De antiwokehysterie is een goedkope bliksemafleider


Het antiwokediscours is alleen bedacht om instant te scoren bij de ontgoochelde en bang gemaakte achterban.


Van weinig dingen wordt een mens zo moe als van de uitslaande brand die cultuuroorlog heet. Je kunt geen krant meer openslaan zonder minstens een dozijn keer het woord ‘woke’ te lezen. Gezien de tijd en de energie die belangrijke mensen en serieuze media eraan besteden, moet het wel een maatschappijondermijnend probleem zijn, meer zelfs, de hoofdbekommernis van ‘de mensen’.

Bart De Wever, de voorzitter van de N-VA, de grootste partij van Vlaanderen, toerde een half jaar langs Vlaamse wegen met een lezing ‘over woke’ en had naast het besturen van Antwerpen en zijn partij genoeg tijd om er een boek over te schrijven, waarin hij waarschuwt voor een nakende burgeroorlog tussen de gevaarlijke wokies en de normale mensen. ‘Woke polariseert’, zo stelde hij een week geleden nog zonder ironie bij de noorderburen in het tv-programma Op1, een paar dagen voor hij Dalilla Hermans onderuithaalde in de studio van Terzake op de openbare omroep.

Ongeleid projectiel en neofascist Dries Van Langenhove paradeerde met een protestbord tegen een voorleesuurtje voor kleuters door een dragqueen. In een video over zijn actie stelt Van Langenhove dat kinderen tijdens het drag queen story hour alles leren over de ‘seksuele fantasieën van een pervert verkleed als vrouw’. Ik kreeg spontaan heimwee naar Debby en Nancy’s warme wintershow en vroeg me af wanneer Dries en zijn milities achter de Voil Janetten zullen aangaan.

Nu is het allemaal niet zo nieuw. Antonio Gramsci wist het een eeuw geleden al: een ideologie kan pas succesvol zijn als ze de publieke debatten domineert. Die strijd om het dominante verhaal is in hoofdzaak een strijd om macht en wordt niet zozeer op straat, maar in de media uitgevochten, waar ideeën en vijandbeelden verspreid worden. Niet dat alle redacties zich daar even bewust van lijken te zijn. Het gaat er niet om of je inhoudelijk of beleidsmatig hout snijdt, het gaat om wat je zegt, wie je aanvalt en wie je daarmee bereikt.

Misschien is dat wel het meest perverse aan de hele antiwokehysterie: het fungeert als goedkope bliksemafleider voor alles wat fout loopt in de samenleving. Waarom zou je iets doen aan de astronomische woonprijzen, de uitbuiting op de arbeidsmarkt, de lage lonen, de werkdruk, de crisis in de kinderopvang, de wachtlijsten in de zorg, bommen en granaten, het sputterende openbaar vervoer of het lerarentekort, als je de mensen kunt wijsmaken dat hun leven beter wordt zonder woke en op die perverse manier aan de macht kunt komen en blijven?

Het is verbijsterend eenvoudig en dankbaar om het ongenoegen van de dominante groep te kapen en vervolgens uitvergroot te projecteren op ‘de andere’. Wat dat betreft, heeft men ook hier met aandacht naar de Verenigde Staten gekeken, waar diepgeworteld racisme, het in steen gebeitelde woord van God en meritocratie de gedroomde turfbodem vormen om vijandbeelden in te zaaien. De vijand is de elitaire kosmopoliet, de minderwaardige zwarte of migrant, de perverse homo, de aberratie genaamd trans persoon, de gezinsondermijnende feministe. Of je mechanismen en tactieken moet kopiëren uit een land dat vakkundig naar de verdoemenis wordt geholpen door fascisten, miljardairs die de zuurstof in de lucht zouden vermarkten als ze konden en godsdienstfanatici die elk gaatje in het grondwettelijke vangnet vinden en gebruiken om zichzelf steviger in het zadel te zetten, is maar de vraag.

De uitkomst is niet onzeker, maar beangstigend reële, doffe ellende. De levensverwachting van de Amerikaan daalt gestaag. Een pijnlijke vaststelling waar de antiwokespeeches van aartsconservatief Ron DeSantis niets aan zullen veranderen.

Dat soort figuren krijgt de mensen zover in hun identitaire obsessies dat ze nog liever tegen hun eigen belang stemmen dan de rechten van ‘de andere’ te vrijwaren. Ze zien ook geen principiële bezwaren tegen gewapend geweld (zoals ongeveer een derde van de Amerikaanse bevolking).

In die zin is de waarschuwing voor een burgeroorlog van De Wever niet helemaal absurd. Een burgeroorlog is namelijk exact waartoe extreemrechtse media en platformen in de VS oproepen. Ook in Rusland, Hongarije, Polen, Italië en elders blijkt waartoe die cultuurstrijd leidt: het drastische inperken van de rechten van minderheden en vrouwen. Tot een tastbare verbetering van het leven leidt het dan weer nergens. Integendeel.

Het hele antiwokediscours is niet bedacht uit de bekommernis om werkelijke problemen op te lossen, maar om instant te scoren bij een terecht ontgoochelde en bang gemaakte achterban, die zich gewillig laat opfokken en een vijandbeeld omarmt waarop hij zijn zorgen, frustraties en problemen kan projecteren.

Het is hoog tijd om te stoppen met symbooldiscussies die ons collectief achteruitduwen. Ja, het is legitiem om je al eens te ergeren aan een minderheid van mensen die je iets te brutaal en betweterig op je plaats zetten als je iets zegt dat mogelijkerwijs problematisch kan worden gevonden door een minderheid. Nee, dat is geenszins van dezelfde orde als regelrechte haat en uitsluiting prediken en de democratie omver willen werpen uit angst om niet langer de maat der dingen te zijn. Het eerste is vervelend en hooguit confronterend. Het tweede is levensgevaarlijk.


DS, 21-04-2023 (Bieke Purnelle)