Rusthuis geeft stille generatie stem terug


GEEL - Ouderen die in een rusthuis wonen, nemen amper nog zelf beslissingen. Het personeel kiest zelfs welke kleren ze aantrekken. Een methode van de Katholieke Hogeschool Kempen wil daar wat aan veranderen.


Blijft u 's morgens ook nog 10 minuten liggen als de wekker is afgegaan? Wie in een rusthuis terechtkomt, kan die gewoonte op zijn buik schrijven. Vaak beslist het personeel zelfs welke kleren de bewoners aantrekken.

Is het niet frappant dat ouderen zo weinig te zeggen hebben over hun eigen leven? 'Wat nog het meeste verbazing wekt, is dat 85 procent van de bewoners zich gewoon bij die situatie neerlegt.' Onderzoeker Koen Geenen gaf gisteren aan de Katholieke Hogeschool Kempen in Geel toelichting bij het boek Mag ik ook wat zeggen? op een studiedag voor rusthuispersoneel.

'Ouderen luisteren opvallend vaak naar de dokter, zelfs voor niet-medische beslissingen. Ook de familie neemt beslissingen in plaats van de oudere. Als moeder twijfelt of ze mee zou gaan naar de dierentuin, is het vaak dochterlief die dat afraadt. En medebewoners en professionelen hebben ook een enorme invloed.'

Geenen heeft verschillende verklaringen voor dat gedrag. 'Het is nu eenmaal menselijk dat we ons aanpassen aan de groep. Op een all-invakantie doen we ook vaak mee aan de animatiespelletjes 'omdat iedereen dat doet'. In rusthuizen komt daar de houding van de professionelen bij: wij hebben daar jaren voor gestudeerd, dus wij weten wat het beste is voor u.'

Maar er is een kentering merkbaar in het gedrag van ouderen. 'Nu zitten we nog met de stille generatie, de Meneer Doktoor-generatie. Ze kijken op naar wie gestudeerd heeft en “willen vooral niet lastig doen,. Binnenkort komt de protestgeneratie eraan: ze zullen zelf een kamer met draadloos internet vragen, zelf een rusthuis kiezen op basis van wat dat te bieden heeft.'

Om voorbereid te zijn op die generatie en uiteraard om de huidige bewoners hun eigenwaarde terug te geven, moeten rusthuizen hun aanpak drastisch veranderen. Er moet een mentaliteitswijziging komen, zowel bij personeel als bij bewoners, waarin de bewoner centraal komt te staan.

Daarvoor heeft de KHK een methode ontwikkeld. Elke bewoner krijgt een coach ('aandachtspersoon') die op basis van een vragenlijst zijn wensen te weten probeert te komen. Op een persoonlijk overleg met hoofdverpleger, maatschappelijk assistent en al wie erbij betrokken is, wordt gezocht naar een oplossing.


Mentaliteitswijziging

Hoofdverpleegkundige An Wens testte de methode uit in het woon- en zorgcentrum Lindelo in Lille. 'Uit de antwoorden op de vragenlijst bleek dat een bewoonster graag op een andere dag naar de kapper wou. Eerst ging ze op donderdag naar de kapper en op vrijdag in bad, waardoor haar haar onmiddellijk weer in de war was. Nu gaat ze op vrijdag eerst in bad en dan naar de kapper.'

Is het niet wat cynisch dat een hogeschool methodieken moet uitwerken om aan kleine wensen van bewoners tegemoet te komen? 'We moeten de bewoners zelf altijd diets maken dat ze bij ons mogen zeggen wat ze verlangen. Maar het klopt dat ook het personeel soms te weinig nadenkt. Als de bewoner zegt: “Neem maar iets uit mijn kast om mij aan te kleden,, moeten de verzorgenden de reflex hebben om te vragen “Wat wil jij vandaag eigenlijk aantrekken?,'

De methode brengt langzaam maar zeker een mentaliteitswijziging op gang. 'Iemand die zijn mening zegt, was voor het personeel vroeger “een lastige,. Nu gaan ze inzien dat dat net de gemakkelijke bewoners zijn, want ze kunnen hen veel makkelijker tevreden maken.'

'Trouwens, dankzij de methode worden belangrijke thema's ook bespreekbaar. Vroeger was de laatste wilsbeschikking min of meer taboe. Nu willen acht op de tien bewoners dit absoluut bespreken.'

Conclusie? 'Je moet niet in een luchtballon klimmen met je bewoners of grote budgetten opzij zetten om ze te plezieren. De man die na het wekken nog tien minuten wou blijven liggen, loopt nu fluitend door de gang. Een win-winsituatie, want ook het personeel loopt er rustiger bij.'


DS, 23-10-2009 (Maarten Byttebier)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Dit artikel doet mij eigenlijk ongelooflijk veel plezier. Ik vind namelijk dat mensen in een rusthuis niet zomaar aan de kant geschoven mogen worden. Zo’n “opgeruimd staat netjes”-mentaliteit waarbij ouderen gewoon worden “gedropped” in een home lijkt mij echt onmenselijk. Deze mensen hebben ook nog innerlijke verlangens en meestal zijn dit maar kleinigheden waaraan gemakkelijk voldaan kan worden. Als het contact tussen personeel en bejaarde terug persoonlijker wordt , waarbij het personeel aandacht besteed aan de verlangens, gevoelens en gedachten van de bejaarde, kan dit volgens mij voor beide partijen positief uitdraaien. Het personeel werkt minder in een “bedrijf” waarin automatisme en routine voorop staan, maar meer in een thuissituatie, wat mij toch aangenamer lijkt. Ook de persoon op leeftijd (die misschien zelfs geen familie meer heeft), wordt gehoord, kan zijn zegje eens doen en voelt zich meer gewaardeerd.
Met de conclusie ben ik het bijgevolg volledig eens:
'Je moet niet in een luchtballon klimmen met je bewoners of grote budgetten opzij zetten om ze te plezieren. De man die na het wekken nog tien minuten wou blijven liggen, loopt nu fluitend door de gang. Een win-winsituatie, want ook het personeel loopt er rustiger bij.'

Een gelukkige bejaarde is op lange termijn een gelukkig rusthuis=aantrekkelijker zorgfunctie.
Waarom deze stelling?
Dat het KHK het economische principe 'win-win'situatie op een sociaal thema toepast, vind ik schitterend.
De bejaarde blijft nog steeds een mens met zijn eigen visie,mening en leefgewoonten. Wanneer hij/zij deze verder kan blijven bestendigen in het rusthuis, zal dit er op termijn toe leiden dat er niet zo'n aversie is tegen het 'rusthuis'. Momenteel wordt dit inderdaad al te vaak gezien als een 'noodoplossing' waarbij de oudere gedropped wordt zodat de jongere generatie zijn drukke 'noodzakelijke' leventje kan blijven leiden. De ouderen zien dit momenteel als de 'laatste fase' in het leven en iets waar men 'wacht op de dood'. Wanneer er zich een mentaliteitsverandering zou kunnen doorzetten via de methode in het artikel beschreven (die eigenlijk gewoon neerkomt op het hebben van respect voor ouderen), komen we uiteindelijk mijn inziens tot een kettingreactie met volgende resultaten:
* De bejaarde ziet het rusthuis niet meer als het noodzakelijk kwaad en kan ervaren dat dit vaak ook een persoonlijke verrijking is. De bejaarde geraakt via het rusthuis uit zijn sociaal isolement wat hem gelukkiger maakt.
* De bejaarde ziet de verplegers en hulpverleners niet zozeer als 'gendarmen' maar eerder als 'mensen' bij wie ze terecht kunnen, als ze het nodig hebben.
* De bejaarden zullen ook vaker proberen zichzelf te behelpen daar waar het kan, wat het personeelstekort binnen de rusthuizen deels kan oplossen
* De bejaarden zullen misschien zelfs komen tot het elkaar helpen met eenvoudige taken, wat opnieuw het personeelstekort binnen rusthuizen deels oplost
* Op lange termijn, wanneer de mentaliteitswijziging zich doorgezet heeft en het rusthuis niet meer betekent 'beperking in vrijheid' en 'wachten op de dood', zullen ook meer bejaarden sneller de stap tot het rusthuis nemen. Dit resulteert tot een meer gediversifieerde samenlevingsgroep. Niet elke bejaarde gaat even ernstig hulpbehoevend zijn, er zijn ook bejaarden die elkaar kunnen helpen(cfr vorig punt) en de verplegers en hulpverleners gaan gelukkiger worden. Dit omdat niet elke bejaarde even zware hulp nodig heeft. Dit maakt voor de hulpverleners de zorgtaak een stuk afwisselender en draaglijker.
* Het vorige kan er dan weer toe leiden dat de job van hulpverlener, verpleger in de zorgsector aantrekkelijker wordt.
* door het grotere succes van de rusthuizen, kan de kost over meer hoofden verdeeld worden, waardoor de financiële drempel opnieuw kleiner wordt om in een rusthuis te gaan wonen.

Kortom, iedereen wordt er gelukkiger van, zowel de zorgenden, het rusthuis en vooral de bejaarden. Je zou het rusthuis dus eigenlijk als een klein 'Florida' moeten bekijken. Allemaal 'huisjes' in een 'warme' omgeving, waar leeftijdsgenoten elkaar opzoeken om een leuke dag door te brengen.

Mijn ouders werken allebei in de zorgsector, weliswaar in een verschillend rusthuis. Uit hun ervaringen kan ik enkel afleiden dat wegens financiële mogelijkheden de belangen van de bewoners steeds over het hoofd worden gezien.

Mijn moeder kent het principe van 'aandachtspersoon' al enkele jaren maar een echte dialoog tussen verzorgster en bewoner levert dit niet echt op. Grotendeels wordt deze functie beperkt tot het kopen van kleine attenties tijdens feestdagen.

Mijn vader werkt als kinesitherapeut in een OCMW rusthuis, hij vertelde me dat alle OCMW instellingen terugkomen van het idee 'aandachtspersoon' omdat het praktisch niet realiseerbaar is (beperkte financiële middelen, verzorgenden is een knelpuntberoep,...) Het wordt grotendeels bepaald door het engagement van het personeel. Niet alle personen zijn te vinden voor dit idee. Dit komt dan meestal omdat het niet 'klikt' met de persoon die ze toegewezen krijgen als aandachtspersoon.

Begrijp met niet verkeerd ik ben een voorstander om bejaarden een mooie oude dag te bezorgen maar uit eigen ervaringen kan ik enkel afleiden dat deze generatie vaak vergeten wordt.