'Obama is doodsbang voor wat in Egypte gebeurt'


Dat Moebarak vertrokken is, betekent niet noodzakelijk een verandering van regime, zegt John Nawas, professor arabistiek en islamkunde aan de KU Leuven.


Hij is net terug van Jordanië en volgt de evolutie in Egypte met argusogen. Omdat ze het hele gezicht van het Midden-Oosten kan veranderen. En omdat veel, zo niet alles, van Amerika afhangt. 'Obama is doodsbang voor wat nu in Egypte gebeurt', zegt John Nawas, professor arabistiek en islamkunde aan de KU Leuven. 'Want Amerika denkt maar aan één ding: zijn eigen belangen in de regio. Hoe meer alles bij het oude blijft, hoe beter voor Obama.'


Is Moebarak niet net onder druk van Amerika vertrokken?

'Amerika heeft zijn bondgenoot laten vallen omdat er geen andere optie meer was. Nadat Moebaraks laatste poging donderdagavond mislukt was, wilde Amerika redden wat er nog te redden viel.'

'Want wat de VS willen, staat haaks op wat het volk wil: Obama wil de vrede met Israël veilig stellen, het volk wil dat vredesakkoord net weg. Dus zullen de Amerikanen alles op alles zetten om het bestaande regime in stand te houden. De naam Moebarak wordt dan gewoon door een andere vervangen.'


Maar het leger is nu aan de macht, en heeft dat leger zich niet achter het volk geschaard?

'Het leger heeft het in Egypte altijd al voor het zeggen gehad: Moebarak was zelf een legerofficier. Het leger heeft altijd geprofiteerd van het zogenaamde patronagesysteem in het land. Wie het regime trouw was, werd beloond - zo ook de soldaten, die steevast een tweede woning kregen in een land waar de woningnood groot is. Wat zouden zij het systeem gaan veranderen.'


Er moet toch iets gebeuren om aan de roep van het volk tegemoet te komen?

'Ik ben er zeker van dat het bestaande regime alles zal doen om, met de hulp van Amerika, snel verkiezingen te houden die wel legitiem ogen en een schijn van verandering inhouden, maar alles grotendeels bij het oude laten. De VS kunnen dat doen door de oppositie een deal voor te stellen: als jullie het vredesakkoord met Israël respecteren, dan maken wij een eind aan de nederzettingenpolitiek van Israël. Praktijken zoals je die op een ordinaire veemarkt ziet.'


Dat klinkt erg pessimistisch, alsof er met de wil van het volk überhaupt geen rekening zal worden gehouden?

'Ik vind die analyse niet pessimistisch, want het is maar de vraag of Amerika in zijn opzet zal slagen. De kansen zijn fifty-fifty, maar persoonlijk - en dat is een gok, geen analyse - denk ik niet dat Obama het zal halen. Zowat de hele wereld heeft in de jaren vijftig en zestig een dekolonisatieproces gekend, behalve het Midden-Oosten en Afrika. Het verlangen om dat koloniale juk af te werpen, is bij het volk bijzonder groot. Het leeft op dit moment in het hart van elke Arabier.'


Is er genoeg basis voor de oppositie om zelf een regime op te richten? Bent u niet bang voor anarchie?

'Neen, want zeker de Moslimbroederschap heeft een sterke structuur. Zo heeft die beweging haar eigen alternatief sociaal systeem, dat wel een beetje op het patronagesysteem lijkt, maar dat voor het gewone volk veel eerlijker is. Want bij de Broederschap betaalt iedereen voor iedereen, niet enkel voor een kleine elitegroep.'


Wat gebeurt er als de oppositie het effectief haalt?

'Dan kan het gezicht van het Midden-Oosten helemaal veranderen. Want in dat geval krijgt Egypte een anti-imperialistisch en anti-kolonialistisch regime, en houdt Amerika - behalve Israël - alleen nog Saudi-Arabië en Jordanië als bondgenoten over. En zelfs in die landen rommelt het. Als ook daar een revolutie ontstaat, kan de dekolonisatie van het Midden-Oosten echt beginnen.'


DS, 12-02-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB