opinie door Jurgen Ceder

De meeste berichtgeving van de Vlaamse pers over de zaak tegen de verdachte van de doodslag op George Floyd leest als oorlogspropaganda: de lezer krijgt de indruk dat de aanklagers mokerslag na mokerslag toedienen aan de verdediging van Derek Chauvin, de agent van de negen minuten durende houdgreep. In werkelijkheid hebben de openbare aanklagers, hoewel ze met velen zijn en Chauvins advocaat er alleen voor staat, het helemaal niet zo gemakkelijk.

Een eerste opmerkelijke vaststelling is dat in het eigenlijke proces niets meer overblijft van wat de media maandenlang als de essentie van de zaak hebben voorgesteld en wat tot gewelddadig protest en massaal vandalisme heeft geleid in Amerikaanse steden en zelfs tot politieke beroering aan deze kant van de oceaan. Het woord ‘racisme’ is in de rechtszaal zelfs nog niet gevallen.

Het probleem voor de vervolging is dat er geen enkel element is dat op racisme wijst, niet bij de arrestatie van Floyd en niet in de voorgeschiedenis van Chauvin. Zelfs de suggestie dat Floyd alleen werd gearresteerd omdat hij zwart is kan niet hard worden gemaakt: de politie werd ter plaatse geroepen door een bediende van de winkel waar Floyd had proberen te betalen met een vervalst bankbiljet. Niet ingrijpen was geen optie.

Dat neemt niet weg dat de schaduw van racisme over het proces blijft hangen. Vermeend racisme kan ook nog opduiken in de slotpleidooien van de openbare aanklagers. Bij de samenstelling van de jury speelde ras alvast een rol: hoewel Hennepin County overwegend blank is, is de helft van de jury dat niet.

“Geloof jullie ogen”
De eerste week van het proces werd gevuld met emotionele getuigenissen van mensen die aanwezig waren bij de doodsstrijd van George Floyd. Die maakten mogelijk veel indruk op de jury (zeker op de media), maar droegen niets bij aan het beantwoorden van de schuldvraag. Die getuigen weten niets meer over de echte doodsoorzaak van George Floyd en over de toelaatbaarheid van de acties van Chauvin dan mensen als u en ik, die gewoon het filmpje hebben bekeken. “Geloof jullie ogen”, was de licht demagogische oproep van aanklager Blackwell aan de jury op de eerste procesdag.

De eerste helft van de tweede week ging over de methode die Chauvin hanteerde om George Floyd, een weerspanning reus onder de agiterende invloed van drugs, in bedwang te houden. Dat verliep niet al te gunstig voor de vervolging, maar ook dat kunt u niet uit de kranten vernemen. “Agent Derek Chauvin krijgt geen enkel begrip van eigen baas”, titelde Het Nieuwsblad. Uiteraard niet: korpschef Arradondo is de man die niet op een onderzoek heeft gewacht om Chauvin en zijn drie collega’s te ontslaan. Hij staat onder het gezag van het stadsbestuur van Minneapolis, dat – ook zonder het proces af te wachten – al een schadevergoeding van 27 miljoen dollar heeft uitgekeerd aan de familie van Floyd, wat op een schuldbekentenis neerkomt. Wat was de kans dat deze man het ging opnemen voor Chauvin?

De andere experten over politietraining en zelfverdediging die door het openbaar ministerie waren opgeroepen, konden evenmin overtuigen. Bij hun ondervraging door Eric Nelson, de eenzame advocaat van Chauvin, moesten ze allemaal toegevingen doen die de verdediging ten goede kwamen. Johnny Mercil, de expert zelfverdediging van de politie van Minneapolis, leek bij momenten meer op een getuige voor de verdediging. Ook de getuigenis van de verantwoordelijke voor de EHBO-opleiding bij de politie van Minneapolis verliep zo gunstig voor Chauvin dat Nelson aankondigde haar terug op te roepen als getuige voor de verdediging .

Enkel de getuigen ten laste kwamen al aan bod
Op het einde van de tweede week behaalden de aanklagers wel een belangrijk resultaat. In tegenstelling met wat de pers nog regelmatig bericht, rustte de knie van Chauvin meestal niet op de nek van Floyd. Nelson had verschillende foto’s getoond waarin het duidelijk is dat die op de schouder van Floyd drukte. Openbaar aanklager Jerry Blackwell begon het daarna dan maar te hebben over “druk in de omgeving van de nek”. Hij kreeg op donderdag de indrukwekkende hulp van longspecialist Martin Tobin. Die verklaarde dat de longen van Floyd langzaamaan minder lucht kregen door het liggen op een harde grond, de knie op de schouder, de andere knie in de zijde en de handboeien. De combinatie van al die handelingen zouden zijn zuurstoftoevoer geleidelijk hebben afgesneden.

De getuigenis van Tobin lijkt op het eerste zicht het lot van Chauvin te bezegelen. In werkelijkheid is een veroordeling nog steeds verre van evident. Ten eerste zijn tot nog toe alleen getuigen à charge aan het woord geweest. Bij ons worden experten aangeduid door de rechtbank en worden ze geacht neutraal en objectief te zijn. In de accusatoire rechtspleging van de VS worden getuigen en experten door de procespartijen opgeroepen. Wie na de eerste helft van een proces en na het aanhoren van de getuigen ten laste, besluit dat een veroordeling onvermijdelijk is, heeft nog nooit een strafproces in de VS meegemaakt. Het wordt afwachten wat de bevindingen zijn over de doodsoorzaak van George Floyd van de experten die door Nelson zullen worden opgeroepen. Ze zullen zeker de slechte gezondheidstoestand van Floyd te berde brengen, die ook zijn luchttoevoer in het gedrang heeft gebracht.

De verwachte argumenten van de verdediging
De drugs, die Floyd net voor de arrestatie had ingenomen, zullen centraal staan in de verdediging van Chauvin. De combinatie van fentanyl en amfetamine, die in zijn bloed werd aangetroffen, wijst op de inname van drugs die bekend staan als ‘speedballs’. Er zijn al mensen gestorven ten gevolge van 3 nanogram fentanyl per milliliter bloed. Bij Floyd was dat al 11 nanogram, nog afgezien van de andere toxische middelen in zijn lichaam.

Nelson zal het zeker ook hebben (indien de rechter dat toelaat, tenminste) over een eerdere arrestatie van Floyd in 2019. Niet alleen was hij toen ook weerspannig, maar de beelden tonen dat hij op het moment van de arrestatie nog snel iets in zijn mond stopte. Heel waarschijnlijk waren dat drugs. Hij gedroeg zich verder op dezelfde wijze als bij de arrestatie in 2020, inclusief het roepen om zijn moeder. De drugs maakten hem toen zo ziek (of vergemakkelijkten dat hij zich kon voordoen als ziek) dat de agenten hem niet naar de cel konden overbrengen en hij naar het ziekenhuis werd afgevoerd. Het is allesbehalve denkbeeldig dat Floyd dezelfde truc heeft geprobeerd in 2020, deze keer met fatale gevolgen voor zichzelf.

Zelfs indien het dreamteam van de vervolging kan hard maken dat de arrestatie ‘substantieel’ heeft bijgedragen aan de dood van Floyd, is nog steeds geen veroordeling mogelijk indien ze niet kan aantonen dat Chauvin een zware fout heeft gemaakt. Chauvin wordt beschuldigd van moord in de tweede graad en de derde graad en van doodslag in de tweede graad. In de praktijk is het onderscheid tussen die drie categorieën geen eenvoudige zaak. Zelfs voor de lichtste beschuldiging is nog steeds vereist dat ‘schuldig verzuim’ wordt aangetoond en het wetens en willens nemen van een ‘onredelijke risico’ met het leven van Floyd.

Dat laatste wordt niet eenvoudig. Ook als de stelling van Tobin wordt gevolgd en de dood veroorzaakt is door de arrestatie, is het nog steeds de vraag of Chauvin, die een houdgreep toepaste die niet ongebruikelijk is, kon weten dat Floyd aan het stikken was door zijn acties. Floyd had geklaagd dat hij niet kon ademen vóór hij verzet begon te bieden en vóór hij in de houdgreep werd genomen. Chauvin en zijn collega’s hadden trouwens toen al de hulpdiensten gebeld, wat minstens de indruk geeft dat ze Floyd geen kwaad wilden berokkenen. Bovendien wordt aan politiediensten (zelfs aan dokters) geleerd dat zolang iemand kan praten, hij niet aan het stikken is. Dokter Tobin zegt dat die regel niet klopt, maar is het redelijk van Chauvin dezelfde medische kennis te eisen als van een internationaal gerenommeerde longspecialist?

Angst voor de straat
Veel moeilijke juridische vragen, dus. Maar zullen die het resultaat bepalen? Dit is een zeer politiek, gemediatiseerd proces. Iedereen weet dat een vrijspraak van Chauvin niet zal aanvaard worden door de militante meute die Amerika vorig jaar heeft geteisterd. “Bij een vrijspraak vliegt het land in brand”, voorspelt Björn Soenens.

De vervolging van Chauvin is in de VS het meest gevolgde proces sinds de zaak tegen OJ Simpson. Het proces tegen de zwarte atleet was in zekere zin het spiegelbeeld van wat zich momenteel in Minneapolis afspeelt. Vandaag twijfelt niemand nog aan de schuld van Simpson aan de moord op zijn vrouw. Maar het onbeschaamd uitspelen van de rassenkaart verhinderde toen dat gerechtigheid kon geschieden: Simpson werd door de overwegend zwarte jury vrijgesproken. Het wordt afwachten of de obsessie over racisme en de angst voor de reactie van de straat ook in de zaak Chauvin gerechtigheid in de weg zal staan.

Ik ben het voor een keer eens met de commentator van De Morgen: bij het recht op een eerlijk proces staat of valt de beschaving.

Bron: PALNWS
Datum: 11/04/2021