‘Publiek belang moet wijken voor winst’


Volgens de Europese Commissie betekent het vrijhandelsverdrag met de VS niet dat onze producten minder veilig worden of ons milieu minder beschermd zal zijn. Maar consumentenorganisaties zien de addertjes onder het gras nu al wriemelen.


Europese producten moeten vandaag volledig opnieuw getest en gekeurd worden voor ze op de Amerikaanse markt worden gebracht, ook al voldoen ze hier aan alle normen. En omgekeerd. Voor de ondernemers is dat bijzonder tijdrovend en duur. Daarom dromen de Europese en Amerikaanse overheden van samenwerking om voor beide markten zo veel mogelijk dezelfde regels op te stellen.

Die regulatory cooperation is een van de belangrijkste onderdelen van het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). De onderhandelingen tussen de EU en de VS daarover zijn nog verre van afgerond, maar zoals de zaken nu voorliggen, is de regulatory cooperation een van de gevaarlijkste aspecten. Toch volgens de vertegenwoordigers van Amerikaanse consumentenorganisaties, die afgelopen dagen in Brussel waren.

Zolang de samenwerking tussen de EU en de VS onderworpen is aan de normale democratische controle, is er geen vuiltje aan de lucht, zegt Robert Weissman, de voorzitter van Public Citizen. Maar als regulatory cooperation in een handelsverdrag wordt verpakt, dreigt het de democratie te verstikken. Zeker als ondernemingen via het systeem van Investor-to-State Dispute Settlement ((ISDS) bovendien het recht krijgen bestaande reguleringen voor een speciale arbitragecommissie aan te vallen.

‘De Amerikaanse TTIP-onderhandelaars steken niet onder stoelen of banken dat het hun bedoeling is om Amerikaanse ondernemingen van in het prille begin een sterke stem te geven in het Europese reguleringsproces’, zegt hij. Dat willen ze doen door het Amerikaanse reguleringsysteem naar Europa te exporteren.


Privacy

Maar dat systeem is traag en complex. Bovendien wordt elke regulering door de betrokken bedrijven voor de rechtbank aangevochten. Het grootste probleem is de kosten-batenanalyse die voor elke regel moet worden uitgevoerd. ‘Daarbij wegen de bedrijfsbelangen altijd veel zwaarder dan die van de gemeenschap’, weet Weissman.

Weissman stelt met ontzetting vast dat de Europese onderhandelingsteksten laten vermoeden dat de EU openstaat voor wijzigingen aan haar eigen, veel betere systeem, dat toelaat om sneller in te spelen op nieuwe situaties en oog heeft voor de bescherming van mens en milieu.

TTIP dreigt een ingewikkeld akkoord te worden met ‘verticale’ en ‘horizontale’ hoofdstukken. De eerste hebben betrekking op een bepaalde sector. Ze zijn duidelijk afgelijnd en vormen minder een probleem. Als een autoconstructeur bijvoorbeeld nog maar één veiligheidstest moet doorvoeren, kan wellicht de prijs van een auto dalen. Niemand die daar bezwaar tegen heeft.

Het is echter uitkijken voor de ‘horizontale’ hoofdstukken, die algemeen geldende bepalingen bevatten. Daar schuilen de addertjes onder het gras. Als de Europese onderhandelaars bij hoog en bij laag zweren dat bepaalde gevoelige onderwerpen uit TTIP worden geweerd, bedoelen ze dat er geen specifiek hoofdstuk aan wordt gewijd. Die sectoren kunnen echter wel negatief worden beïnvloed via de horizontale bepalingen.


Toekomst

Een voorbeeld. Als de Europeanen hun zin krijgen, wordt gegevensbescherming als dusdanig buiten het bestek van TTIP gehouden (Er wordt dus geen verticaal hoofdstuk aan gewijd, red.). Maar als de EU in de toekomst regels zou willen uitvaardigen voor de bescherming van de privacy in verband met een product dat vandaag nog niet bestaat, kan TTIP desondanks van toepassing zijn via het horizontale hoofdstuk over regulatory cooperation.

Dan moet, als althans het gelekte Europese voorstel overeind blijft, worden geëvalueerd welk impact deze nieuwe regel op de trans-Atlantische handel zal hebben. En als deze evaluatie een kopie wordt van de Amerikaanse kosten-batenanalyse, dan zal het algemeen recht op privacy volgens Weissman altijd de duimen moeten leggen voor de belangen van de ondernemingen.

TTIP is niet zomaar een vrijhandelsverdrag waarover onze volksvertegenwoordigers op een bepaalde dag stemmen. Het is een living agreement. Het beïnvloedt, via het voorgestelde Regulatory Cooperation Body, ook de regelgeving voor toekomstige producten.

Straks, waarschuwen de consumentenorganisaties, schrijven de bedrijven de regels. En die regels zullen een zwakkere bescherming bieden voor mens en milieu dan Europeanen wenselijk vinden.


DS, 02-04-2015 (Evita Neefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Gemeenten verklaren zich ‘verboden terrein voor vrijhandelsverdrag’


Hebben overheden straks nog zeggenschap over hun openbare diensten? Of vallen die ten prooi aan vermarkting als het Europees-Amerikaans handelsverdrag goedgekeurd wordt? Tegenstanders krijgen van de EU veel ‘sussende woorden, maar geen waterdichte garanties’.


De kleine Luikse gemeente Anthisnes verklaarde haar grondgebied vorige week ‘verboden terrein voor TTIP’, het vrijhandelsverdrag waarover Europa en de VS onderhandelen. De vroede vaderen beseffen dat hun motie puur symbolisch is: een boerendorp met vierduizend zielen gaat het grootste handelsverdrag uit de geschiedenis niet tegenhouden. Maar hun burgemeester, Marc Tarabella (PS), heeft als Europees parlementslid wel een vinger in de pap.

Anthisnes is trouwens niet alleen. Al meer dan vijftig gemeenten keurden een soortgelijke motie goed en elders wordt er aan gewerkt. Ze zijn bang dat ze straks de zeggenschap verliezen over de openbare dienstverlening – een bekommernis die zaterdag centraal staat tijdens de nationale actiedag tegen TTIP.

Nochtans verzekert de Europese Commissie, die de onderhandelingen met de VS voert, in alle toonaarden dat TTIP niet raakt aan de openbare diensten. ‘Maar wat is openbaar? Die term is niet gedefinieerd in het internationaal recht’, repliceert Jean-Pierre Descan, directeur internationale zaken bij de Christelijke Ziekenfondsen, die al evenmin een goed oog heeft in TTIP.


Koude rillingen

Het gevaar loert achter kleine hoekjes en kantjes, in heel erg technische details. Zo stellen de Europese onderhandelaars dat diensten die publiek worden gefinancierd buiten TTIP vallen, maar zelfs de verplichte ziektekostenverzekering wordt in België niet zuiver met publieke middelen bekostigd gezien de verzekerden een bijdrage betalen. Hoe beschermd is ons systeem dan tegen vermarkting?

Ook in het onderwijs is het volgens de European Federation of Public Service Unions (EPSU) onmogelijk om het publieke en private deel te scheiden. De regulering van het onderwijs is een geheel. En TTIP dreigt het recht van overheden om toe te zien op de kwaliteit van privé- en commerciële scholen te ondermijnen. Diplomavereisten voor leerkrachten, bijvoorbeeld, worden in handelsverdragen aangevinkt als handelsbelemmeringen die moeten worden gesloopt.

‘Openbare diensten worden geschraagd door waarden als universele toegankelijkheid, betaalbaarheid, democratische controle en gelijkheid’, zegt Penny Clarke, ondersecretaris-generaal van EPSU.

De Belgische ziekenfondsen staken de koppen bij elkaar en zetten mogelijke knelpunten op papier. ‘We weten niet of die gevaren echt op ons afkomen’, zegt Descan. ‘We willen alleen duidelijkheid en waterdichte garanties. En die hebben we, ondanks al onze vragen, nog niet gekregen.’


Rode lijn

‘Waar trekken de EU en België de rode lijn?’, wil Descan weten. Lidstaten kunnen sectoren uitsluiten van TTIP, maar België heeft dat (nog) niet gedaan voor gezondheidszorg. En de ziekenfondsen en patiëntenorganisaties krijgen koude rillingen bij de gedachte aan de Amerikaanse gezondheidszorg. ‘Dat is niet het model dat wij wensen’, zegt Descan. ‘Als we niet meer in staat zijn om een solidair systeem te behouden, dan is de burger de dupe.’


Technisch

Maar wat als een lidstaat bij het afsluiten van het verdrag geen uitzonderingen eist, kan een volgende regering de liberalisering dan nog terugschroeven? En als een regering een maatschappelijke sector opnieuw wil afschermen voor marktwerking, kan een bedrijf dat zijn ‘gewettigde verwachtingen’ daardoor gefrustreerd ziet, dan een schadevergoeding eisen via de speciale arbitrageprocedure uit TTIP?

En zelfs als een regering de openbare diensten uitsluit onder het hoofdstuk ‘Markttoegang’ – dit wil zeggen dat openbare dienstverlening niet aan commerciële bedrijven wordt toegekend – dreigt de vermarkting dan niet binnen te sluipen via de ‘regulerende samenwerking’ over toekomstige regelgeving?

Allemaal erg technische vragen, geeft Clarke van EPSU toe, maar cruciaal voor het welzijn van de burgers.

‘De gezondheid en veiligheid van de burgers mogen niet worden afgewogen aan economische en handelsbelangen’, stelt Clarke. ‘En dat is precies wat gebeurt als ze worden opgenomen in handelsverdragen.’

En dus eist een brede coalitie van vakbonden, sociale organisaties en gemeenten de volledige uitsluiting van gezondheidszorg, onderwijs, water en sociale zorg uit het Europees-Amerikaans vrijhandelsverdrag.


DS, 17-04-2015 (Evita Neefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB