Studentenstad Gent barst uit haar voegen


GENT - Als laatste geeft de Gentse universiteit vandaag het startschot voor het nieuwe academiejaar. Gent trekt elk jaar meer studenten aan, maar de grenzen van de groei komen stilaan in zicht. 'De huisvesting van al die nieuwkomers is problematisch', geeft rector Paul Van Cauwenberge toe.


Voor de zoveelste keer op rij schrijft de Universiteit Gent meer eerstejaarsstudenten in. Liefst 6.200studenten bieden zich voor de eerste keer aan. Van bij het begin van het academiejaar is er nauwelijks nog een studentenkot te vinden. De auditoria puilen uit. En op de belangrijke verkeersassen tussen het Universitair Ziekenhuis en het centrum van de stad krioelt het van de fietsende studenten.

Met alleen al 33.500universiteitsstudenten zijn de grenzen van de groei bereikt. Dat erkent ook rector Paul Van Cauwenberge. 'Gelukkig hebben we net een groot auditorium in gebruik genomen waarin duizend studenten terechtkunnen. Maar de huisvesting van al die nieuwkomers is problematisch. Op de Kantienberg bouwen we een home met 650 kamers, maar dat zal pas over een tweetal jaar klaar zijn. Ondertussen huren we tientallen panden. De stad Gent zag daar liever gezinnen in trekken, maar we moeten toch iets doen. Bovendien stijgen onze middelen niet. Het budget voor het hoger onderwijs is een gesloten enveloppe. Dat is een pervers systeem.'

'Ik denk dat ons studentenaantal nog een beetje kan stijgen, met twee- tot drieduizend studenten, niet meer. Gelukkig kunnen we uitwijken naar de rand van de stad: de campus aan De Sterre voor de wetenschappen, de landbouwfaculteit in Melle en de diergeneeskunde in Merelbeke. Volgens het decreet mogen we geen onderwijs aanbieden buiten het arrondissement Gent. Oudenaarde of Ronse als vestigingsplaats zijn momenteel dus uitgesloten. Rest alleen het buitenland. In Zuid-Korea zijn we gevraagd om te helpen een deel van een universiteitscampus op te zetten (zie inzet). We waren een Gentse universiteit, vandaag zijn we een Vlaamse universiteit met een internationale uitstraling, en morgen kunnen we meedoen met de grootsten.'


Nochtans moet ook het hoger onderwijs besparen. Welke boodschap brengt u in tijden van crisis bij de opening van het academiejaar?

'In een periode van schaarste moet je de zaken die nog beter kunnen lopen, aanpakken. We moeten streven naar een optimaal gebruik van mensen en middelen. Als er op de ene plaats een elektronenmicroscoop staat die door te veel mensen moet worden gedeeld en vijftig meter verder staat een microscoop die te weinig wordt gebruikt, moet dat beter.'

'Een ander voorbeeld is het personeelsbeleid in de humane wetenschappen. De mensen daar gaan ieder afzonderlijk gebukt onder een zware onderwijsopdracht. Kunnen we dat niet verbeteren door personeel tussen onderzoeksgroepen en zelfs faculteiten uit te wisselen?'

'De Universiteit Gent moet gelukkig niet te veel besparen. We hebben jarenlang te weinig geld van de overheid gekregen. Daardoor loopt er nu een inhaalprogramma. Maar het is duidelijk dat de geplande aanwerving over drie jaar van dertig nieuwe docenten, een of twee jaar wordt uitgesteld. Bovendien hadden we gerekend op een eenmalige toelage voor het onderhoud van onze gebouwen. De Universiteit Gent heeft maar liefst 330gebouwen. Panden die honderd, soms zelfs tweehonderd jaar oud zijn. Die moeten we met acht miljoen euro per jaar schoon houden. Dat is onmogelijk. We moeten daarvoor onze eigen middelen aanspreken. Dat gaat onvermijdelijk ten koste van financiële middelen voor onderwijs en onderzoek.'


Op welke wetenschapsdomeinen zet de Gentse universiteit vooral in?

'In de disciplines waar we tot de top van de wereld behoren of tot de top kunnen doorstoten, zullen we nog meer investeren. Ik noem er maar enkele: biotechnologie, voeding en gezondheid, mariene biologie, genetica en immunologie in de geneeskunde, en in de humane wetenschappen de studies rond Europa en globalisering. In andere domeinen waar we minder performant zijn en binnen afzienbare tijd ook niet sterk kunnen staan, zullen we minder investeren. Dat is de kern van ons speerpuntbeleid.'

'Bovendien moeten we telkens komen tot multidisciplinaire onderzoeksplatformen. Je mag nog zo goed zijn in je vakgebied, als er geen samenwerking is tussen onderzoeksgroepen en zelfs tussen faculteiten, kom je er niet. Als het gaat over nanotechnologie, moeten niet alleen wetenschappers samenwerken, maar ook economen en filosofen.'


Dat sluit aan bij het initiatief van de universiteit van Leuven om een Metaforum op te richten waar verschillende disciplines samenwerken.

'Een schitterend idee. Wij gaan dat niet kopiëren, maar het onderzoek moet meer multidisciplinair verlopen. Iedereen is nog te veel gefocust op zijn of haar vakgebied. We stellen dat iedere keer vast, en het verbetert er slechts langzaam op.'


Vindt u ook dat wetenschappers nog te weinig deelnemen aan het maatschappelijke debat?

'Ja. Het zijn altijd dezelfde mensen die in de media komen. Er zijn ontelbaar andere wetenschappers die het evengoed kunnen uitleggen, maar ze durven het niet goed. Waarschijnlijk omdat ze denken dat hun collega's dat niet zullen aanvaarden. Als je vroeger een opiniestuk in een krant schreef, werd je niet serieus genomen. Ik moedig dat nochtans aan. Ik zeg tegen mijn collega's: doe het, probeer het, neem deel aan de discussie, ook al verschil je van mening met een collega-academicus. Zolang het maar beleefd blijft en wetenschappelijk relevant is. Maar dat kunnen we toch zo moeilijk in Vlaanderen: hoffelijk van mening verschillen. Bij ons wordt dat onmiddellijk persoonlijk genomen.'

'Ik zou ook graag hebben dat onze wetenschappers meer beleidsvoorbereidend onderzoek uitvoeren, zonder dat het door de overheid besteld wordt.'


Hoe is uw verstandhouding met de nieuwe Leuvense rector Mark Waer?

'Erg amicaal. We hebben dezelfde vorming gekregen (geneeskunde, red.). Dat schept een band, de twee grootste universiteiten in Vlaanderen worden door een arts geleid. Overigens is de verstandhouding tussen de Vlaamse rectoren in het algemeen goed: we zijn samen onder meer naar Palestina geweest. Aan de top van de universiteiten verloopt de samenwerking prima. Het was vroeger anders.'

'Nochtans is het financieringssysteem, met zijn gesloten enveloppe, niet van aard om de samenwerking tussen de universiteiten te bevorderen. Ik geef een voorbeeld. Als aan universiteit A een student een doctoraat afwerkt, krijgt die universiteit daarvoor 110.000euro. Maar dat geld komt uit eenzelfde pot. Dat betekent dat de andere universiteiten dan naast 20.000 tot 30.000euro grijpen. Dat is een pervers mechanisme. Gelukkig blijven we in de eerste plaats wetenschappers en vinden we het belangrijker dat er iemand een doctoraat haalt, aan welke universiteit ook.'


De studenten maken zich grote zorgen over de integratie van de opleidingen aan de hogescholen en universiteit. Ze worden ongeduldig.

'Ik begrijp ze volkomen. De associaties zijn kunstmatig tot stand gekomen. De bedoeling was regionale en pluralistische samenwerkingsverbanden tot stand te brengen, maar Leuven heeft snel een katholieke associatie gevormd, volgens het aloude principe van de verzuiling. Dat is een gemiste kans.'

'Nu moet de integratie volgen van de academische opleidingen van de hogescholen in de universiteit. Daarover moet snel een breed debat plaatsvinden, met alle spelers en op een gelijkwaardige basis. Niet de ene die zijn wil oplegt aan de andere, en wars van alle politieke spelletjes. Want ik zie het niet goed gebeuren, eerlijk gezegd. De hogescholen moeten hun paradepaardjes onder de opleidingen -industrieel ingenieur en vertaler-tolk onder meer- afstaan en ondertussen wel in die opleidingen blijven investeren. Dat wringt.'

'De universiteiten mogen de hogescholen niet leegroven. Er moet een nauwe samenwerking komen en de beslissingen moeten samen worden genomen. De uitwisseling van personeel bijvoorbeeld moet in twee richtingen gebeuren, ook van de universiteit naar de hogeschool. In Gent zijn we ervan overtuigd dat de kunstopleidingen bij de hogescholen moeten blijven. Daar horen ze thuis en voelen ze zich thuis.'


U begint aan een tweede bestuursperiode van vier jaar. Gent is een pijnlijke verkiezingsstrijd zoals aan de KU Leuven bespaard gebleven.

'Die dag van mijn herverkiezing was zeer aangenaam. Zo'n verkiezing is voor een zittend rector het enige plebisciet in vier jaar. Bovendien neem je als hoofd van een universiteit nu en dan beslissingen die de mensen niet zinnen. Een rector mag meestal rekenen op twintig procent tegenstemmen, van mensen die kwaad op hem zijn. Ik kreeg 92procent van de stemmen en mijn tegenkandidaat 5procent. Slechts 2procent onthield zich. Dat is een duidelijke aanwijzing dat ik op de ingeslagen weg moet doorgaan, met meer overtuiging nog dan vroeger. Zo'n herverkiezing geeft je daarvoor het nodige zelfvertrouwen.'


DS, 01-10-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB