Kopergeld in de ban


> Kleine muntjes zijn niet populair > De productie ervan is relatief duur > Risico op extra inflatie is beperkt


Eerlijk zeggen. Wanneer heeft u voor het laatst een stuk van één of twee eurocent in handen gehad? Groot is de kans dat dat lang geleden is. Tenzij het was om uw portemonnee te ontlasten van die onhandige voorraad kopergeld, en al die muntjes in een glazen potje op de vensterbank te steken.

Niemand is dol op dat gepriegel met die onooglijke koperschijfjes. Vooral de winkeliers niet. Vandaar dat de zelfstandigenorganisatie Unizo al jarenlang pleit voor het uitbannen van de muntjes. Vandaag is het zover: in Waregem gaat een proefproject van start om al het betaalverkeer zonder die kleine muntjes te laten verlopen. De winkeliers ronden alle prijzen af. Bedragen die eindigen op 1, 2, 6 of 7 cent worden naar beneden afgerond, die op 3, 4, 8 en 9 naar boven.

Als het Waregemse proefproject succesvol is, zal overwogen worden om in heel België de muntjes uit te bannen. Het muntstuk van 5 cent zal dan de kleinste betaaleenheid worden. De kans dat het zover komt, is reëel. De muntjes zijn immers verre van populair. Ze zijn bij de introductie van de euro ingevoerd om tegemoet te komen aan landen die zelf nog munten hadden met kleine waarden. In ons land kwam de kleinste munt (die van een halve frank) in waarde ongeveer overeen met het muntje van 1 eurocent. Maar de halve en ook de hele frank werden toen al nauwelijks gebruikt. Finland koos er bij het begin al voor om de muntjes van 1 en 2 eurocent overbodig te maken door alles af te ronden op 0 of 5 eurocent. Het ziet er nu naar uit dat dat voorbeeld navolging krijgt. Het lijkt immers vooral voordelen te bieden.

Om te beginnen zijn de winkeliers de kleine muntjes liever kwijt dan rijk. Ze zorgen voor vertraging aan de kassa, waardoor de rijen langer zijn dan strikt noodzakelijk. Bovendien kost de behandeling van de muntjes geld en tijd: ze moeten worden geteld, gesorteerd, getransporteerd, en in rolletjes verpakt. Een winkelier die te weinig wisselgeld heeft en naar de bank gaat voor extra munten, moeten daarvoor een bedrag betalen dat hoger is dan de waarde van het geld. In Nederland berekende het Platform Detailhandel dat de betalingen met 1 en 2 eurocent de sector jaarlijks zo'n dertig miljoen euro kosten.

Ook de consument lijkt geen traan te zullen laten om het verdwijnen van de onooglijke muntjes. Veel mensen potten ze op omdat ze het te lastig vinden al dat kopergeld mee te dragen. In een Europese enquête gaf 60 procent van de Belgische consumenten te kennen dat er teveel soorten munten bestaan. Die van 1 en 2 eurocent waren het minst populair: respectievelijk 87 en 82 procent zei ze niet te zullen missen.

De overheid staat evenmin afkerig van de afschaffing van de muntjes. Het slaan van de muntjes van 1 cent kost meer dan de waarde die ze vertegenwoordigen. Dat zou niet zo erg zijn als de muntjes lang in omloop zouden blijven. Maar dat is niet zo. Doordat er meer muntjes in glazen potten verdwijnen dan er in het betaalverkeer gebruikt worden, moeten er regelmatig nieuwe geslagen worden. Ook migreren er in de vakantieperiode veel muntjes van Noord-Europa naar de mediterrane landen, waar ze populairder zijn dan in onze contreien. In 2003 moest de Koninklijke Munt bijvoorbeeld 40 miljoen extra muntstukken van 2 cent bijmaken, omdat er een tekort dreigde. Volgens Unizo heeft het maken van de muntjes sinds 2002 zo'n 18 miljoen euro gekost.

Niets dan voordelen dus? Nee. Plannen om de muntjes af te schaffen botsen telkens op de vrees dat daardoor de inflatie zal worden aangewakkerd. Winkeliers zouden bij het afronden van de prijzen de gelegenheid aangrijpen om er een paar cent bij te doen, waardoor alles duurder wordt. Dat risico is reëel, maar beperkt, stelde de Nationale Bank vast in een studie uit 2004. Daarin wordt vastgesteld dat nu al de helft van de producten een prijskaartje draagt dat eindigt op 0 of 5 eurocent. De winkeliers beloven dat de productprijzen niet worden aangepast en alleen het eindbedrag aan de kassa wordt afgerond. Maar in Finland, waar de kleine muntjes niet worden gebruikt, eindigt driekwart van de productprijzen op een rond getal. De kans bestaat dus dat een kwart van de producten in prijs verandert. Volgens de Nationale Bank zou dat de inflatie met 0,1 tot 0,4 procentpunt kunnen opdrijven.

Unizo bestrijdt dat. Als alle winkeliers zich strikt aan de afspraken houden (productprijzen niet aanpassen en aan de kassa even vaak naar boven als naar beneden afronden), betaalt niemand meer voor zijn boodschappen dan nu het geval is. De zelfstandigenorganisatie suggereert zelfs dat we zonder euromuntjes goedkoper af zullen zijn. Niet zozeer aan de kassa van de supermarkt, maar wel doordat de kosten van het slaan en behandelen van de munten wegvallen. De belastingbetaler zal niet langer hoeven in te staan voor het bekostigen van die operatie. Of we dat uiteindelijk ook aan onze aanslag zullen merken, is natuurlijk een andere vraag.

Ruben Mooijman leidt de economieredactie


DS, 16-06-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB