'Het streelt mijn ijdelheid'


IOWA CITY - Over precies een maand begint de slag om het witte huis De kiezers in de staat Iowa brengen van oudsher de eerste stem uit in de campagne voor het presidentschap. Dat maakt van hen heel belangrijke spelers in de strijd om het Witte Huis. En ze nemen hun verantwoordelijkheid - de kandidaten keuren voor de rest van het land - ernstig.


'Eenzaam? Natuurlijk niet', lacht MaryAn. Het leek een logische vraag nadat ze net had verteld dat ze in kilometers in het rond geen buren heeft en een uur moet rijden naar de dichtstbij zijnde winkel. We reden urenlang samen met de bus door Iowa, een rit door eindeloze velden waartussen her en der een boerderij is neergepoot. MaryAn was al twee dagen onderweg. Ze kwam van Texas waar haar man in de olievelden werkt.

Iowa, een midwestelijke landbouwstaat - maïs, soja, haver, varkens en sinds kort een bloeiende ethanolindustrie - is verre van een staalkaart van de Verenigde Staten: niet eens drie miljoen inwoners, die bovendien voor 95procent blank zijn en overwegend conservatief.

Dat ze in het verkiezingsproces een rol spelen, en zelfs zo'n vooraanstaande, danken ze aan het feit dat ze als allereersten hun stem uitbrengen. Als ze niet eerst waren, zou niemand naar hen omkijken. Dat beseffen ze daar maar al te goed.

Maar ze vinden ook dat ze een heel unieke bijdrage leveren aan het verkiezingsproces en dat ze hun landgenoten in andere staten een dienst bewijzen. 'We zijn al sinds 1972 de eerste in de rij van voorverkiezingen. We hebben dus ervaring in het doorlichten van kandidaten', zegt professor David Redlawsk van de University of Iowa.

'De Iowa caucus is een uniek mechanisme', beaamt Luke Oglesbee, een 18-jarige student politieke wetenschappen. 'De kiezers hier zijn beter geïnformeerd. Wij screenen de kandidaten heel grondig. Wij kijken niet naar hun positie in de nationale peilingen of naar het geld dat ze hebben ingezameld. We zoeken naar de beste president en naar een mogelijke winnaar.'

En dat heeft ook voordelen voor de politici, meent Redlawsk. 'De kiezers in Iowa verwachten van de kandidaten dat ze echt met hen komen praten. In grote staten voeren ze campagne via de media. In Iowa kunnen de kandidaten letterlijk bijna elke hand schudden. Dat helpt ook de kandidaten omdat ze verplicht zijn om vanonder hun stulp vandaan te komen. Ze zijn het niet gewoon om met “normale, mensen te praten.'

Iowa heeft zijn belang bewezen. George McGovern (1972), Jimmy Carter (1976), Ronald Reagan (1980) of John Kerry - ze hebben allemaal hun nominatie aan de kiezers van Iowa te danken. In december 2003 gaf niemand nog een cent om de kandidatuur van John Kerry. De gewezen gouverneur van Vermont Howard Dean werd gezien als de gedoodverfde winnaar. Maar in Iowa waren de caucus-gangers onder de indruk van Kerry's geloofsbrieven als Vietnam-veteraan.

Wie hier beter doet dan verwacht, begint vanuit een heel sterke positie aan de voorverkiezing in New Hampshire enkele dagen later. Iowa en New Hampshire geven al decennia een vrij betrouwbare indicatie over de uiteindelijke winnaars. Dat weten de kandidaten maar al te goed. Hillary Clinton breidde zopas haar team in Iowa uit tot 220 mensen en senator Chris Dodd van Connecticut verhuisde zelfs zijn gezin en schreef zijn dochtertje in de kleuterschool van Des Moines in.

Vandaar het belang dat ook de internationale de media aan de caucus hechten. Redlawsk, die een cursus doceert over de Iowa caucus, kreeg ze allemaal op bezoek: The Economist, The Financial Times, Associated Press, De Standaard... 'Ik moet toegeven', zegt hij, 'het is een beetje een egotrip. Het streelt mijn ijdelheid.'

We komen Oglesbee tegen als hij op een avond met een pak affiches op weg is naar een vergadering van de 'Students for Joe Biden'. De vier bestuursleden buigen zich over de vraag hoe ze meer enthousiasme kunnen kweken voor de senator uit Delaware. Zelf zijn ze nog in de euforie van een recente ontmoeting met hun held.

Alle mogelijke trucs worden opgelijst: T-shirts, Facebook, pamfletjes.... 'Gratis eten en drank', suggereert Magaly, die haar loyauteit zopas verlegd heeft van Hillary Clinton naar Biden. 'Studenten komen altijd af op gratis eten en drinken.' Dit is het Iowa-caucussysteem in volle werking en op zijn best.

Dat jonge engagement blijkt evenwel niet volledig belangeloos te zijn. 'Het staat goed op je cv', geeft Oglesbee toe op de vraag waarom hij er zo veel van zijn tijd en energie insteekt. 'En het is een goede manier om te netwerken.'

Bij de 'College Republicans' die een paar zalen verderop vergaderen, is het klinkende ruzie tussen voorzitter Greg en 'die van Giuliani'. Die laatsten beschuldigen de voorzitter ervan 'Rudy' te hebben beledigd wegens zijn verdraagzaamheid tegenover holebi's en abortus. Ze eisen een verontschuldiging. Greg ontkent, maar als de Giuliani's excuses willen, kunnen ze die krijgen, omwille van de eenheid in de partij. 'We werden knock-out geslagen in 2006. Dat willen we niet nog eens meemaken. 2008 wordt een moeilijke verkiezing. En als we de gelederen niet sluiten', waarschuwt de voorzitter, 'is Hillary morgen president.'

Hillary Clinton - de grote boeman voor de Republikeinen - ligt in de nationale peilingen stevig op kop met 37procent tegenover Barack Obama met 24, en John Edwards met 15procent. Maar het beeld in Iowa is heel anders, althans bij de mensen die vrijwel zeker aan de caucus zullen deelnemen (zie inzet). Daar is er geen speld tussen de drie Democratische koplopers te krijgen.

'Kiezers reageren op wat ze kennen', zo verklaart professor Redlawsk het verschil. 'In 46staten wordt er geen campagne gevoerd. Daar hebben de kiezers alleen de nationale media.' En die spitsen zich toe op de grote verhalen: wie haalt het meeste geld op, wie scoort het best in de debatten, wie zendt de smerigste tv-advertentie uit...

Daar moeten ze in Iowa niets van weten. Daar monsteren ze de kandidaten hoogst persoonlijk.


DS, 03-12-2007 (Evita Neefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB