Dollar niet zomaar vervangbaar


BRUSSEL - China en Rusland willen de dollar als internationale reservemunt vervangen door Speciale Trekkingsrechten van het IMF. Het idee zal donderdag op de vergadering van de G20 allicht druk bediscussieerd worden, maar eigenlijk is het al bijna 65 jaar oud.


Het voorstel om de dollar als internationale reservemunt te vervangen door Speciale Trekkingsrechten, grijpt eigenlijk terug naar een idee van John Maynard Keynes. De Britse vader van de moderne economie nam in 1944 deel aan de conferentie van Bretton Woods, waar de basis voor het naoorlogse financiële systeem werd gelegd. Hij stelde er voor om de goudstandaard te vervangen door een kunstmatige reservemunt, de 'Bancor'.

Maar Keynes moest de duimen leggen voor Harry Dexter White, de Amerikaanse onderminister van Financiën. Die koppelde alle munten met een vaste wisselkoers aan de dollar, die op zijn beurt vrij inwisselbaar werd tegen een vaste hoeveelheid goud.

Het 'Plan White' werd de basis voor het naoorlogse monetaire systeem, tot in 1972, toen de goudconvertibiliteit onhoudbaar werd en president Richard Nixon ze eenzijdig opzei. Meteen was een van de grote nadelen van het systeem blootgelegd. De Verenigde Staten hadden niet aan de verleiding kunnen weerstaan om meer dollars te drukken dan de groei van de economie kon verantwoorden. Daardoor waren massa's dollars over de wereld verspreid geraakt, wat niet alleen tot problemen leidde met de inwisselbaarheid tegen goud, maar ook het voeren van een monetair beleid bemoeilijkte.

Als de Amerikaanse centrale bank haar rente verhoogt of verlaagt, heeft dat in verhouding minder effect dan een soortgelijke rentebeweging voor een munt die een veel kleinere of geen internationale rol speelt. Tegelijk maakt de dollar als internationale reservemunt de hele wereld afhankelijk van het Amerikaanse monetaire beleid en ook van het economische wel en wee van de VS. De dollar vervangen door een muntkorf zou dat probleem grotendeels wegnemen. Maar de vraag is of het nu niet te laat is.

Joseph Stiglitz, Nobelprijswinnaar, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank en voorzitter van de groep van experts die voor de Verenigde Naties de financiële crisis moet analyseren, wijst er alleszins op dat het huidige systeem tal van arme landen verplicht om miljarden dollars op de valutamarkt te kopen om er hun olie en andere grondstoffen mee aan te schaffen. Op die manier, zegt Stiglitz, verlenen zij de VS eigenlijk goedkope kortetermijnkredieten.

De Amerikaanse minister van Financiën, Timothy Geithner, staat open voor een verruiming van het gebruik van de SDR's, maar ziet de dollar nog jarenlang de spil blijven van het internationale financiële systeem. Dat is ook de mening van de meeste economen die de jongste dagen commentaar leverden op het voorstel.

'De SDR is een kunstmatige munt', zegt ING-hoofdeconoom Peter Vanden Houte. 'Er bestaat geen markt voor, er worden geen obligaties in uitgegeven, je kunt er geen termijn- of optiecontracten in afsluiten. En dat is essentieel voor een reservemunt.'

Centrale banken beleggen de dollars die ze aanhouden immers, en dat moeten ze ook kunnen doen met een eventuele vervangmunt. 'Geen enkele markt werkt zo efficiënt, zo liquide en zo goedkoop als die in dollar', zegt Vanden Houte. 'De euro is op de goede weg, maar is nog geen rivaal.'

'Als je de dollar in de kluizen van de centrale banken wilt vervangen door SDR's, moeten er in heel korte tijd massaal leningen worden uitgegeven in SDR's, door tal van bedrijven, regeringen en internationale instellingen. Dat is een utopie. En bijgevolg blijft de vervanging van de dollar ook een utopie', zegt Vanden Houte.

'Maar,' vraagt hij zich af, 'wat belet de Chinezen en Russen om zelf hun reserves te differentiëren en zo eigenlijk hun eigen muntkorf te creëren? Dat is veel eenvoudiger en mogelijk zal het op termijn leiden tot een systeem waarbij naast de dollar nog één of meer munten de facto een soort reservestatus krijgen, waardoor de Amerikanen meer monetaire discipline aan de dag zullen moeten leggen als ze de dollar als reservemunt willen behouden.'


DS, 31-03-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB