Erdogan en Assad raken meteen slaags in Syrië


Turkije is woest nadat Syrische regimetroepen zondagnacht minstens vijf Turkse soldaten hebben gedood in Idlib. De tijd van schaduwboksen lijkt voorbij.


Er bestaan verschillende versies over wat er in de nacht van zondag op maandag precies is gebeurd nabij de stad Saraqeb in de Syrische provincie Idlib. Duidelijk is dat troepen van het regime van president Bashar al-Assad er een Turks konvooi hebben beschoten. Hoewel Syrië al langer een kluwen is van diverse lokale, regionale en globale spelers, zijn zulke directe confrontaties zeldzaam.

Bij de beschietingen sneuvelden vijf Turkse soldaten en drie Syrische burgers die voor het Turkse leger werkten. Daarop schoot Turkije naar eigen zeggen terug – en de omvang van die vergeldingsactie bleef gisteren in de loop van de dag groeien. Het Syrische staatspersagentschap Sana minimaliseerde, zoals vaker, de doden in eigen kamp. Er zou er geen enkele zijn gevallen.

‘Laaghartige aanval’

De Turkse president, Recep Tayyip Erdogan, stelde gister*ochtend dat Turks artillerievuur ‘30 tot 35 Syrische soldaten’ heeft ‘geneutraliseerd’. ‘Wie de Turkse vastberadenheid test met zulke laaghartige aanvallen, zal zijn vergissing snel begrijpen’, zei hij. De Turkse minister van Defensie verhoogde gisternamiddag de Syrische dodentol zelfs tot 76 regimesoldaten, bij Turkse aanvallen op 54 doelwitten in Idlib.

Erdogan voelt zich bedrogen, meer nog door Rusland dan door het regime-Assad. Hij noemt de situatie in Idlib nu ‘onbeheersbaar’ en heeft Moskou laten weten dat Turkije ‘zich niet zou laten beletten’ terug te slaan. In 2017 sloot de Turkse president met zijn Russische collega Vladimir Poetin een ‘de-escalatieakkoord’ over Syrië, over het hoofd van Assad heen. De provincie Idlib wordt sinds dat akkoord ‘bewaakt’ door twaalf Turkse militaire observatieposten, terwijl Rusland als bondgenoot van Assad de overzijde van de frontlijn rustig zou houden.

Begin dit jaar zette het leger van Assad toch een groot offensief tegen Idlib in. Ook twee Turkse posten zijn intussen omsingeld, meerdere worden bedreigd. Syrische én Russische gevechtsvliegtuigen bestookten steden als Maarat al-Numan en Saraqeb eindeloos en dreven daarbij volgens de VN ruim 350.000 burgers op de vlucht in een ‘humanitaire catastrofe’, grotendeels in de richting van de Turkse grens.

Dat er nu ook Turkse doden zijn gevallen, is voor Erdogan een teken dat de de-escalatie voorbij is. Dit weekend al stuurde Turkije zwaar materiaal naar Idlib. Het zou ook kunnen overgaan tot de bewapening van Syrische rebellen met antitankwapens of zelfs luchtdoelraketten. Voorlopig hebben Syrische en Russische gevechtsvliegtuigen een monopolie in het luchtruim boven Idlib.

Tegelijk heeft Erdogan geen eenvoudige opties. Na een jarenlange onderlinge strijd tussen Syrische rebellen beheerst de militie Hayat Tahrir al-Sham (HTS), een voormalige dochterafdeling van Al-Qaeda, het grootste deel van Idlib. De relaties tussen Ankara en HTS zijn moeilijk. Moet Turkije overgaan tot een grootschalige inzet van eigen troepen, zoals het eerder deed in het Syrische noorden, in zijn offensief tegen de Koerden?

Rode lijn Saraqeb

Voor het antwoord daarop wordt naar Moskou gekeken. Erdogan en Poetin hebben zich de voorbije jaren bekwaamd in het ‘managen’ van conflicten buitenshuis, waarbij ze elk een ander kamp steunen, maar waarbij ze elkaars belangen deels respecteren. Ook in Libië planden ze onlangs zo’n ‘management door sterke mannen’, voorlopig vergeefs.

Het Kremlin steunt Assad, die graag zijn hele land zou heroveren. De bloedige dictator krijgt bovendien ook steun van Iran. Dat werkt noodgedwongen samen met het sterkere Rusland, maar wil vooral ook zijn eigen greep op Syrië vergroten. Het kluwen van die belangen wordt steeds moeilijker te controleren.

Tenzij Poetin zijn bond*genoot Assad tot de orde roept, dreigt een escalatie tussen Turkije en het Syrische regime, terwijl Russische gevechtsvliegtuigen boven beide in de lucht hangen. Het focuspunt van de strijd wordt voor de komende dagen de stad Saraqeb. Syrische regimetroepen staan op zo’n 3 kilometer van de stad, die steeds openlijker door Turkije tot ‘rode lijn’ wordt uit*geroepen.


DS, 04-02-2020 (Jorn De Cock)

Bijgesloten Plaatje(s)