‘Dit huishouden wordt niet goed bestuurd’


‘Wat ik zie, staat mijlenver af van goed bestuur.’ Michel De Samblanx stapt ontgoocheld op als voorzitter van het federale auditcomité. Politieke onwil en verzet door de topambtenaren fnuiken volgens hem een deftige controle op de overheidsdiensten.


Waarom gooit u nu de handdoek in de ring?

‘Een concrete aanleiding is er niet. Maar de kelk is de afgelopen jaren geleidelijk aan volgelopen. Als bezorgde burger wil ik een signaal uitsturen, namelijk dat dit huishouden niet goed bestuurd wordt.’


De controle op de federale overheidsdiensten loopt mank, zegt u.

‘Er zijn twee grote problemen. Ten eerste is er de lethargie van de politiek. Bijna vijftien jaar geleden is de eerste aanzet gegeven voor een interne audit binnen de federale overheid. Uiteindelijk is er pas in 2010 een auditcomité samengesteld. Leg maar eens aan de burger uit waarom het zo lang moest duren.’
‘Sinds de oprichting maken veel voorzitters van de federale overheidsdiensten een gedegen controle dan weer onmogelijk. Zoals ik schrijf in mijn afscheidsbrief zijn deze voorzitters vooral bezig met hun eigen carrière, met macht en machtsspelletjes en niet met de noodzakelijke beste dienstverlening aan de burger. Wat ik zie, staat mijlenver af van goed bestuur.’


U hebt aangeklopt bij premier Di Rupo maar geen gehoor gevonden.

‘Ik heb de premier tot drie keer toe om een onderhoud gevraagd. Tot drie keer toe kreeg ik er geen. Die weigering heeft meegespeeld in mijn beslissing.’


Frank Van Massenhove, voorzitter bij de FOD Sociale Zekerheid, geeft u via Twitter overschot van gelijk. Behoort hij tot de ‘enkelingen’ die wel hun verantwoordelijkheid nemen?

‘Ik ga geen namen noemen. Ik zie eigenlijk maar twee tot drie goede leerlingen in de klas, en of Van Massenhove daar bij is of niet laat ik in het midden.’
‘Topambtenaren zullen nu ongetwijfeld reageren dat ze volledig gewonnen zijn voor de regels van goed bestuur en onafhankelijke audits verwelkomen, maar in de praktijk dulden velen onder hen die enkel op voorwaarde dat ze alle touwtjes in handen hebben.’


U kunt vergelijken met het Vlaamse niveau. Lopen de zaken daar beter?

‘Ja, daar spelen zowel regering als administratie het spel toch wel eerlijker. Op tien jaar tijd heeft men daar een niveau van deugdelijk bestuur bereikt dat stukken verder staat dan wat we op het federale niveau zien.’


Hoe komt dat?

‘Daar zijn waarschijnlijk duizenden redenen voor, waaronder een bepaalde traditie om de zaken te regelen, een onduidelijkheid over wie nu welke verantwoordelijkheid draagt, het feit dat de diensten bemand zijn met forse ego’s, noem maar op. Maar bovenal is de politieke grip op de diensten toch wel sterker op het federale niveau. De politieke factor speelt ook op het Vlaamse niveau, maar minder dan op het federale.’


Misschien hebben sommige diensten ook onfrisse praktijken te verbergen? Denk aan de fraude die werd ontdekt bij de overheidsdienst Financiën.

‘Ik kan daar niets over zeggen om de simpele reden dat we de mogelijkheid niet hebben gehad om na te gaan of er zaken verkeerd liepen.’


Staatssecretaris voor Ambtenarenzaken Hendrik Bogaert belooft beterschap. De ministerraad heeft onlangs beslist om een interne audit verplicht te maken.

‘Een doekje voor het bloeden. Zolang de rapporteurs verslag uitbrengen aan de voorzitters, werk je niet in een onafhankelijk, transparant kader. De voorzitters van federale overheidsdiensten moeten tegelijk een dienst leiden en verantwoordelijk zijn voor de doorlichting van die dienst. Zoiets werkt niet. Het belangenconflict is overduidelijk.’


U klinkt erg pessimistisch.

‘Dat ben ik ook. Waarom zou er nu plots veel veranderen in de praktijk? In het bedrijfsleven heb je afspraken voor goed bestuur zowel op het niveau van beursgenoteerde bedrijven als voor kmo’s. Bij de controle van de overheidsdiensten ontbreekt het zelfs aan een Koninklijk Besluit dat de spelregels voor deugdelijk bestuur duidelijk op een rijtje zet.’
‘Het ontbreekt samengevat aan integriteit, transparantie en verantwoordelijkheid, dé drie noodzakelijke voorwaarden om een deftige controle kans op slagen te geven.’


DSAvond, 02-01-2014 (Jan-Frederik Abbeloos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB