Allemaal in de kou


Het ziet ernaar uit dat Russisch gas binnenkort weer ongehinderd naar de Europese klanten kan vloeien. Oekraïne, dat in een scherp conflict met Rusland gewikkeld is, beloofde geen gas meer af te tappen dat niet voor het land bestemd is. Hopelijk is Gazprom, de Russische leverancier, snel bereid de kraan weer open te draaien.


De tijd dringt, want terwijl het vriest dat het kraakt is in diverse Oost-Europese en Balkanlanden de schaarste nijpend geworden. Duizenden gezinnen zitten in de kou, bedrijven moesten de deuren sluiten. Pogingen om de ergste kou met elektrische verwarming tegen te gaan, leidden tot problemen met de capaciteit op dat gebied.

De initiële stelling van het Tsjechische EU-voorzitterschap dat het om een handelsconflict tussen twee landen - Rusland en Oekraïne - ging waar Europa zich niet in hoefde te mengen, bleek al na enkele dagen onhoudbaar. Het was een illusie om te denken dat Oekraïne ongemoeid gas over zijn grondgebied zou laten passeren en zelf zijn bevolking zou laten klappertanden. Sinds deze zomer, met de Georgische campagne, weten we dat Rusland niet met zich laat spotten en zeker niet geneigd is zijn houding te matigen omdat anders internationale spanningen ontstaan. Eerst de eer en de belangen van het vaderland en dan de grote beschouwingen.

Al ten tijde van de Russisch-Georgische oorlog was het de overtuiging van kenners dat het wapengekletter ook en misschien vooral als boodschap aan Oekraïne bedoeld was. Dat land maakt aanspraken op EU- en Navolidmaatschap en bedreigt daarmee volgens Moskou een precair machtsevenwicht.

Nu de groeivertraging de energieprijzen heeft doen kelderen, is ook voor Rusland alle buitenlandse cash meer dan welkom. Een leveringsstop is rampzalig voor de klanten, maar snijdt ook in het eigen vlees. Tegelijk vergroot dit de motivatie om een einde te maken aan de lage prijzen voor voormalige Sovjet-broeders. Met dat principe is niet zoveel fout. Het is billijk dat overal dezelfde marktprijs geldt. Maar de lage gastarieven zijn voor de Russische diplomatie ook altijd een krachtig wapen geweest. Ze hielden de kostprijs van toenadering tot het Westen hoog.

Economische en politieke motieven vormen een complexe cocktail. Met een getergde Russische beer is het kwaad kersen eten, zo leren we opnieuw. Europa wordt brutaal geconfronteerd met de gevolgen van zijn jongste uitbreidingen. De Unie reikt tot de monding van de Donau, maar de landen in die hoek zijn willens nillens met al hun vezels aan Moskou gebonden. Dat creëert een lotsverbondenheid waar veel Europeanen zich nog niet van bewust waren. Op de wereldkaart is Europa een schriel aanhangsel van het onmetelijke Rusland. Als die realiteit ook in de economische en politieke krachtsverhoudingen wordt doorgetrokken, staan we allemaal in de kou.


DS, 09-01-2009 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB