Telefoon op ouderslot

Adam Alter, ‘Superverslavend’, Maven Publishing, 2017.


Ouders die te veel met hun smartphone in de weer zijn, ontzeggen hun kinderen belangrijke input. Bovendien worden we al mailend en chattend minder leuke ouders: we zijn minder betrokken en snauwen meer.


‘Mama! Zit je nu weer met je telefoon te prullen?’ In meer en meer huishoudens zijn het niet meer alleen de ouders die hun kinderen terechtwijzen over hun overmatig schermgebruik, maar gebeurt ook het omgekeerde. ‘Fascinerend’, zegt psycholoog Adam Alter, die in zijn nieuwe boek de mechanismen van onze technologieverslaving in kaart brengt en in de marge daarvan waarschuwt voor ouderlijk overgebruik, ‘dat ouders en kinderen elkaar disciplineren als het over hun apparaten gaat. Tijdens mijn research hoorde ik veel kinderen zeggen dat ze graag wilden dat hun ouders wat minder met hun smartphones bezig zouden zijn. Het is ook hypocriet om je kinderen regels op te leggen en jezelf niet. Kinderen kijken naar hun ouders om te weten hoe ze zich moeten gedragen. Als ze thuis meekrijgen dat een telefoon een goede manier is om massa’s tijd te spenderen, ontneem je ze de kans om te doen wat kinderen moeten doen. Ze moeten de wereld testen, experimenteren, fouten maken, en zien hoe mensen reageren. Ze moeten leren een sociaal wezen te zijn, en dat kun je alleen als je de reactie van een ander ziet. Wat voor volwassenen worden de tienjarigen van nu, die hun ouders nooit zonder telefoon geweten hebben?’

Het weinige onderzoek dat er tot nog toe is, geeft aan dat de kinderen die zich aan het smartphonegebruik van hun ouders ergeren, gelijk hebben. Niet alleen geven die ouders een slecht voorbeeld, ze ontzeggen hun ook (een deel van) de interactie die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen. ‘Ouders worden veel minder responsief als ze met hun telefoon bezig zijn’, zegt Mariek Vanden Abeele, die aan de universiteit van Tilburg onderzoek doet naar de impact van technologie op sociale relaties. ‘Dat kan zijn weerslag hebben op de ontwikkeling. Jonge kinderen bijvoorbeeld leren hun taal dankzij hun omgeving. Als een kind naar de lucht wijst en “ietui” zegt, zal een attente moeder of vader herhalen en aanvullen: “ja, dat is een vliegtuig”. Als je met je aandacht bij je smartphone bent, mis je veel kansen.’

Multitasken

Uit veldwerk van Jenny Radesky (universiteit van Michigan), die ouders met kinderen in fastfoodrestaurants observeerde, bleek dat ruim zeventig procent van de ouders zijn smartphone gebruikte tijdens het eten. Een kleine dertig procent deed dat zelfs de hele maaltijd lang. Soortgelijk onderzoek in speeltuinen toonde aan dat kinderen in een ruime helft van de gevallen geen antwoord kregen als ze de aandacht probeerden te trekken. Nochtans meenden acht op de tien ouders dat hun kind hun op eender welk moment terug naar de realiteit kan halen. De smartphonende ouders op restaurant negeerden vragen van de kinderen, knikten vaag in plaats van echt te luisteren, en gaven mechanisch instructies. ‘En als ze reageerden op het gedrag van hun kinderen, was het vaak kortaf en zelfs lichtjes agressief’, zegt Vanden Abeele, die binnenkort soortgelijk antropologisch onderzoek zal doen in de wachtkamers van Kind & Gezin.

‘De smartphone heeft een impact op de psychologische beschikbaarheid van de ouders’, zegt ontwikkelingspsycholoog Maarten Vansteenkiste. ‘En die is cruciaal bij een opvoeding die de autonomie van het kind ondersteunt. Bovendien geef je het kind misschien zelfs het idee dat je smartphone belangrijker is dan het kind zelf, als je hem bijvoorbeeld mee aan tafel neemt. Zelfs als je je telefoon niet gebruikt maar hij gewoon in het zicht ligt, kan je psychologische beschikbaarheid vermoedelijk afnemen.’ Die versplintering van de aandacht doet niet alleen het kind tekort, waarschuwt Vansteenkiste: ook als ouder beleef je minder plezier aan het samenzijn met je kind als je probeert te multitasken.

Maar vroeger lazen ouders toch ook al eens de krant terwijl ze bij hun kinderen waren, waarom zou dat minder nadelig zijn? Het grootste verschil is de mate waarin je je in beslag laat nemen, denkt Vanden Abeele. ‘Als je de krant op je telefoon leest, ben je nog redelijk makkelijk aanspreekbaar. Maar zodra je actief bezig bent op je telefoon, als je zit te mailen of te sms’en, ga je daar helemaal in op. Dat is verwarrend voor je kind: dat ziet een gezicht dat blanco is, waarin niets gebeurt. Daar kunnen kinderen heel moeilijk mee om, die hebben feedback en interactie nodig.’

Schuldgevoel

Als je je aandacht moet verleggen van je telefoon naar je kind, moet je vaak ook van rol switchen. Dat maakt het extra moeilijk: in je werkende leven ben je allicht zo efficiënt mogelijk, terwijl je als ouder vooral tijd geduld moet hebben – er bestaat niet zoiets als efficiënt ouderschap. Dat maakt het ouderschap bij momenten vervelend en frustrerend – wat voor veel mensen net de reden is dat ze naar hun telefoon grijpen.

In diepte-interviews naar aanleiding van de observaties op speelplaatsen geeft een kleine helft van de ouders aan de telefoon minder te willen gebruiken. Heel wat ouders ervaren een schuldgevoel als ze hun telefoon voorrang geven op hun kinderen. Soms leggen mensen zichzelf regels op (geen werkmails, wel foto’s van het kind of berichten naar andere ouders); soms halen ze hun telefoon alleen boven als het kind veilig is – denk aan het typische zicht van een ouder die een schommel duwt en in de andere hand een smartphone heeft. Onverstandig is dat niet: onderzoek in New Yorkse speeltuinen gaf aan dat kinderen sneller de aap uithangen (met zand gooien, met het hoofd naar beneden de glijbaan af, uit de schommel springen) als ze merken dat hun verzorgers afgeleid zijn. In de speeltuin is de smartphone goed voor dertig procent van de afleiding (op nummer één staan andere ouders). In de VS steeg het aantal ongelukken met jonge kinderen tussen 2007 (het jaar waarin de iPhone gelanceerd werd) en 2012 met tien procent. ‘Het is zeer goed denkbaar dat die iPhone daarmee te maken heeft’, zegt Alter. ‘Als mensen vanwege een inkomende ping het risico nemen om onder een auto te lopen, verliezen ze waarschijnlijk ook wel eens een kind uit het oog op het foute moment.’


DS, 21-04-2017 (Eva Berghmans)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB