Polen en asielzoekers moeten nog met elkaar leren omgaan


De verse EU-lidstaat Polen heeft sinds kort te maken met asielzoekers die in het land blijven. Dat is wennen.


Taisa Abdoelajeva is tevreden. Met man en vijf kinderen vluchtte ze naar Polen, om te ontsnappen aan het geweld in haar vaderland Tsje tsjenië. ,,We blijven hier, en daar zijn we blij mee'', zegt Abdoelajeva in een opvangcentrum in Linin, ten zuidoosten van Warschau.

Met hun vluchtelingenstatus is de familie Abdoelajev een uitzondering in het opvangcentrum. Hun tevredenheid steekt dan ook af bij de klaaglijke verhalen van de andere Tsjetsjenen in het centrum; bijna 200 in totaal. Ze willen allemaal naar West-Europa, maar dat kan niet.

Sinds de toetreding tot de EU vorig jaar is Polen een opvangland geworden voor asielzoekers. Dat is nieuw. Polen was altijd een land waar vluchtelingen doorheen moesten, op weg naar het Westen. In 2003 'verdween' nog 75 procent van de aanvragers uit de asielprocedure (om later in West-Europa op te duiken). Tegenwoordig mag doorreizen niet meer.

Vluchtelingen die eenmaal asiel hebben aangevraagd in Polen, mogen dat niet nog eens elders in de Europese Unie doen. Degenen die illegaal verder reizen, worden teruggestuurd naar Polen als ze gepakt worden. ,,Mensen beginnen te begrijpen dat dit de enige legale weg is'', zegt Agnieszka Kosowicz van de VN-vluchtelingorganisatie UNHCR in Warschau.

De meeste Tsjetsjenen in Polen krijgen geen echte vluchtelingenstatus maar worden 'getolereerd'. Ze mogen blijven en werken, maar krijgen geen uitkering. Een baan vinden is moeilijk, vanwege de hoge werkloosheid in Polen (19 procent) en de onbekendheid met allochtonen.

Polen was voor de Tweede Wereldoorlog een land met grote groepen minderheden, zoals joden, Oekraïeners en Duitsers. Tegenwoordig is nog niet 1 procent van de inwoners van buitenlandse komaf, maar daar komt langzaamaan verandering in.

De afgelopen jaren is het aantal nieuwe asielzoekers in Polen met duizend per jaar gestegen, tot circa 8000 vorig jaar -nog altijd iets minder dan in Nederland. In 17 opvangcentra in Polen wachten circa 3000 vluchtelingen, voor bijna 90 procent Tsjetsjenen, op een beslissing.

Vreemdelingen worden in Polen vriendelijk tegemoet getreden. ,,Polen ziet de toestroom van immigranten niet als een probleem'', zegt Andrzej Pilaszkiewicz, directeur vluchtelingen bij de Poolse overheidsorganisatie voor immigratie en vreemdelingen. In de politiek is immigratie totaal geen onderwerp.

De Tsjetsenen kunnen in Polen op veel sympathie rekenen, vanwege hun verzet tegen Rusland. Maar ze lijken de warme gevoelens niet te delen. ,,Ik voel me genept'', zegt een Tsjetsjeen in de opvang in Linin. ,,Ik moet in Polen blijven, maar er is hier niets te doen. Ze nodigen ons uit en gooien ons dan weg.'' Veel klachten gaan over gebrek aan medische zorg.

,,Mijn gevoelens voor de Tsjetsjenen zijn de afgelopen jaren veel ambivalenter geworden'', zegt Pilaszkiewicz voorzichtig. ,,Ik weet wat er in Tsjetsjenië gebeurt, maar ik kom hier dingen tegen die ik moeilijk kan begrijpen -zoals een moeder die haar kinderen achterlaat. Het zijn heel moeilijke mensen. Ze willen alles en wel direct.''

Integreren lijkt niets voor de Tsjetsjenen, de Poolse les in het opvangcentrum wordt zeer matig bezocht. En ook voor Polen is integratie iets nieuws; er zijn nog geen programma's voor. ,,Vroeger was er geen vreemdeling te vinden die Pools wilde leren'', verklaart Kosowicz. ,,Nu begint dat op gang te komen.''

Het Tsjetsjeens Informatie Centrum, opgezet in Warschau met geld van de Poolse overheid, ziet wel een toekomst voor de vluchtelingen: ,,Geef ons braakliggend land en machines, dan kunnen we boeren zoals we thuis gewend waren'', zegt Suliman Aslanbekow, voorzitter van het informatiecentrum. Maar met de Europese landbouwpolitiek, ook al iets nieuws voor Polen, lijkt dat weinig realistisch.


Trouw, 21/04/2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB