Personeel voor iedereen


Van beslissen wat je vanavond gaat eten tot de kinderen van school halen, bloemen kiezen, facturen betalen of een Ikea-kast in elkaar vijzen: we besteden steeds meer taken uit. Zo hopen we op z’n minst het gevoel te krijgen over meer dan 24 uur per dag te beschikken.


You have the same 24 hours as Beyoncé. Wie tijd doorbrengt op het internet kent de mantra die ons met de neus op de feiten probeert te drukken: terwijl wij met moeite onze gewonemensenbesognes (koken, poetsen, met gelijke sokken de deur uit gaan) voor elkaar krijgen, is zij haar fitte, perfect gemanicuurde, stijlvolle zelf. Een supervrouw die op tournee gaat, mooie kinderen opvoedt, exclusief vastgoed verzamelt en in de uren die ze overheeft aan liefdadigheid doet. Uren waarover wij gek genoeg niet lijken te beschikken.


Met bijpassende vaas

Laten we even de echte rekening maken. Beyoncé is naast een mens ook gewoon een bedrijf met personeel. Flink wat, zelfs. Enkele nanny’s voor de drie kinderen. Een chef aan huis, stilisten, een juridisch team, personal trainers en assistenten. Als je echt wilt weten over hoeveel uren Beyoncé beschikt, dan moet je haar 24 stonden samentellen met de betaalde uren van haar hulptroepen. Dat getal staat niet gelijk aan die schamele 24 van u en mij. Stel dat Beyoncé acht mensen tewerkstelt die vier uur per dag aan de slag zijn, dan beschikt ze al over 32 uur extra per dag. Dan kan een mens al eens een choreografie inoefenen, of een uur langer bij de kapper doorbrengen om de cornrows te perfectioneren.

Tegelijk is het sterk dat ik dit artikel überhaupt nog zelf schrijf, want de laatste jaren moet je helemaal geen superster of vastgoedmagnaat meer zijn om personeel in te schakelen. Wij kunnen dat ook. Wij doen dat ook. Outsourcen heet dat en het kan voor een waslijst aan taken.

We kennen allemaal de bestelwagens van HelloFresh, die vanuit Nederland het hele land doorkruisen om ons van hapklare recepten en ingrediënten te voorzien. Ook kleinere bedrijven springen op de kar: onlangs raadde iemand me mightymeals.be aan, een site waarop je een voedingsplan selecteert volgens doel: fitter worden, afvallen of extra brandstof inslaan voor intensieve trainingen. Iemand stelt de maaltijden voor je samen, na het afleveren vries je ze in en je hebt op elk moment een maaltijd die enkel nog moet opgewarmd worden.

Natuurlijk kun je naar de markt om bloemen, maar is het in deze tijden van drukte niet gewoon handiger om die elke week door Bloomon te laten leveren, samengesteld door een professional met bijpassende vaas en al? Heel wat mensen vinden van wel, want het Nederlandse bedrijf stelt ondertussen meer dan tachtig mensen tewerk en de ceo liet onlangs in een interview weten dat de grootste uitdaging erin bestaat om tegemoet te blijven komen aan de groeiende vraag.

Je boodschappen laten doen door iemand van de supermarkt, zodat jij enkel nog de dozen in je koffer moet mikken. Je laten rondrijden door Uber, of je restauranteten tot aan de voordeur laten rijden door Deliveroo. Wat te denken van de dienst Zalon van Zalando, waarbij je na een virtueel intakemoment elke maand een doos vol kledingstukken krijgt opgestuurd, gekozen door een professionele stilist? Of het feit dat meubelgigant Ikea de klusdienst TaskRabbit onder de vleugels heeft genomen, zodat je de Billy niet meer zelf in elkaar hoeft te vijzen? Nog niet beschikbaar in ons land, maar via sites als klaariskees.be kan het ook. Heb je een hond, maar geen zin om ermee te gaan wandelen, dan schakel je een doggywalker in, zodat je tijdens het wandelen niet moet nadenken over waarom je ook alweer ooit voor een hond hebt gekozen. Handig.


Verslaafd aan dienstencheques

Wat een paar jaar geleden nog een absurde luxe leek, is ondertussen niet zo gek meer. ‘Tegelijk is het allemaal ook niet zo nieuw als je op het eerste gezicht zou denken’, zegt Herman Konings, beheerder van het Antwerpse trend- en toekomstonderzoeksbureau Pocket Marketing/nXt. ‘Vroeger kwamen de slager, de bakker en de melkboer ook aan huis, al was dat toen vooral omdat heel wat vrouwen niet met de auto reden. Toen ze dat wel begonnen te doen, kozen ze vaak voor de one stop shop, de supermarkt. We zijn ondertussen geëvolueerd van een tijd waarin mensen van negen tot vijf handwerk deden om de hoek naar een tijd waarin we veel uren in de file doorbrengen, of al pendelend. Met werkdagen die dankzij de nieuwe technologieën minder afgebakend zijn. Gevolg: de laatste 25 jaar hebben we per Belg gemiddeld zeven uur vrij beschikbare tijd per week verloren. Tijd die we niet meer lijken te hebben om ons huishouden te doen, naar de winkel te gaan en de rest rond te krijgen. Een uur is nu veel meer waard dan tien jaar geleden, en dat verklaart het succes van initiatieven als dienstencheques en andere vormen van uitbesteding.’

Het lijkt ook een efficiënte economische transactie, zoals Anouck Meier het noemt. Zij heeft een copywritingbedrijf, een man met een drukke job, twee jonge kinderen, een poetsvrouw, iemand die de strijk overneemt, een dame die de kindjes van school haalt en twee VA’s. Dat zijn virtual assistants die haar ontdoen van de ondernemerstaken die ze liever uitbesteedt: factureren, de boekhouding, nieuwe klanten inlijven, afspraken voor interviews vastleggen. ‘Ik ben ervan overtuigd dat je grootse winst boekt als je de taken uitbesteedt waarin je zelf niet goed bent, of waar je geen plezier uit haalt’, zegt Meier. ‘Als je inherent ongeschikt bent om je eigen boekhouding te doen, dan is niks zaliger dan het uit handen te geven aan iemand die het ook nog eens tien keer beter doet dan jij. Hetzelfde met de poetsvrouw: natuurlijk zou ik vier uur zelf kunnen poetsen, maar het zou slechter gedaan zijn en ik haal geen enkele voldoening uit een slecht gepoetste vloer, ook niet als ik het helemaal zelf gedaan heb. Integendeel.’

Al die diensten komen hoe dan ook met een prijs. Soms per uur, soms via een abonnementsformule, maar altijd maken ze deel uit van een verdienmodel. We blijken in dit land collectief verslaafd aan de dienstencheques: in 2017 gebruikte de Vlaming een recordaantal van 83 miljoen dienstencheques, elk goed voor een uur betaalde hulp in huis.

In haar boek The outsourced self - What happens when we pay others to live our lives for us stelt de Amerikaanse auteur Arlie Russell Hochschild dat het gezin lang een baken was dat bestand leek tegen de krachten van de markt. Hoewel het boek in 2012 verscheen en Hochschild toen nog niet eens kon bevroeden hoeveel verder we zes jaar later zouden staan, had ze toen al door wat we steeds meer beginnen in te zien: dat zaken en taken die ooit deel uitmaakten van het privéleven – de opvoeding van de kinderen, liefde, vriendschap – tegenwoordig in handige pakketjes vol expertise worden verkocht aan de verwarde, gehaaste Amerikaan. De vraag is of die Amerikaan, net als de Europeaan die vaak achter hem aan holt, niet steeds afhankelijker wordt van dat soort diensten en daardoor niet verleert om iets zelf op te lossen.


Oh ironie

‘Uit onderzoek blijkt dat het niet zo is dat we de uren die we overhebben, gebruiken om te liggen niksen’, zegt Herman Konings. ‘Vaak gaan we in die uren net harder werken, waardoor burn-outs op de loer liggen. Je moet al die extra diensten natuurlijk ook kunnen blijven betalen, waardoor de druk om nog meer te verdienen in ruil voor het gemak ervan hoger ligt. Tegelijk: als je je huishouden uitbesteedt om meer tijd met je kinderen door te brengen, valt daar natuurlijk ook iets voor te zeggen.’

En toch. Zelf merk ik dat ik blijer word als ik de tijd neem om zelf een boeketje bloemen te gaan kiezen op de markt dan als er een vrachtwagen vanuit een ander land een duur boeket komt afleveren aan de deur. Omdat de trip naar de markt met mijn dochter in de zon me veel oplevert waar niet meteen een prijs aan valt te koppelen, en omdat ik weet dat ik niet nog een extra koerier door de hemeltergende files heb gejaagd waar mensen in staan die daardoor niet op tijd thuis raken om zelf op het gemak naar de markt te gaan.

‘Dat is de ironie’, zegt Konings. ‘Door te rekenen op al die koeriers die ons eten van ver komen brengen, waardoor je verse eten soms al minstens twee dagen oud is voor het je bereikt, worden de files die ons tijd doen verliezen waarin we het zelf zouden kunnen doen, steeds langer. Los daarvan is het inderdaad zo dat dergelijke bedrijven pas levensvatbaar kunnen zijn als ze voldoende groot zijn. Waardoor ze soms regels stellen die nadelig zijn voor hun personeel.’


Nieuwe experimenten

Ondanks die overpeinzingen denkt Herman Konings dat we alleen maar vaker hulp zullen inschakelen: ‘En dat hoeft niet per se een negatief verhaal te zijn’, zegt hij. ‘Er bestaat een Brits alternatief voor Hello Fresh dat Farmdrop heet, en zo lokaal mogelijk levert bij enkele gegroepeerde gemeenten, met een significante winst voor de lokale boeren. Er zijn experimenten met kleine drones die Dragonfly heten, die kleine pakjes kunnen leveren in stedelijke omgevingen door ze aan het raam van je appartement te droppen.’ Konings verwijst ook naar Lulu Dans Ma Rue in Parijs, een concept waarbij oude krantenkiosken dienstdoen als centrale conciërge om mensen uit de buurt in te schakelen voor je alledaagse beslommeringen. Een gepensioneerde die goed is met computers, of een student die graag Ikea-kasten in elkaar zet.

Het draait ook om evenwicht, zegt Anouck Meier, die haar kinderen wel afzet ’s morgens, maar voor de rest nooit aan de schoolpoort staat omdat ze haar kinderen door iemand anders laat oppikken, voeden en entertainen tot mama klaar is met haar dagtaak. ‘Ik besteed veel uit, maar het is niet zo dat ik daardoor een afwezige moeder ben. Elk weekend en elke woensdagnamiddag staat in functie van mijn gezin. De tijd die ik met hen doorbreng, probeer ik ook helemaal aanwezig te zijn. Mijn ouders wonen niet in de buurt, als het klopt dat er een village nodig is om een kind op te voeden, dan vind ik het geen schande om op zoek te gaan naar andere oplossingen. Ik heb niet het gevoel dat ik veel meerwaarde toevoeg door persoonlijk aan de schoolpoort te staan om kwart voor vier. De vrijheid om daar zelf over te beslissen is voor mij nog de grootste luxe van het hele verhaal.’


(DSMagazine, 06-10-2018 (Kelly Deriemaeker)