis doorbrengen. Dat moet veranderen.'

Volgens Freer gaat het langzaam om de VS zo ver te krijgen dat ze het internationale recht volgen. 'De regering van president Obama heeft al positieve signalen gegeven dat ze het verdrag steunen', zegt Freer. 'Maar het verleden heeft aangetoond dat ze lanterfanten om internationale verdragen te ratificeren.'

Volgens Ashley Nellis van de Amerikaanse ngo The Sentencing Project werd er in de jaren '90 voor gepleit om jongeren die ernstige misdaden hadden gepleegd door te verwijzen naar het volwassenensysteem, waar ze zwaardere straffen zouden krijgen. 'De jonge daders zouden een gevaar betekenen voor de openbare veiligheid in de Amerikaanse samenleving', zegt ze vanuit Washington. 'Nu zoveel jaren later blijkt dat dit een verschrikkelijk idee was. Jongeren horen thuis in de jeugdrechtbank, want er worden nu te veel levens verspild.'


Hersenletsel

Nellis heeft aan de hand van enquêtes profielen gemaakt van de jongeren die levenslang in de gevangenis zitten. Uit het rapport The Lives of Juvenile Lifers, dat deze maand is gepubliceerd, blijkt dat het in de meeste gevallen gaat om kinderen die in arme gezinnen zijn opgegroeid, getuige waren van geweld en als kind het slachtoffer zijn geworden van fysiek en seksueel misbruik.

Dat blijkt ook in het geval van Lotts. Hij groeide op tussen drugs en geweld. Op zijn elfde zag hij hoe zijn oom werd doodgeschoten bij een geschil over drugs. Lotts werd regelmatig geslagen. 'Ik heb geleerd dat de meeste problemen kunnen worden opgelost met geweld', aldus Lotts.

Ook Miller was het slachtoffer van geweld en zijn beide ouders waren verslaafd aan drugs. Hij probeerde zich op te hangen toen hij vijf jaar oud was en begon te drinken en drugs te gebruiken op achtjarige leeftijd.

Zolang de wet niet wordt aangepast, blijven minderjarigen die voor moord berecht worden vrezen voor een levenslange opsluiting zonder vooruitzicht op vrijlating. Daarom wordt in Florida deze dagen massaal actie gevoerd om de zaak van Cristian Fernandez naar de jeugdrechtbank te verwijzen. De jongen was slechts twaalf toen hij zijn tweejarig halfbroertje zo'n zwaar pak rammel gaf, dat hij aan een hersenletsel is overleden. Als hij berecht wordt als een volwassene, zal hij de jongste ooit zijn in Florida.


DS, 21-03-2012 (Lin Louage)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB