E*rdogan houdt niet van ‘nee’. Of van films, opiniestukken, begroetingen...


Meer macht voor president E*rdogan: ja of nee? Op 16 april moeten de Turken daarover stemmen in een referendum. Maar tegenstanders hebben het moeilijk om campagne te voeren. Een kijkje in de trukendoos van de informatiestrijd.


Het zal een nek-aan-nekrace worden. Nochtans lijkt de vraag vrij technisch: houdt Turkije vast aan het parlementaire stelsel dat Kemal Atatürk in 1923 instelde, of gaat het voor een presidentieel stelsel waarin president Erdogan nog meer uitvoerende macht kan verzamelen? Als er een ‘ja’ komt, kan de president ministers ontslaan en aannemen in alle vrijheid, noodtoestanden uitroepen en – in Erdogans geval – aan de macht blijven tot 2029. Volgens zijn partij (de AKP) zijn hervormingen de beste manier om de fragiele coalitieregeringen van vroeger te vervangen door een ‘sterk leiderschap’. Volgens tegenstanders glijdt Turkije daarmee verder af richting een dictatuur.

Intussen nemen Erdogan-getrouwen allerlei kleine maatregelen in afwachting van de volksraadpleging. Die moeten voorkomen dat burgers naar de nee-stem neigen. De rode draad daarbij is dat het regime speelt met de toegang tot informatie. Volgens een artikel uit The New York Times (2015) is strijd om informatie juist het nieuwe wapen van de moderne dictator. Geen bloederige repressie, geen afgeschafte parlementen. Wel: een stevige sociale controle en het subtiel muilkorven van de tegenstanders. En de strijd tegen hayir (nee) zit soms in de kleinste dingen.


Tien maatregelen

1. De Chileense film No!, van succesregisseur Pedro Larrain (Jackie), is niet langer te bestellen via kabelzender Digiturk. No! ging over een referendum uit de jaren tachtig, dat het einde betekende van de dictatuur van Augusto Pinochet.

2. De Turkse Hoge Verkiezingsraad kon boetes uitdelen aan media als die verschillende politieke partijen niet evenveel ruimte gaven om hun standpunten te vertolken. Die boetes heeft Erdogan net afgeschaft.

3. Schrijver en Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk legde in een interview met de krant Hurriyet uit waarom hij nee zal stemmen in april. Dat interview werd kort voor publicatie geschrapt.

4. Erdogan is van plan om een grote ‘tour’ te doen voor de ja-campagne... in het buitenland. Daarbij horen massa-events voor geëmigreerde Turkse burgers, met veel vlaggen en vertoon. De Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken, Sebastian Kurz, heeft al gezegd dat Erdogan niet welkom is, omdat het spanningen kan veroorzaken in de Turkse gemeenschap.

5. Folders tegen roken van het ministerie voor Volksgezondheid werden teruggetrokken. Er stond ‘zeg nee’ in rode letters op. Een AKP-parlementariër zei dat burgers die folders verkeerd kunnen begrijpen.

6. In februari ‘lekte’ een door de AKP-premier ondertekend document uit waarin ambtenaren werd gevraagd het woord ‘hayirli’ (gezegend of goed, vaak gebruikt als begroeting) te vermijden. Want het lijkt erg veel op het Turkse woord voor nee (hayir). Het document is waarschijnlijk vals. Toch volgen veel aanhangers van Erdogan dat advies. Ze gebruiken nu andere begroetingen in het openbaar.

7. In de westelijke badstad Izmir deelden twee vrouwen flyers uit voor het nee-kamp. Ze werden aangevallen en beschuldigd van ondermijning van de staat.

8. İrfan Değirmenci, nieuwsanker voor Kanal D, tweette deze week dat hij ‘nee zegt tegen iemand die wetenschappers, artiesten, schrijvers, studenten, arbeiders, boeren, mijnwerkers, journalisten en al wie hem niet gehoorzaamt, als de vijand beschouwt.’ Hij is ontslagen.

9. In de populaire tv-serie Hayat Sarkisi (Song of Life) stemt een familie ‘nee’ tegen een gepland familiebezoek. Aanhangers beschuldigden de producenten ervan ‘subliminale’ boodschappen uit te sturen naar het publiek.

10. Op 15 februari werd baby Evet geboren in de oostelijke provincie Diyarbakir. Haar naam betekent ‘ja’. De familie zei op televisie dat zij Erdogan volop steunt en hoopt dat de baby hem geluk brengt in het referendum. Ze kreeg ook een gouden munt van de lokale AKP-afdeling. Op sociale media wordt ondertussen schande gesproken omdat de vader van baby Evet drie vrouwen heeft, ook al is polygamie verboden in Turkije.


Terroristen

Erdogans kans om meer macht naar zich toe te trekken lag wijd voor het grijpen na een mislukte couppoging van 15 juli 2016. Die bracht veel arrestaties en angst bij tegenstanders met zich mee. Toch is de race verre van gelopen, want veel AKP-stemmers zijn verdeeld.

Voorlopig trekt de AKP-campagne de meeste aandacht naar het ‘slechte karakter’ van de tegenstanders, en niet naar de boodschap. Een ‘nee’ staat volgens premier Binali Yildirim (AKP) gelijk aan terrorisme. Want ‘aanhangers van IS, de Koerdische guerrillabeweging PKK en de islamitische geestelijke Fethullah Gülen zullen allemaal “nee” stemmen’. Voor Erdogan is nee een steun aan de mislukte coupplegers. En weinig Turken willen daarmee geassocieerd worden.

‘Die demonisering is de essentie van hun strategie en het is enorm slim gevonden’, zegt auteur en tegenstander Asli Erdogan (geen familie van). Maar ondertussen vragen sommige commentatoren zich af waarom het referendum zelfs gehouden wordt, als toch alleen terroristen voor nee kiezen.



DSAvond, 28-02-2017 (Giselle Nath)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB