In Vlaanderen verdienen leerkrachten niet extreem veel en niet extreem weinig in vergelijking met hun collega's in andere Europese landen. Maar alles kan beter. 'We moeten de goede leerkrachten met bonussen in het onderwijs houden, want alleen zo garanderen we het behoud van de welvaart', zegt topeconoom Geert Noels.

Als je als leraar écht veel geld wil verdienen, moet je naar Luxemburg verhuizen. Het loon van Vlaamse leerkrachten zit in de middenmoot. Een loon waar ook de vakbonden tevreden mee zijn. 'We gaan niet zeggen dat leerkrachten te weinig verdienen, maar het is ook geen geheim dat je niet voor het grote geld naar het onderwijs moet komen', zegt Hugo Deckers, algemeen secretaris van de socialistische onderwijsvakbond ACOD. 'Als je bekwame mensen wil blijven aantrekken, is het loon een belangrijk aspect. Je betaalt voor een skill, voor het vermogen om iets op een begrijpelijke manier uiteen te zetten.'

Diamantslijpers

En net dat is de reden waarom topeconoom Geert Noels (Econopolis) pleit voor een revolutie in het loonstelsel. 'Er is in België maar één echte grondstof: grijze cellen', zegt Noels. 'We moeten die grijze cellen zo goed mogelijk ontwikkelen. Hoe beter je een diamant slijpt, hoe meer hij waard is. En de diamantslijpers, dat zijn bij ons de onderwijzers. Zij die dat het beste doen, zouden daar meer geld voor moeten krijgen. Vergelijk het met voetbal: één of twee sterspelers kunnen ervoor zorgen dat een ploeg zich kwalificeert. In het onderwijs zijn er ook die het verschil maken, maar daar wordt het niet erkend. Zo loop je het risico dat de goede leerkrachten kiezen voor een andere roeping. Een bonussysteem voor goede leerkrachten kan dat voorkomen.'

Het systeem kan tegelijk voorkomen dat vastbenoemden er de kantjes aflopen, denkt Noels. 'Het is moeilijk om het systeem van vaste benoemingen af te schaffen, maar je loopt het risico dat vastbenoemden vastgeroest raken. Het is een gevaarlijk systeem, dat in geen enkele andere job bestaat. En dat net in zo'n belangrijke job. Er moet een manier gevonden worden om motiverend te blijven werken. In dat opzicht kunnen bonussen goed werken.'

Begeleiding nodig

Vraag is natuurlijk hoe je bepaalt wie de goede leerkrachten zijn. 'Kijk eens naar je eigen leerkrachten: zelfs zoveel jaren later kan je nog altijd zeggen wie je favorieten waren en wie er echt slecht lesgaf', zegt Noels. 'De evaluatie van leerlingen is meestal unaniem. Ook de directie heeft daar zicht op. En wie er op negatieve wijze uitspringt, die moet begeleiding krijgen.'

'Over het lijk van de ACOD', zo reageert Hugo Deckers. 'Het niveau van ons onderwijs is wereldtop, daar gaan bonussen weinig aan kunnen verbeteren. Integendeel: een bonus komt de coherentie van het team niet ten goede. De sterkte van een school hangt af van de sterkte van de ploeg, dus leerkrachten kunnen concurrentie missen als kiespijn. Het bonussysteem bij toplonen heeft onze economie bijna ontwricht, omdat het getuigt van kortetermijndenken en ingaat tegen de collegialiteit. En hoe zou je dat praktisch aanpakken? Is er een onbeperkt budget voor elke goede leerkracht, bekijk je de bonussen elk jaar opnieuw?'

'Welbevinden koop je niet af. De leegloop in het onderwijs is er vooral bij de jonge leerkrachten en die kan je niet houden met bonussen.'

'Mensen die beweren dat leerkrachten wel heel veel verdienen voor 20 uur per week en zo veel vakantie, weten niet wat de job van leerkracht inhoudt', zegt Deckers. 'Voor elk uur dat je voor de klas staat, heb je een uur voorbereidingstijd nodig. En het lijken dan wel lange vakanties, er zijn weinig beroepen die mentaal zo veel van je vragen als het beroep van leerkracht. In de meeste beroepen kan je eens wat minder presteren als je je een dag wat slapjes voelt, maar een leerkracht moet voortdurend top zijn.'Minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) is op zoek naar manieren om leerkrachten in het onderwijs te houden, maar denkt niet dat een hoger loon daarbij doorslaggevend zal zijn. Er zijn op het kabinet niet onmiddellijk plannen om te raken aan het loon.

DS - 26-08-2010