Schrijfster Ann De Craemer heeft een taalblog op deze site. Rode draad: haar fascinatie voor taal. Van spreekwoorden tot verspreking; van kromtaal tot heerlijk helder; van Middelnederlands tot smileys. Vandaag: de virtuoze taalspelletjes van Hugo Brandt Corstius (1935-2014).
n vader had geen talent voor het vaderschap.' Dat was de eerlijke kop van een interview met Jelle Brandt Corstius (37) in de Volkskrant van afgelopen week. Aanleiding is het boek dat hij schreef over zijn vader Hugo Brandt Corstius, die in Vlaanderen vooral een nobele onbekende is maar in Nederland wereldberoemd was als columnist, taalkunstenaar en dwarsligger. Was, want Hugo Brandt Corstius overleed twee jaar geleden. In As in tas haalt zijn zoon herinneringen aan hem op, tijdens een fietstocht naar de Middellandse Zee met in zijn tas de as van zijn vader.

Op de vraag wat hij van zijn vader het meest koestert, antwoordde Jelle in een gesprek met deze krant dit: 'Mijn vader, dat was fietsen en de kunst van de woordgrappen. Dit waren zijn passies. Alleen dan was hij een rustige, tevreden mens.' En: 'Hij had van die grote vellen papier, formaat A0, waar hij het grootste deel van zijn leven over gebogen zat. Geweldige schema's vol woordpuzzels met negenletterwoorden en een X- en een Y-as, maar daarop de letters van a tot z. Op de kruisingen stonden dan nieuwe woorden, soms met spelfouten, op één staat zelfs zijn naam zo: Hugobrand Corstitus. Helemaal fout. Maar de kern voor hem was het spel. Het leven was een spel.'

Het was als de man die de Nederlandse taal tot een speeltuin omtoverde dat ik Hugo Brandt Corstius leerde kennen. Ik studeerde Germaanse in Gent en ging elke week naar De Slegte in de Volderstraat. In de tweede kandidatuur botste ik er op het vuistdikke Opperlans! van Battus - een van de zeker zestig pseudoniemen waaronder Hugo Brandt Corstius schreef. 'Taal-& letterkunde', las ik onder de titel. Dat was ook de officiële naam van wat ik studeerde, 'Germaanse taal-en letterkunde' - maar Battus' boek week radicaal af van alles wat ik tijdens vier jaar studie van het Nederlands onder ogen zou krijgen. Zijn boek werd niet eens vernoemd.

Zoals een vlinder fladdert

Doodzonde. Als je (jonge) mensen warm wilt maken voor de schoonheid van taal, geef hen dan Opperlans!. Op school leren kinderen nog steeds vooral de regeltjes. Ik zeg niet dat die er niet moeten zijn - al valt er over heel wat idiote spellingsregels te discussiëren. Maar nu in Vlaanderen de eindtermen herzien worden en we daar als burger kunnen over meepraten, zou elke middelbare scholier Opperlans! moeten ontdekken.

In Opperlans! ontwikkelt Battus zijn eigen taal-en letterkunde. Dat kondigt hij al meteen aan op de eerste pagina: 'Ik hou van woorden, maar niet om hun praktisch nut, hun herkomst, hun grammatika, hun uitspraak, hun modieusheid, hun spelling of hun betekenis. Ik hou van woorden zoals een ander houdt van vlinders of van postzegels.' En zoals een vlinder fladdert, zo moet je als lezer ook door Opperlans! fladderen. 'U bent gewend om een boek te consumeren door eerst pagina 1 te lezen', aldus Battus. 'Doe dat niet - de pagina's hebben trouwens geen nummers.' Neen: de pagina's zijn geletterd. De eerste: aa. Vanaf dan gaat het verder van ab tot az. De laatste pagina is zz.

Mijn meest recente editie van Opperlans! heeft als ondertitel 'Tweede, geheel herziene, aangevulde, gesystematiseerde, van nieuwe fouten voorziene, absoluut allerlaatste internet-editie, voor u gedownload in 676 gedrukte bladzijden.' Die 676 is geen toeval, want het is een palindroom: je kunt het ook van achteren naar voren lezen. In Opperlans! zijn palindromen alomtegenwoordig. Zo is er een lijst met 'Driehonderdendrie prachtige keerwoorden', van het korte 'aha' tot het lange 'edelstaalplaatslede'. Er zijn ook palindroomzinnen, zoals 'Ai, de massamedia!' en 'Baas, neem een racecar, neem een Saab.' Battus bedacht zelfs een prachtig alternatief woord voor palindromen: 'januswoorden', naar de Griekse god Janus met de twee gezichten.
Naast palindromen, anagrammen en acrostichons vind je in dit boek woorden waarvan de letters in alfabetische volgorde staan. Battus geeft ons er....676. Voorbeelden: behoort, bloost, dikkop, hijst. Ook hoogst vermakelijk zijn de zinnen met woorden die, afhankelijk van waar je het woordaccent legt, een andere betekenis krijgen: 'Ik voorspel je geen voornaam voorspel als je haar voornaam vergeet'. En wie dacht dat spaties niet belangrijk zijn, kan zijn hart ophalen aan deze vondsten: 'Is pa gek op je pagekopje' of 'Neem een jet! Nee, meen je 't?'

Opperlans! is opperst genot. Opperlans! is een speeltuin waarin de taal mag glijden, klimmen, springen en rek- en strefoefeningen doen. Zelf had Hugo Brandt Corstius het over 'Nederlands met vakantie'. Ik doe een oproep aan alle leraren Nederlands van de middelbare school om hun leerlingen met dit boek even vakantie te laten nemen uit de Nederlandse taal. Als 676 pagina's te veel van het goede is, gebruik dan de bloemlezing die Liesbeth Koenen vorig jaar van Opperlans! maakte, Taalgids voor Opperlans, waarin ze 'de mooiste en nuttelooste taalvondsten en acrobatentrucs uit de Nederlandse taal' verzamelde.

Leer uw leerlingen spelling en grammatica, maar ontzeg hen de dolle rit door dit taalpretpark niet.

Bron: De Morgen, http://www.demorgen.be/opinie/lerar...tpark-b748821b/ 13/03/2016

Eigen mening: Misschien is dit artikel niet voor iedereen even interessant. Het is ook niet echt een artikel, maar een blog. Het trok meteen mijn aandacht (als leraar Nederlands in spe). Ik heb ook een fascinatie voor taal, vooral het goed beheersen vind ik heel belangrijk. Ik vind dat er meer gespeeld mag worden met taal. Daarom is het goed dat er eventueel een verandering komt, door bijvoorbeeld Opperlans! te gebruiken. In mijn ogen is er tijdens de les Nederlands niets leuker dan spelen met taal. Ik vind deze lessen ook leuk om te geven. Soms is het wel niet even gemakkelijk om er creatief mee om te gaan. Daarom zou een goed boek zeker niet slecht zijn. Ik wil mijn leerlingen de dolle rit door het taalpretpark ook zeker niet ontzeggen.