Plastic is overal, ook in ons eten


Ze komen uit cosmetica, synthetische kleren en verpakkingsafval. Ze stromen naar de zee. Microplastics: het zijn de minuscule plasticdeeltjes die de wereldzeeën tot één grote, steeds dikkere plasticsoep gemaakt hebben. Gentse onderzoekers hebben ze nu ook aangetroffen in het vlees van mosselen.


Eerst waren er de plasticeilanden die de wereld schokten: eindeloze vlaktes van bijeengedreven afval op de oceanen. Nu is er de plasticsoep, die mogelijk nog alarmerender is: minuscule plasticdeeltjes, kleiner dan een millimeter, die door de waterzuiveringsstations glippen en die het zeezand en het water in steeds grotere concentraties vervuilen. Zo komen ze in de voedselketen terecht.

Niemand weet momenteel hoe gevaarlijk dat precies is. Het onderzoek naar microplastics is nog maar pas goed in gang geschoten, maar de universiteit van Gent stelde wel al vast dat de vervuiling diepgaat. Bij mosselen die het Laboratorium voor Milieutoxicologie plukte op vier plaatsen voor de Belgische kust (plus Cadzand en Duinkerke), stelde het vast dat er zelfs in het vlees plasticdeeltjes waren opgeslagen, gemiddeld één deeltje per gram vlees. Ook in het weefsel van zeepieren, die in het zand leven, werd plastic teruggevonden.

‘Eerder onderzoek toonde wel dat mosselen en andere organismen het plastic binnenkrijgen, maar niet dat ze het ook in hun weefsel opslaan', zegt professor Colin Janssen. ‘Ook uniek aan onze benadering is dat we ons op veldwerk baseerden. In een laboratorium kun je organismen of weefsels wel blootstellen aan hoge concentraties van een stof en vaststellen wat er dan gebeurt, maar daarmee heb je nog niet bewezen dat er in de werkelijkheid ook een probleem is. Wij weten het nu dus zeker: in de Noordzee bevatten mosselen plastic.'


Menselijk weefsel

Janssen wil geen onrust stoken. ‘We moeten ons nu eerst afvragen of die plasticdeeltjes problemen veroorzaken. Voorlopig is er geen reden tot paniek. Bij de mosselen stelden we geen verdere problemen vast en er zijn ook niet meteen aanwijzingen dat het plastic in mosselen gevaarlijk is voor de mensen die ze eten.'

Ander onderzoek heeft erop gewezen dat de kleinste microplastics (‘nanoplastics') kunnen worden opgenomen in menselijk weefsel, en dat ze door de placenta kunnen worden doorgegeven als ze in de bloedbaan van een zwangere vrouw terechtkomen. Maar hoe reëel dat probleem is, is niet bekend.

Janssen en zijn collega's in Gent willen zich nu onder meer toeleggen op de stoffen die zich vasthechten aan microplastics. Een van de redenen waarom kleine plasticdeeltjes zoveel zorgen baren, is dat ze werken als een drager voor toxische stoffen zoals pcb's en dioxines. ‘Mogelijk hebben besmette organismes geen last van het plastic zelf, maar wel van de stoffen die eraan vastzitten.' In mosselen veroorzaakt het plastic volgens Janssen geen toxische concentraties die hen ongeschikt zouden maken voor consumptie. ‘De gehaltes die wij berekenden, bleven ver onder de maximumnorm.'

Ook het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (Ilvo) begint in september aan een onderzoek naar microplastics, dat deel uitmaakt van een grootschalige Europese studie. ‘Vanaf volgend jaar zijn landen namelijk verplicht om de plasticvervuiling in hun wateren te monitoren', zegt Johan Robbens van het Ilvo. Het Ilvo zal behalve mosselen ook garnalen onderzoeken, en zal de microplastics proberen te traceren. Eerdere onderzoeken wezen erop dat microplastics in zee enerzijds afkomstig zijn van grotere stukken plasticafval, en anderzijds van het afvalwater van huishoudens. Veel verzorgingsproducten bevatten tot tien procent plastic, in minuscule korreltjes die door alle zuiveringsinstallaties glippen.


DS, 25-08-2012 (Dorien Knockaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB