Tijd voor de media


Wat viel er te leren van het grote mediadebat op Canvas woensdagavond? Dat Wouter Vandenhaute de Bart De Wever van de Vlaamse media is: zelfs als hij er niet bij is, gaan vrijwel alle gesprekken over hem. Dat het een zegen voor onze democratie is dat Christian Van Thillo niet met Berlusconi vergeleken wil worden: als deze man met zijn charisma, realiteitszin, kennis van zaken en gevoel voor humor de politiek in zou gaan, de Persgroep-baas zou nagenoeg alle Vlaamse politici met gemak in zijn zak steken.


Dat mediaminister Lieten nog altijd niet verder komt dan toen ze net was benoemd: vage humanistische praatjes die gebrek aan visie en durf moeten camoufleren, en intussen beaat glimlachen omdat ze de grote jongens en meisjes aan tafel met de voornaam mag aanspreken. Dat Sandra De Preter een professional is die geen woord te veel zegt - na het ongeleide projectiel Tony Mary en sfinx Dirk Wauters is dat wellicht een zegen voor de VRT.

Dat het een beetje pijnlijk is dat Peter Vandermeersch weer een paar keer grappend mocht suggereren dat de Volkskrant minder betrouwbaar is dan zijn NRC en dan de volgende dag op de website van zijn krant moest toegeven dat ze een bericht hadden gelanceerd over de situation room-foto dat nergens op gebaseerd was.

Dat 'media' een synoniem blijkt te zijn voor 'televisie': kranten, tijdschriften, radio, de sociale media en zelfs het internet kwamen maar zijdelings aan bod. Bovenal, dat diezelfde media zichzelf dingen toestaan die ze van andere maatschappelijke spelers al jaren niet meer tolereren: meer dan een uur specialistisch gepraat, waarbij de niet-professionele kijker zich slechts bij uitzondering betrokken kon voelen.

Nog het meest moest ik tijdens dat oeverloze debat denken aan die legendarische discussieprogramma's op de BRT eind de jaren tachtig over de contentieux tussen België en Zaïre. Vertegenwoordigers van het Mobutu-regime en, als ik het me goed herinner, drie Belgische topjournalisten gingen er langdurig met elkaar in gesprek, waarbij moeilijke woorden en obscure historische verwijzingen niet verboden waren.

Toen vond de openbare omroep het duidelijk nog tot zijn kerntaken behoren om op niveau te praten over het koloniale verleden en het Belgische buitenlandse beleid. Vandaag komen dergelijke onderwerpen aan bod verpakt als onkritische human interest (Lieven Vandenhaute terug naar Congo met Jef Geeraerts) en spaart de omroep het grote sérieux op voor gesprekken over de eigen winkel.

Dat Canvas dit voorjaar uitpakt met Extra 2011 is natuurlijk een goede zaak. Grote kwesties verdienen een langdurige behandeling. De twee gemaakte afleveringen vertonen interessante verschillen. Was In slechte papieren, over de economische gevolgen van de politieke impasse, nog een volstrekte mannenaangelegenheid, dan zaten er woensdag voor de verandering eens drie vrouwen en twee mannen aan tafel.

Voorts viel op dat het mediadebat met z'n 65 minuten een kwartier langer duurde dan In slechte papieren, een eeuwigheid naar hedendaagse tv-normen. En terwijl in het politiek-economische debat al na vijf minuten de man in de straat geïnterviewd werd, kwam die kijker om wie het bij de televisie allemaal draait woensdag helemaal niet aan het woord. Pas na twaalf minuten vroeg Phara zich af wat al die technische praatjes over overnames, aandeelstructuren, Vijvers en Woestijnvissen voor de kijker zouden betekenen. Dat die vraag het volgende uur niet beantwoord werd, geeft aan dat de economische belangen in de media intussen zo groot zijn dat geen enkele betrokkene het achterste van zijn tong kan laten zien.

Hoezeer media en economie vandaag vrijwel synoniemen zijn geworden, blijkt ook uit het banale feit dat in dit grote debat met geen woord werd gerept over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de media. Daarover is online, in de kranten en boeken het afgelopen jaar veel gediscussieerd, maar relevante mediacritici als Katleen De Ridder (De witte media) en Frank Thevissen (De vierde onmacht) kwamen niet aan het woord en zijn ook verder, om het zacht uit te drukken, niet meteen vaste gasten aan de publieke praattafels van de Reyerslaan.

Dat is jammer want de cruciale onderhandelingen over de nieuwe beheersovereenkomst met de VRT zijn nu echt begonnen. Na een reeks hoorzittingen in de Vlaamse mediacommissie zou het prachtig zijn geweest om voor een groot publiek kijkers, specialisten en mediabonzen met elkaar te laten discussiëren over wat een samenleving vandaag verwacht van een openbare omroep.

Geert Buelens is schrijver en hoogleraar in Utrecht


07-05-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB