De paria van Europa


Mochten de Britten nog niet helemaal beseffen in welke shit een stelletje onbekwame politici hen heeft gebracht, dan neemt Martin Wolf daarover alle twijfel weg.


Theresa May beloofde kracht en stabiliteit. Het is precies het tegendeel geworden. Het zou grappig zijn als het niet zo ernstig was. Donald Trump denkt dat heel de wereld de Verenigde Staten uitlacht. Hij vergist zich: het Verenigd Koninkrijk is de risee. Eerst hadden we David Camerons overbodige referendum over het lidmaatschap van de EU, daarna Theresa Mays politieke zelfmoord. Het land staat voor gek. De verkiezing heeft bovendien de kans vergroot dat er geen akkoord komt. De mantra ‘beter geen akkoord dan een slecht akkoord’ is fout, want ‘geen akkoord’ zou voor iedereen een ramp zijn.

Ironisch genoeg heeft de Conservatieve partij vorige week met 42,2 procent van de stemmen haar hoogste score sinds 1983 geboekt. De grote verrassing was Labours vermogen om de kleine partijen leeg te zuigen: die hebben het sinds 1970 nog nooit zo slecht gedaan. Partijleider Jeremy Corbyn, de eeuwige rebel, heeft als de rattenvanger van Hamelen de proteststemmen naar zich toe gelokt.

De premier is haar meerderheid en haar gezag kwijt. Zoals George Osborne, de gewezen minister van Financiën, opmerkte: ‘Ze is een dead woman walking.’ May is nu afhankelijk van de rancuneuze Democratische Unionistische Partij. Ze heeft ook al een achtste van de tijd verkwanseld die na het uitlokken van artikel 50 van het EU-verdrag beschikbaar was.

Het lijkt bijna uitgesloten dat er voldoende tijd rest om over alle nodige compromissen met de EU te onderhandelen en ze daarna in wetten te gieten. De eerste compromissen op het menu zijn het enorme bedrag dat de Britten zullen moeten betalen om zich vrij te kopen en de rechten van de EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk.

Een nieuwe verkiezing zou ons nog meer tijd doen verliezen en bovendien niets oplossen. Ze zou opnieuw een parlement zonder absolute meerderheid kunnen opleveren. Het Verenigd Koninkrijk zit dus hopeloos in de knoei.


Chaotisch vertrek

De combinatie van de EU-obsessie van een deel van rechts en de onverantwoordelijkheid van David Cameron, met gemak de slechtste premier in de geschiedenis van Groot-Brittannië, heeft het land in een crisis gestort. Een akkoord is nu nog onwaarschijnlijker dan voor de verkiezingen, want het zal afhangen van de aanvaarding van de voorwaarden die de EU stelt. Niets doet veronderstellen dat de handel in goederen en diensten, of de luchtvaart, na een harde Brexit zomaar op gang zal komen – laat staan dat het vlot zal gaan. Het zal samenwerking en voorbereiding vragen, en zonder een akkoord zal de EU die weigeren. Europa zal ons als een paria behandelen, een land dat zijn verplichtingen niet nakomt. Want dat is wat ‘geen akkoord’ betekent.

Het zou waanzin zijn om het land tot een dergelijke relatie te veroordelen met zijn buren sinds altijd, tevens zijn belangrijkste handelspartners. Maar dat is wat het referendum dreigt te doen. Een van de vele fouten die men heeft gemaakt, is verzuimen om alle alternatieven duidelijk op een rijtje te zetten. Want er is geen binaire keuze tussen blijven en vertrekken. Je kunt op veel verschillende manieren vertrekken, van een zachte breuk (blijvend lidmaatschap van de eenheidsmarkt en de tolunie), tot de hardste (hoegenaamd geen akkoord).

De uitslag van het referendum was zo nipt dat een strijd tussen blijven en vrijwel elke specifieke versie van de Brexit waarschijnlijk was uitgedraaid op blijven. Maar uiteindelijk kan er slechts één specifieke versie van de Brexit bestaan – vandaar dat het democratisch legitiem is om een nieuw referendum te eisen wanneer (of als) er afspraken gemaakt zijn: blijven of die onderhandelde Brexit aanvaarden. Maar het Verenigd Koninkrijk zou het weleens moeilijk kunnen krijgen om zijn beslissing om te vertrekken te herroepen.

Dit domme proces heeft het Verenigd Koninkrijk op koers gezet naar een chaotisch vertrek. Het heeft in zijn geschiedenis vaak geprobeerd de Europeanen te verdelen. Nu verenigt het hen tegen zich. Het is een strategische ramp.


Bang voor vergelding

Een geïsoleerd Verenigd Koninkrijk zal weinig gewicht in de schaal leggen. Het moet nu al op eieren lopen in zijn relatie met Trumps VS, bang voor vergelding. In de onderhandelingen over belangrijke akkoorden met de VS, China, India of de EU zullen de Britten een zwakke vragende partij zijn. Ze zullen de machtigere partners hun zin moeten geven.

In 1961 aanvaardde Harold Macmillan het einde van het Britse imperium en vroeg hij om aansluiting bij de toenmalige Europese Economische Gemeenschap. Hij had daar goede economische en politieke redenen voor. Hij besefte het strategische belang van het lidmaatschap van een sterk Europa.

Blijven is nog altijd de beste keuze voor het land. Alle alternatieven zijn veel slechter. Sommige mensen hopen dat we in de eenheidsmarkt en de tolunie kunnen blijven, zodat we ten minste de economische voordelen van het lidmaatschap behouden. Maar dat impliceert de aanvaarding van vrij verkeer en van regels waarover het Verenigd Koninkrijk geen inspraak meer zal hebben. We zouden dus alle gepercipieerde nadelen hebben en niets van de voordelen, wat politiek onhaalbaar is. En dus moeten we op zoek naar politiek meer haalbare, maar economisch veel slechtere opties dan een volwaardig lidmaatschap.

Het minst slechte scenario is waarschijnlijk de aanvaarding van vrijwel alle voorwaarden van de EU, na 2019 gevolgd door een lange overgangsperiode binnen de eenheidsmarkt en de tolunie en daarna zo snel mogelijk een uitgebreid vrijhandelsakkoord. Dat zou slechter zijn dan lid blijven, maar er zou min of meer mee te leven zijn. Jammer genoeg kunnen we dat alleen bereiken als we een sterke, stabiele en verstandige regering hebben. Die hebben we niet en zullen we waarschijnlijk ook niet krijgen.

Dwaze hoogmoed heeft ons tussen twee vuren doen belanden, dat van de EU en dat van de ultraharde Brexit. ‘Geen Brexit’ blijft beter dan elk alternatief, maar zelfs een slecht akkoord is beter dan helemaal niets. We hebben al deze ellende vooral aan de Conservatieven te danken en de kiezers zullen woedend zijn, zodra ze dat beseffen. Het zal een lelijke afrekening worden.


DS, 15-07-2017 (Martin Wolf: The Financial Times)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB