De lange tenen van George Forrest


George Forrest moet kritiek kunnen verdragen, zegt een Brussels rechter. Maar de zakenman heeft ook gedeeltelijk gelijk gekregen in een rechtszaak tegen MO* magazine. JOHN VANDAELE en GIE GORIS waarschuwen: 'De procedeerdrift van George Forrest zal niet afgeschrikt worden.'


Pierre Chevalier heeft de vaderlandse aandacht nog eens vierkant op de mijnbouwactiviteiten van de groep rond George Forrest gevestigd, al was dat duidelijk niet zijn bedoeling. Over het gebrek aan politiek inschattingsvermogen en moreel aanvoelen van de man uit Brugge/Lubumbashi is intussen genoeg inkt gevloeid en het is een goede zaak dat de Belgische politiek deze ballast geloosd heeft. Intussen blijft de Forrest Groep buiten schot. 'Goed bestuur' is in het discours van deze tijd immers een eenzijdige verantwoordelijkheid van de politiek, al houdt het bedrijfsleven zich wel het recht voor het geknoei van de democratie te beoordelen. Wanneer het bedrijfsleven zelf op zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid gewezen wordt, blijkt het nogal eens overgevoelig te reageren. En weinig bedrijfsleiders hebben zulke lange tenen als George Forrest, daarvan kan menig Belgisch journalist getuigen. Ook op de Chevalier-episode reageerde Forrest met de mededeling dat het taalgebruik in de berichtgeving schadelijk was voor zijn reputatie.

MO* magazine publiceerde in maart 2006 een dossier, geschreven door John Vandaele, over de vraag waarom de Democratische Republiek Congo er maar niet in slaagt zijn immense bodemrijkdommen te verzilveren in economische groei en stijgende welvaart voor zijn burgers. Het dossier verscheen onder de titel 'Congo vergooit zijn kroonjuwelen' en onderzocht de impact van enkele grote contracten die onder meer George Forrest nog net voor de eerste democratische verkiezingen heeft afsloten. Op de cover van dat nummer zetten we een cartoon die de wervende verwijzing naar het dossier - George Forrest: Koper-Koning van Congo - moest illustreren. Iedereen die de handel en wandel van de heer Forrest volgde, voorspelde dat we binnen de kortste keren een proces aan onze mediabroek zouden hebben. Ze kregen gelijk.

Forrest eiste schadevergoeding voor zowel het 'leugenachtig' artikel als voor de 'kwetsende' cartoon op de cover. Het geëiste bedrag was in eerste instantie tweemaal 100.000 euro, die door de zakenman besteed zouden worden aan ontwikkelingsprojecten. Die eis werd later 'afgezwakt' tot tweemaal 50.000 euro. Het is duidelijk dat een dergelijke vordering op zichzelf al een intimiderend karakter kan hebben en erop gericht kan zijn om al te kritische journalistiek in verband met de Forrest Groep het zwijgen op te leggen.

Twee jaar lang sleepte het proces aan, tot de rechtbank van eerste aanleg in Brussel op 25 april eindelijk de knoop doorhakte. Het goede nieuws aan dat vonnis is heel goed nieuws: de klacht tegen het artikel werd door de rechtbank verworpen. De rechtbank meent dat de journalist zich niet onzorgvuldig heeft gedragen. George Forrest wordt eraan herinnerd dat gefundeerde en goed onderbouwde kritiek tot de geplogenheden van een democratische samenleving behoren, ook al zint het de geadresseerde niet. De rechter wijst de heer Forrest er ook fijntjes op dat hij niet de enige is die kritisch benaderd wordt én dat het artikel ook positieve aspecten, zoals degelijke betaling van de arbeiders, vermeldt. Het vonnis geeft nog mee dat Forrest, 'als grote, Belgische industrieel die vaak in opspraak komt' dit soort artikels in gespecialiseerde media moet gedogen.

Het vonnis bevat echter ook slecht nieuws. Wereldmediahuis wordt veroordeeld tot het betalen van één euro symbolische schadevergoeding aan George Forrest voor het publiceren van de cartoon op de cover. De rechter aanvaardt daardoor de claim van George Forrest dat een afbeelding van hem met luipaardmuts 'onnodig kwetsend, beledigend en lasterlijk' is, in plaats van 'een knipoog', 'humoristisch' en met 'enige overdrijving die eigen is aan satire', zoals gepleit door Wereldmediahuis. Navraag bij professionele producenten van cartoons en spotprenten leerde ons dat zelfs uitermate schokkende prenten in België de voorbije jaren niet tot vervolging - laat staan tot veroordeling - leidden. Iedereen die zich op het publieke forum begeeft, beseft blijkbaar dat er niet enkel applaus maar ook kritiek verwacht mag worden. Iedereen, behalve onze man in Lubumbashi.

De rechtbank heeft met dit vonnis een dubbele boodschap afgeleverd. Enerzijds een opsteker voor degelijke, kritische journalistiek, anderzijds een veroordeling voor een genre dat leeft bij de gratie van overdrijving en spotternij. Forrest kan dit tweede deel van het vonnis gebruiken als een precedent om iedereen die hem of zijn handelswijze hekelt aan te klagen. En niet alleen George Forrest zal dit arrest opmerken. Elke politicus, hoge ambtenaar of bedrijfsleider die zich gegriefd voelt als hij of zij opgevoerd wordt in satirische prenten, columns of programma's zou dit vonnis als een precedent voor eigen processen kunnen beschouwen. De procedeerdrift van George Forrest zal niet afgeschrikt worden door de veroordeling tot het betalen van de gerechtskosten in ons proces, ze dreigt eerder gestimuleerd te worden door een bijzonder conservatieve en restrictieve interpretatie van de rechtbank in verband met de betwiste cartoon op de cover van MO*.

De gevolgen zijn evenwel nog breder. Door iedereen die ook maar iets negatiefs publiceert over zijn zakenimperium - hoe gefundeerd ook - meteen voor de rechtbank te dagen, voert Forrest een keiharde intimidatiepolitiek. De hoop is wellicht dat de dreigende schadeclaims leiden tot een aarzeling bij journalisten en media om nog negatieve dingen over de Forrestgroep te publiceren en dus, bij uitbreiding, tot een beperking van de persvrijheid tegenover gefortuneerde mensen met lange tenen. Het lijkt ons waarschijnlijk dat dit effect nu al speelt als het om Forrest gaat. Nochtans mogen rechtsstaat en rechtsspraak, indien ze rechtvaardig willen blijven, niet toelaten dat de verschillen in financiële middelen onder de mensen leiden tot ongelijkheid in rechten. Vraag is dan ook of een rechtbank dat risico niet proactiever moet bestrijden.

John Vandaele en Gie Goris zijn redacteur en hoofdredacteur van MO*


DS, 16-05-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB