Waarom Zweden overstapt op werkdag van zes uur (en hoelang wij werken)

1 oktober 2015

Zweden wil evolueren naar een standaardwerkdag van zes in plaats van acht uren. Heel wat Zweedse bedrijven hebben de overgang al gemaakt en een zorgtehuis experimenteert een jaar lang met de zesurendag om de kosten en baten van de kortere werkdag te evalueren.

Hoewel tal van onderzoeken waarschuwen dat het geen goed idee is, werken we nog vaak tot 50 uur per week of meer. Omdat we denken dat we zo meer werk verzetten en de vruchten daarvan wel later zullen plukken. Maar een recente studie met 600.000 proefpersonen toonde aan dat wie 55 uur per week werkt 33 procent meer risico op een beroerte loopt dan wie zich aan een 35- tot 40 uren werkweek houdt.

De in Stockholm gevestigde appontwikkelaar Filimundus stapte vorig jaar over naar de zesurendag. CEO Linus Feldt: "De achturendag is niet zo efficiënt als we denken. Het is bijzonder moeilijk acht uur lang geconcentreerd te blijven op een bepaalde taak. Om de klus te klaren, lassen we pauzes in om de werkdag draaglijk te maken. Maar tegelijk slagen we er amper in ons privéleven boeiend te houden. We willen meer tijd doorbrengen met ons gezin, we willen bijleren of sport beoefenen. Ik wilde zien of er een manier bestond om die zaken op elkaar af te stemmen".

Minder afleiding, minder vergaderen
Om de 'verloren' werkuren te compenseren, vraagt Feldt zijn personeel tijdens de werkuren geen sociale media te gebruiken, andere afleidingen tijdens het werk te weren en het aantal vergaderingen tot een minimum te beperken. "Ik heb sterk de indruk dat het nu makkelijker is zich intens te focussen op het werk. Mijn mensen hebben ook meer stamina tijdens het werk en heben nog energie over als ze het kantoor verlaten".

De idee is dat zo'n gecondenseerde werkdag voor meer motivatie en energie zorgt, zodat op minder tijd meer kan gepresteerd worden. De productiviteit van zijn bedrijf is volgens Feldt stabiel gebleven sinds de overgang van achturen- naar zesurendagen. Bovendien zijn er nu minder conflicten op de werkvloer, "omdat iedereen gelukkiger en beter uitgerust is".

Filimundus vond het warm water niet uit. Dertien jaar geleden schakelden de servicecentra van Toyota in Göteborg al over naar de zesurendag. Ze stelden vast dat hun personeel sindsdien gelukkiger is, dat er minder personeelsverloop is en dat het makkelijker is nieuwe werkkrachten aan te trekken. De winst is er een kwart toegenomen. "Daarenboven worden de machines efficiënter gebruikt en hebben we een lagere kapitaalkost. Iedereen vaart er wel bij", verklaart directeur Martin Banck aan The Guardian.

In februari voerde een zorgtehuis in Göteborg de zesurendag in voor het verplegend personeel, met hetzelfde loon. Het experiment loopt tot eind volgend jaar en moet aantonen of de kost van 14 nieuwe verplegers opweegt tegen de verbeteringen in de patiëntenzorg en in de moreel van het personeel. Het experiment heeft intussen navolging gevonden in de universiteitskliniek van Göteborg en in twee ziekenhuizen in Umeå.

Enkele weken geleden trok slaapexpert Paul Kelley van de universiteit van Oxford nog aan de alarmbel. Volgens Kelley lijden we allemaal aan slaaptekort door onze werkuren van 9 tot 5, die niet overeenstemmen met onze biologische klok. "Mensen voor 10 uur 's ochtends laten werken, is een vorm van marteling en het maakt ons ziek", stelt Kelley.

En wij?
Moeten we dan allemaal het voorbeeld volgen van Zweden, dat er tussen haakjes ook naar streeft het eerste land zonder fossiele brandstoffen te worden? En hoeveel uren werken wij Belgen eigenlijk? Wel, niet zo bijster veel als je het op wereldschaal bekijkt, zo blijkt uit cijfers van de OESO.

In 2014 werkte de Belg gemiddeld 1.576 uur. De Zweden werkten langer: 1.609 uur. De Duitsers werkten het minst lang, zij vonden 1.371 uur welletjes. De Nederlanders werkten gemiddeld 1.425 uur. De hardste werkers tref je in Mexico. Zij gingen in 2014 maar liefst 2.228 uur door. De Mexicanen worden op de voet gevolgd door Zuid-Korea en de - vaak blijkbaar valselijk als 'lui' afgeschilderde - Grieken.

Bron: De Morgen
Mening: Volgens de Zweedse CEO Feldt zou een werkdag met zes uren ervoor zorgen dat het personeel gemotiveerder is en ook meer energie heeft. Wel is een belangrijke vereiste dat de afleiding tijdens de werkuren beperkt wordt, zoals bijvoorbeeld sociale media. Hij heeft kunnen concluderen dat de productiviteit in zijn bedrijf hetzelfde is gebleven, maar doordat de werknemers gelukkiger zijn er ook minder conflicten worden geconstateerd. Bij Toyota, die enkele jaren geleden deze regeling al invoerde, is de winst wel gestegen. Volgens een slaapexpert zou een slaaptekort te wijden zijn aan onze werkuren.
In de eerste plaats ben ik benieuwd naar meer onderzoek van deze nieuwe regeling. Het zou dan ook nuttig zijn dat er een dergelijke studie wordt opgezet in ons land om de impact ervan te kennen. Zoals in het artikel te lezen is, werken we wel minder uren dan de Zweden. Hierdoor kan de regeling heel andere gevolgen kennen in ons land. Wel ben ik ervan overtuigd dat het positief kan zijn om kort, maar krachtig aan de slag te gaan. Hierbij denk ik dan ook aan taakgericht handelen, zonder afleiding van collega's of het bekijken van de sociale media.
In het Franse onderwijs bekijkt men ook of het mogelijk is om de leerlingen meer uren achter de schoolbanken te laten zitten in de voormiddag en uiteraard in de namiddag vrij te geven. Dit omdat hun concentratie dan het grootst is, waardoor ze meer kunnen verwerven en verwerken. Misschien is het ook wel een idee om dit door te trekken naar de bedrijfswereld. Ik heb de indruk dat de efficiëntie vermindert bij het personeel als de dag vordert, 's morgens begint men immers fris en opgewekt aan de dag. Ongetwijfeld wordt dit verhaal nog vervolgd in de media de komende maanden.

Mijn mening komt grotendeels overeen met de mening van C*roline. Alles heeft zijn voor- en nadelen. Elk land is ook verschillend. Wat in Zweden werkt, zal niet in elk ander land werken. Hoewel niet iedereen het graag hoort, elk land, elke burger heeft zijn eigen identiteit en zal op een andere manier optimaal kunnen werken. Er zijn mensen die liever lange dagen werken om achteraf een paar dagen vrij te hebben en er zijn mensen die liever elke dag een paar uur minder werken en maar één dag vrij hebben. Daarom denk ik dat het belangrijk is om na te gaan (door middel van bijvoorbeeld een enquête) bij welke werknemers welke aanpak past.
Het grote positieve punt aan een werkdag met zes werkuren, is dat er meer werknemers aangeworven kunnen worden. Dit zorgt er voor dat werklozen een grotere kans maken op een job. Het aspect van het gebruik van sociale media streng af te raden tijdens de werkuren vind ik ook een schitterend idee, omdat dit de werknemers enorm afleidt en het werk hierdoor verwaarloosd kan worden. Het zal puzzelen worden, maar met een beetje moeite en een grote inzet moet het mogelijk zijn om bij elk bedrijf een passende werkmethode te vinden.