VIJF JAAR INTERNATIONAAL STRAFHOF


Op de vijfde verjaardag van de oprichting van het Internationaal Strafhof, lekte uit dat de openbare aanklager Luis Moreno-Ocampo de Sudanese president beschuldigt van genocide in Darfour. Het Strafhof, dat beklaagden van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden berecht, heeft al arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen verdachten uit vier Afrikaanse landen. Maar tot hiertoe is nog geen enkel proces gevoerd. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch analyseerde vijf jaar werking van het ICC.



TEGEN

Geen vat op arrestaties verdachten

Het grootste probleem van het Strafhof is dat het zelf geen verdachten kan oppakken. Voor hun arrestatie hangt het ICC helemaal af van de landen waarin die verdachten zich bevinden. Dat is volgens Human Rights Watch een belangrijk knelpunt. Dat het ICC de zwaarste misdaden onderzoekt in gebieden waar nog altijd een actief conflict woedt, stelt de bereidwilligheid om mee te werken aan de uitlevering van verdachten zwaar onder druk. Daarnaast waarschuwt Human Rights Watch ook de internationale gemeenschap. Die zou al te vaak recht en gerechtigheid ondergeschikt willen maken aan vredesonderhandelingen of aan de aanwezigheid van vredestroepen.


Fouten in dossier-Lubanga

De zaak tegen de voormalige Oost-Congolese krijgsheer Thomas Lubanga, beschuldigd van het inzetten van kindsoldaten in Ituri, moest de eerste rechtzaak van het Hof worden. Maar er zijn problemen gerezen: de verdediging eist inzage in vertrouwelijke documenten die de aanklager van de VN-macht in Congo heeft gekregen. De aanklager Moreno Ocampo heeft het recht vertrouwelijke documenten te gebruiken, maar zou hebben overdreven: hij heeft er meer dan 200 verzameld. Volgens Human Rights Watch wordt in Congo terechte kritiek geuit op de keuze van verdachten: Lubanga is lang niet de enige krijgsheer die aan de aanklacht voldoet.


Te weinig en te onervaren onderzoekers

Veel ervaren onderzoekers hebben het Hof verlaten, omdat ze door onderbezetting bulken van het werk en zich niet steeds even gewaardeerd voelen door de aanklager.


Te ver weg en te langzaam

Den Haag is veraf, en dat vergroot op het terrein het risico op foute informatie en negatieve geruchten over het Hof. Een te trage werking kan overigens op het terrein de etnische spanningen doen stijgen. Zo behoort Lubanga tot de Hema-etnie, en nam zijn militie het op tegen de Lendu. Dat het na Lubanga's arrestatie haast 18 maanden duurde voor ook arrestatiebevelen tegen militieleiders van de Lendu en de Ngiti werden uitgevaardigd, creëerde in Congo de perceptie dat het Strafhof aan 'selectieve justitie' doet.



VOOR


Internationaal engagement tegen straffeloosheid

Het Internationaal Strafhof in Den Haag is de eerste permanente rechtbank ter wereld om daders van de zwaarste mensenrechtenschendingen te berechten. Human Rights Watch stipt het unieke karakter van het Strafhof aan: tien jaar geleden sloten 120 staten in Rome een historisch akkoord in de strijd tegen straffeloosheid. Dat akkoord leidde vijf jaar later tot de oprichting van het Hof (ICC).


Onderzoeken in vier Afrikaanse landen

Sindsdien heeft het ICC volgens Human Rights Watch aanzienlijke vooruitgang geboekt. De aanklager van het Hof, de Argentijn Luis Moreno Ocampo, heeft onderzoeken geopend in Congo, Noord-Uganda, de Sudanese regio Darfour en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Deze onderzoeken hebben tot twaalf aanklachten en arrestatiebevelen van het Hof geleid. In Afrika klinkt geregeld de kritiek dat het ICC Afrika 'wegens zijn economische en politieke zwakte viseert'. Human Rights Watch onderstreept daarom het belang van de vooronderzoeken van het ICC in onder andere Colombia en Afghanistan.


Bureaus van het ICC op het terrein

De vier Afrikaanse landen waar onderzoeken zijn gevoerd of nog lopen, zijn vandaag nog steeds niet stabiel. Human Rights Watch juicht toe dat het Strafhof niettemin bureaus op het terrein zelf heeft geopend. Die lokale afdelingen moeten ervoor zorgen dat het contact met slachtoffers, getuigen en getroffen gemeenschappen wordt onderhouden.


Getuigenbescherming

Getuigenbescherming is cruciaal: de getuigen van het Strafhof wonen in gebieden met een nog altijd actief conflict. Human Rights Watch wijst erop dat slachtoffers in die gebieden, en personen die hen in contact brachten met medewerkers van het Hof, zijn bedreigd.

Toch is het ICC er de voorbije vijf jaar in geslaagd zijn systemen van getuigenbescherming en ondersteuning van getuigen een stuk efficiënter te maken. Volgens eigen onderzoek op het terrein door Human Rights Watch is de voorbije vijf jaar geen enkele getuige vermoord of gewond geraakt.


DS, 12-07-2008 (Ine Roox)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB