Ernst terreurdreiging voor Britten nog mistig


Ontsnapt aan een ‘massa-moord op onvoorstelbare schaal’, meldde een Britse politiechef vorige maand. Vier weken later vraagt menigeen zich af of de situatie wel zo ernstig was.


De Britse autoriteiten schuwen grote woorden niet, wanneer het gaat over het risico van het islamitische terrorisme. „We maken waarschijnlijk de langste onafgebroken periode van hevige dreiging mee sinds de Tweede Wereldoorlog”, sprak minister van Binnenlandse Zaken John Reid op 9 augustus.

Reid werpt zich graag op als beschermheer van de Britse natie. „We kunnen ons niet permitteren”, stelde hij bars, „dat mensen niet doordrongen zijn van de omvang van de bedreiging waarvoor we staan.”

Nog diezelfde nacht na zijn rede werd een groep jonge radicale moslims gearresteerd. Volgens de politie waren ze van plan geweest een tiental vliegtuigen tijdens transatlantische vluchten tot ontploffing te brengen. Prompt werden de Britse vliegvelden min of meer platgelegd uit vrees voor aanslagen door andere radicalen.

Op de ochtend van 10 augustus verklaarde een hoge politiefunctionaris dat de Britten waren ontsnapt aan niets meer of minder dan een „massamoord op onvoorstelbare schaal”.

Bijna vier weken later vragen niet alleen de Britten, maar ook velen in het buitenland zich nog altijd af of de situatie inderdaad zo ernstig was. De scepsis werd verwoord door Michael A. Sheehan, voorheen de nummer twee op de afdeling terreurbestrijding van de New Yorkse politie. „Achteraf bezien”, zei hij over het Britse optreden, „zou er wel eens te veel gehyperventileerd kunnen zijn.”

Onzeker blijft nog hoe ver de radicale moslimjongeren nu eigenlijk met hun plannen waren gevorderd. Het lijkt steeds minder aannemelijk dat ze op het punt stonden om toe te slaan, zoals aan-vankelijk werd gesuggereerd.

Inmiddels is bekend dat twee van de arrestanten niet over geldige paspoorten beschikten, al hadden ze wel al nieuwe passen aangevraagd. Ook is uitgelekt dat de groep geen tickets had besteld of plaatsen had geboekt. Wel hadden ze op de computer gekeken naar vluchtschema’s van Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen.

Voorts waren de samenzweerders, zoals The New York Times vorige week in een reconstructie meldde, nog volop bezig meer mensen voor hun groep te rekruteren. Ook dat is geen teken dat ze al bijna voor actie gereed waren.

Een andere vraag waarop het antwoord nog ontbreekt, is hoe ver ze waren met de explosieven waarmee ze experimenteerden. Waren ze al in staat de ingrediënten ongemerkt aan boord van een vliegtuig te smokkelen en die daar tot ontploffing te brengen?

De politie zegt bij de samenzweerders bestanddelen te hebben gevonden die gebruikt kunnen worden voor het vervaardigen van vloeibare explosieven. Dit kan door waterstofperoxide in aanraking te brengen met andere chemicaliën. Een en ander zou in frisdrankflessen aan boord gebracht kunnen worden. Het vergt echter veel deskundigheid om de chemicaliën op de juiste wijze te mengen. Onduidelijk is of de groep over die expertise beschikte. Wel lijkt vast te staan dat verschillende leden driftig experimenteerden met allerlei chemicaliën.

Dat het de groep zelf menens was, blijkt uit het feit dat de politie een zevental ‘martelaarsvideo’s’ heeft aangetroffen, waarin verdachten de reden voor hun voorgenomen terreurdaden toelichten.

Een interessant gegeven is verder dat de politie en de inlichtingendiensten volgens diverse bronnen liever nog wat hadden gewacht alvorens de groep op te rollen. Kennelijk waren ze dus ook van mening dat de situatie nog niet zo kritiek was dat onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk was. Slechts doordat een boodschap uit Pakistan naar een van de verdachten in Londen werd onderschept, die kon betekenen dat de groep zijn plannen sneller zou uitvoeren, ging de politie tot actie over.

De spanning in de dagen direct na 10 augustus werd aanzienlijk vergroot door de extreem strenge veiligheidsmaatregelen op de Britse vliegvelden. Honderdduizenden passagiers strandden, doordat hun vluchten werden afgezegd. Reid noemde nieuwe aanslagen „hoogst waarschijnlijk”.

Waren deze maatregelen zinvol? Dat is twijfelachtig. Een potentiële terrorist had ze makkelijk kunnen omzeilen door met de trein eerst naar Parijs of Brussel te reizen en daar alsnog een vliegtuig te nemen en, al dan niet boven Groot-Brittannië, op te blazen. Daar waren de controles immers niet strenger dan gewoonlijk. De Britse regering zelf besefte dat kennelijk ook toen het op 14 augustus de controles weer versoepelde.

Met dit alles staat nog allerminst vast dat Reid en de politie er naast zaten met hun alarmerende opmerkingen, evenmin trouwens dat ze gelijk hadden. De ware toedracht zal mogelijk pas tijdens de rechtszaak duidelijk worden. Te meer omdat de Britse rechtsregels niet toestaan informatie te publiceren over verdachten die ertoe kan leiden dat jury of rechters vooringenomen raken jegens hen. Het strafproces begint naar verwachting pas in de loop van 2008.


NRC, 9 september 2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB