Een hysterica en heel veel gedruis


De onderzoekscommissie 'Scheiding der machten' moest het bewijs leveren dat de Belg opnieuw vertrouwen kan koesteren in zijn instellingen. Het omgekeerde gebeurde, betoogt BART BRINCKMAN.


Vertrouwen. Het sleutelwoord waaierde uit tijdens de maidenspeech van eerste minister Herman Van Rompuy (CD&V). De doodsreutels van de regering-Leterme I hadden de Belg diep aangegrepen. De bankcrisis en de uitverkoop van het virtueel failliete Fortis aan het buitenland ploegden een vruchtbare bodem waarop een acute achterdocht zich ontwikkelde.

De parlementaire onderzoekscommissie 'Scheiding der machten' moest een antwoord bieden. De regering zou de juridische afwikkeling van de Fortisdeal hebben beïnvloed, een vermeende verkrachting van de heilige scheiding der machten. Het principe eist dat gerecht en politiek onafhankelijk van elkaar opereren. Een collusie doet een land afglijden naar 'Italiaanse toestanden', of erger. De commissie moest de schade opmeten en - als het even kon - met een mea culpa en fraaie aanbevelingen het rechtsgevoel herstellen.

Het omgekeerde gebeurde. Op geen enkel moment haalde de commissie de 'onderste steen boven'. Het was voorspelbaar. Een onderzoekscommissie blijft een politiek instrument. Als zoiets een politieke kwestie uitzoekt, loopt het gegarandeerd fout. Eigen volk eerst geldt ook voor de leden van de commissie. Kun je het een christendemocraat kwalijk nemen dat zijn hart sneller klopt voor Yves Leterme en Jo Vandeurzen? Is het zo vreemd dat een Franstalige liberaal Didier Reynders uit de wind wil zetten? Geloven in het tegendeel grenst aan de naïviteit.

De beroepsgroep der politici maakte geen goede beurt. Ook de vertegenwoordigers van het gerecht sloegen iedereen met verstomming. Van langs om meer werd duidelijk dat het Brusselse hof van beroep zijn clanoorlogjes exporteerde naar de commissie. Een brief van het hof (waarin werd gemeld dat er zich een 'essentiële tegenstrijdigheid' aftekende tussen wat een getuige in de commissie dan wel tijdens het tuchtrechtelijk onderzoek had verteld) vormde hiervan de fantastische apotheose. De manipulatie deed zelfs de juridische experts van de commissie groen uitslaan.

Uiterlijk donderdag houdt het parlement de commissieconclusies tegen het licht. Buiten een kransje Wetstraatbewoners en wat herauten van de rechterlijke macht ligt niemand er nog wakker van. Het dossier oogde veel te ingewikkeld om te begeesteren, hoe uitgebreid de media ook over de commissie hebben bericht. De hamvraag blijft wat we van deze onverkwikkelijke episode moeten onthouden. Aan scheldwoorden was er geen gebrek. Maar ging het ergens over?

Ministers zijn mensen die soms onder zware druk beslissen. Ministers beschikken over een hofhouding om die beslissingen uit te voeren. Dat gevolg wordt gedeeltelijk uit gerechtelijke kringen gerekruteerd. Ze zijn hoog opgeleid en weten waarover het gaat. Bovendien beschikken ze over een netwerk. De daaruit voortvloeiende contacten zijn niet altijd geoorloofd, maar wel begrijpelijk. In het beste geval leidt het tot 'misverstanden', in het slechtste tot reële en ongeoorloofde druk.

Ook rechters zijn maar mensen. Ze gaan gebukt onder eigendunk, voelen zich verheven boven God en iedereen en bezigen een merkwaardig taalgebruik. Net als politici maken ze ruzie, verschillen ze van mening en vallen ze soms ten prooi aan hysterisch gedrag. Zo onthulde de commissie de querulante reputatie van Christine Schurmans, de legendarische rechter bij de 18de kamer van het Brusselse hof van beroep. Ondanks de conclusie van Ghislain Londers - de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie bracht de regering-Leterme ten val met zijn beschuldiging van 'ongeoorloofde druk' - speuren we trouwens nog steeds naar het ultieme bewijs voor die regeringsdruk.

Als voorzitter van de 18de kamer kelderde Paul Blondeel de eerste verkoopsdeal van Fortis aan BNP Paribas. De man geniet als jurist een uitstekende reputatie. Maar zijn brief aan de commissie etaleerde een onpeilbaar ressentiment. Gezond kan dat toch niet zijn? Bovendien zou hij toch moeten weten dat zijn vonnis werd uitgevoerd. Na de afwijzing door de aandeelhouders heeft de regering de deal opnieuw onderhandeld. Het bracht de vennoot een tikkeltje meer geld op. Maar het kostte de belastingbetaler een flink stuk meer. Moeten we daar nu zo blij om zijn?


DS, 14-03-2009 (Bart Brinckman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB