De wereld kijkt naar de VS (maar kijkt de VS terug?)


Akkoord over de verhoging van het schuldenplafond of niet, de verminking die de VS zichzelf heeft toegebracht is meer dan enkele krassen in de arm. In de internationale perceptie is Amerika de verliezer, schrijft Timothy Garton Ash, alleen is het jammer dat zo weinig Amerikanen dat zelf goed beseffen.


Vorige maandag vierden de Verenigde Staten Columbus Day en sloten in Washington DC de overheidskantoren hun deuren. De meeste hoefden dat niet eens te doen, want ze waren door de shutdown al gesloten. We weten allemaal dat Columbus Amerika heeft ontdekt. Maar als ik zie hoe erg de Verenigde Staten zichzelf aan het verminken zijn, kan ik alleen maar besluiten dat Amerika de reis van Columbus in de omgekeerde richting zou moeten maken. De wereld moet Amerika niet meer ontdekken, maar Amerika moet dringend ontdekken hoe de wereld het ziet. Gewone Amerikanen en zeker de kleine minderheid die in de voorverkiezingen van de Democratische en de Republikeinse partij actief is, zouden beter moeten weten wat het buitenland over de VS denkt en zegt. Want als je daarop let, besef je dat de Amerikaanse macht sneller aan het eroderen is dan de meeste mensen hadden verwacht. En intussen worstelen in Washington de politici als bronstige herten met verstrikte geweien.

De Amerikaanse nieuwszenders volgen elke slag en elke stoot in dat verbeten gevecht op de voet, de klok rond. Heel af en toe vertellen ze ook iets over de rest van de wereld, bijvoorbeeld wanneer de Wereldbank en het IMF (in Washington) hun jaarvergadering houden en hun voorzitters, Jim Yong Kim en Christine Lagarde, waarschuwen voor de rampzalige gevolgen van de impasse. Of wanneer de shutdown ertoe leidt dat president Barack Obama een belangrijke reis naar Azië moet afzeggen, zodat president Xi Jingping op de top van de Apec (Asia-Pacific Economic Cooperation) in Bali alle ruimte krijgt om de Chinese invloed in de regio uit te breiden.


Een wereld zonder Amerika

De Amerikanen kunnen buitenlandse nieuwszenders bekijken: Al Jazeera, het Chinese CCTV en het Russische RT zitten op de kabel. Hun reporters hebben vaak een aanvaardbaar Amerikaans accent. Logisch, want het zijn dikwijls Amerikaanse journalisten die bij hun kwijnende nieuwsorganisaties zijn weggelokt om de buitenlandse kanalen geloofwaardigheid te geven. De kijk van die internationale zenders op het fiasco in Washington is harder dan die van de Amerikanen zelf. De website van het Russische RT citeert bijvoorbeeld een commentaar van Xinhua, het Chinese officiële persagentschap: in het licht van deze crisis ‘moet men de hoekstenen leggen die een wereld zonder Amerika kunnen schragen’.

Zenders als Al Jazeera, CCTV en RT zijn natuurlijk representatief voor hun ondemocratische staten en niet voor hun bevolking. En wie kijkt er in hemelsnaam naar? Is er iemand die ze ernstig neemt? In Europa en Noord-Amerika is het antwoord op die vragen twee keer ‘vrijwel niemand’ (in mindere mate voor Al Jazeera). Maar in Afrika, Latijns-Amerika en delen van Azië is dat anders. In de wereldwijde competitie van het internationale nieuws winnen die goed gefinancierde netwerken aan invloed.

Niet alleen in de arena van de zachte macht vallen perceptie en realiteit samen. Zoals George Soros onvermoeibaar blijft herhalen, gebeurt het ook op de financiële markten. Voor wie het vergeten was: in mei van dit jaar hebben de Verenigde Staten hun schuldenplafond van 16.699 miljard dollar overschreden (ter vergelijking, volgens de Wereldbank bedroeg het bbp van het land in 2012 15.685 miljard). Sinds mei zoekt de federale overheid haar toevlucht in zogenoemde ‘buitengewone maatregelen’ om haar rekeningen te betalen en haar schuld te herfinancieren. Volgens de Amerikaanse minister van Financiën, Jack Lew, zal die trukendoos vandaag leeg zijn. In één enkele week is de rente op de kortlopende Amerikaanse schatkistbons bijna verdrievoudigd. En vorige week deed Fidelity, het grootste Amerikaanse beleggingsfonds op de geldmarkt, al zijn kortlopende Amerikaanse staatspapieren van de hand. Gewoon uit voorzichtigheid, begrijpt u. Een tijdelijke maatregel. Maar als de VS verder gaan op deze weg, zullen de beleggers vroeg of laat – misschien over een jaar, misschien over tien – voorgoed hun vertrouwen verliezen.


Vo Nguyen Giap

Zelfs de allerhardste macht – de militaire – ontsnapt niet aan de perceptie. Vietnam heeft onlangs afscheid genomen van zijn oorlogsheld, generaal Vo Nguyen Giap, de man die zowel de Fransen als de Amerikanen uit zijn land verjoeg. In de overlijdensberichten kunnen we lezen dat zijn Tet-offensief in 1968 een militaire miskleun was – het werd met zware verliezen voor de Vietcong afgeslagen. Maar politiek speelde het een essentiële rol, omdat het de Amerikaanse publieke opinie tegen de oorlog keerde. In dezelfde zin bestaat er geen zuivere objectieve waarheid over de oorlogen in Afghanistan en Irak, maar ziet een groot gedeelte van de wereld de Verenigde Staten allesbehalve als de winnaars.

Terwijl ik dit schrijf, lijken de bronstige herten in de Senaat en het Huis dan toch bereid om het laatste ogenblik terug te deinzen van de afgrond. Maar toch hebben ze enorm veel schade aangericht. De geloofwaardigheid en het krediet van de VS in de rest van de wereld zijn weer verder ondermijnd. De Amerikanen moeten weten wat de wereld van hen denkt. Misschien wordt het tijd dat de ene of andere miljardair met burgerzin een nieuwszender lanceert, speciaal om het Amerikaanse grote publiek op een boeiende, toegankelijke manier te tonen hoe de wereld de VS ziet. Misschien zou hij dat kanaal ‘Columbus’ kunnen noemen.


DS, 17-10-2013 (Timothy Garton Ash)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB