Kan Tim Berners-Lee het web redden?


De toekomst van het web is in gevaar. Maar als bedrijven, overheden en internetgebruikers samenwerken, komt het toch nog goed, gelooft grondlegger Sir Tim *Berners-Lee. En hij weet zelfs hoe we dat moeten aanpakken: deze week stelde hij zijn afgewerkte ‘Contract voor het web’ voor. Wat een jaar geleden nog maar één velletje papier was, is inmiddels een document van dertig pagina’s geworden. Helaas: het is even vaag, algemeen en wollig gebleven.


Sir Tim heeft in het recente verleden harde woorden gesproken over wat de grote techbedrijven met zijn uitvinding hebben aangericht. Maar dit keer heeft hij gekozen voor consensus. Dat zijn contract de steun heeft van Google en Facebook, maakt de kans natuurlijk groter dat er iets van in huis komt. Helaas betekent het ook dat er niets in staat, maar dan ook geen letter, dat Google en Facebook zou kunnen verontrusten. Tja, en wat schieten we er dan mee op?

In dat jaar sinds die eerste schets is het besef gegroeid dat de macht van deze grote technologiebedrijven een probleem is geworden – voor het web en voor de samenleving. Maar in die dertig pagina’s wordt amper verwezen naar de al te grote macht van big tech – het is maar één zinnetje. De vrije concurrentie moet worden ‘afgedwongen’, staat er, ‘onder meer door het bevorderen van interoperabiliteit en open standaarden, zodat *kleine spelers een kans krijgen’. *Gelooft Tim Berners-Lee echt dat ‘open standaarden’ in dit stadium de concurrentie nog kunnen herstellen?

Of wacht, nee, er staat nóg een zinnetje: dat er onderzoek moet komen om uit te vissen of er problemen zijn met de concurrentie in de sector. Nee, Tim, daar moet geen onderzoek naar komen – dat stadium zijn we al een paar jaar voorbij. Er moet actie *komen: stevige nieuwe wetgeving en stevig optreden om de bestaande wetgeving af te dwingen. Iedereen behálve Google en Facebook is het daar intussen over eens, dacht ik zo.

Voor de telecombedrijven is het contract veel strenger en vooral specifieker: die moeten overal ter wereld 1 gigabyte data aanbieden voor minder dan 2 procent van een gemiddeld maandloon, en nog een paar dergelijke eisen. Dat lijkt wel een echo van de jaren 90: de telco’s waren toen de grote boemannen die je in de gaten moest houden, de internetbedrijfjes waren de sympathieke nieuwkomers. Dat zie je elders in het document ook: echo’s van het achterhaalde idealisme van de vroege dotcomjaren. In het contract staan ook, terecht, lange passages over privacy. Maar die volgen te braaf de contouren van de Europese GDPR-wetgeving. In wezen is dit een soort vrijwillige GDPR light, wereldwijd geldig maar nergens echt van kracht.

Dus wat moeten we hiermee? Berners-Lee ziet de problemen wel, het blijft een uiterst slimme knaap. Maar hij gelooft dat het web zichzelf nog kan redden. Hij vergist zich. Dit contract is, in wezen, een goedbedoelde poging van de internetindustrie (in de breedste zin, non-profits inbegrepen) om zichzelf te reguleren. Maar de tijd voor zelfregulering en goede bedoelingen is gekomen en gegaan.

Berners-Lee heeft vorig jaar nog een ander goedbedoeld plan bekendgemaakt om het web te redden: de Solid-technologie. Dat is een open, privacybewust alternatief voor de manier waarop Facebook, Google en de anderen je persoonlijke gegevens opzuigen. Je zou al je persoonlijke ge*gevens in Solid bewaren en ze dan wanneer nodig tijdelijk en gedeeltelijk delen met andere diensten zoals een agenda, een fitnessapp of een sociaal netwerk. Een boeiend idee, waaraan trouwens ook de Gentse prof Ruben Verborgh meewerkt. Helaas is Solid in hetzelfde bedje ziek als het contract: het vertrekpunt is te naïef. Tim Berners-Lee meent dat je Facebook en Google verslaat door een beter product te ontwikkelen. Maar zo werkt het niet. Of liever: zo kan het werken in een concurrentiële markt, maar die hebben we niet meer.


DS, 30-11-2019 (Dominique Deckmyn)