Amerikaan ontdekt anoniem surfen in Nederland


Het wordt wel het Snowden-effect genoemd. De Nederlandse anonieme zoekmachines Ixquick en Startpages.com genieten ineens grote belangstelling, met name van Amerikanen. Voor het eerst kreeg het bedrijf uit Zeist achter de twee zoekmachines deze maand meer dan vijf miljoen zoekopdrachten per dag te verwerken.


Ook Duck Duck Go, een Amerikaanse anonieme zoekmachine uit Pennsylvania, groeit in populariteit, met nu meer dan vier miljoen zoekopdrachten per dag. Het blijft overigens allemaal peanuts vergeleken bij de ruim 3,33 miljard zoektermen die Google dagelijks te verwerken krijgt.

Sinds vorig jaar uitlekte dat de Amerikaanse overheid onvoorstelbaar veel privé-informatie van willekeurige burgers verzamelt, groeit het bewustzijn. Dat Amerikanen overzees op zoek gaan naar anonimiteit, komt doordat Europa strengere privacywetten kent, zegt Niels Westerlaken van internetwaakhond Bits of Freedom. "Ook Duck Duck Go zal alles moeten inleveren als de geheime dienst daarom vraagt." Bovendien geeft Duck Duck Go nog altijd, net als Google, specifiek op de gebruiker toegespitste zoekresultaten, op basis van iemands zoekgeschiedenis. Startpages doet dat niet. Iedereen krijgt dezelfde resultaten te zien bij een zoekterm. Westerlaken: "Ik werk zelf altijd al met Ixquick en Startpages en dat gaat prima."


Grote risico's

Ixquick bestaat al sinds 2000, en geeft een selectie van resultaten van dertien zoekmachines, Google zit daar niet bij. Startpages.com maakte het bedrijf pas later. De gebruiker krijgt de resultaten van Google, zonder dat Google zijn gegevens kan gebruiken voor advertentiedoeleinden. "Wij betalen Google uiteraard voor deze samenwerking", zegt Alex van Eesteren van Ixquick. Hoeveel dat is mag hij niet bekend maken.

"Het is met name voor programmeurs heel natuurlijk om altijd alles op te slaan, dus ook alle gegevens van gebruikers. Dat is handig, vooral voor het oplossen van problemen. Wij deden dat ook. Maar de hoeveelheid gegevens groeide en groeide maar. In 2006 verdiepten wij ons in wat de risico's daarvan waren, die zijn best groot."

America Online (AOL) raakte in die tijd verwikkeld in een van de eerste internetprivacy schandalen. Het zette per ongeluk de zoekgeschiedenis van gebruikers online. "De zoektermen die mensen intoetsen geven veel bloot over hun privéleven. Denk aan ziektes, aan huwelijksproblemen. Het heeft AOL veel schade berokkend."


Gat in de markt

Toen het Nederlandse bedrijf besloot geen gegevens meer op te slaan met zijn twee zoekmachines, bleek dat praktisch nog best lastig. "Wissen is niet genoeg, je moet alle informatie overschrijven met nullen en enen, zo leerden we."

Van Eesteren en zijn collega's dachten een gat in de markt te hebben door te adverteren met privacy. Toch groeide het aantal zoekopdrachten aanvankelijk maar heel langzaam. Nog steeds is er geen concurrent van formaat. In 2008 kreeg het bedrijf een Europees privacy-predikaat. "We hebben daar heel hard voor gewerkt en alle aanwijzingen opgevolgd."

Het doorzettingsvermogen werd in 2012 voor het eerst echt beloond. Van Eesteren: "Dat was toen Google zijn privacyvoorwaarden veranderde. Ineens wisten mensen ons te vinden." Google koppelt vanaf dat moment gegevens van al zijn diensten: behalve de zoekmachine ook Gmail en YouTube, om nog beter gericht te kunnen adverteren. Deze gang van zaken is tegen Europese wetgeving die stelt dat de gebruiker hiervoor expliciet om toestemming moet worden gevraagd. Verschillende landen legden Google al boetes op.

Advertentievrij is Ixquick niet. Naast de zoekresultaten geeft de zoekmachine ook reclamelinks. Hoeveel de omzet is, wil Van Eesteren niet zeggen. Er werken zo'n vijftig mensen voor Ixquick. Ze maken winst, maar dat stoppen ze allemaal in het ontwikkelen van een nieuwe dienst, veilige e-mail. "Startmail geeft de mogelijkheid om versleutelde berichten te versturen waar niemand bij kan komen. De belangstelling is nu al enorm. We hadden binnen de kortste keren 50.000 aanmeldingen. Met die groep zijn we nu aan het testen voor we het op de markt brengen."


Blog Trouw, 19-01-2014 (Dorien Pels)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB