Discrimineren op bestelling


Jozef De Witte vindt dat uitzendkantoor Adecco door een procedurefout wel erg gemakkelijk ontkomt aan een ernstig onderzoek naar racistische discriminatie op bestelling. Adecco hield wel degelijk fiches bij met etnische voorkeuren van bedrijven, maar nu zullen we dus nooit weten of het bedrijf dat structureel deed en of het nog gebeurt.


De raadkamer besliste gisteren om Adecco niet door te verwijzen naar de correctionele rechtbank, wegens een procedurefout. Het gerechtelijk onderzoek was immers in het Frans gevoerd, terwijl de hoofdzetel van Adecco zich op Nederlandstalig grondgebied bevindt. De feiten die aan het licht kwamen in 2001 wogen blijkbaar niet zwaar genoeg. Het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding betreurt deze beslissing, omdat uit het onderzoek blijkt dat er toch meer aan de hand was dan een individuele, geïsoleerde misstap.

In 2001 kwam op basis van getuigenissen van ex-medewerkers aan het licht dat Adecco voor zijn bedrijfsklanten bijhield wat hun voorkeuren waren wat betreft 'ras', huidskleur en nationale of etnische origine van de gewenste uitzendkrachten. Het Centrum heeft toen een audit aangevraagd om doelgericht op zoek te gaan naar structurele oplossingen op korte termijn. Tegelijkertijd heeft het Centrum een klacht ingediend bij het parket om inzicht te krijgen in de eventuele discriminatiemechanismen die schuilgingen achter deze voorkeuren. Ook het ABVV, met wie het Centrum een samenwerkingsakkoord afgesloten heeft, en 'SOS Racisme' uit Frankrijk (waar Adecco trouwens onlangs veroordeeld werd voor discriminatie) stelden zich burgerlijke partij, daarin gesteund door KifKif.

Over de opportuniteit van de keuze van het Centrum voor een audit in 2001 valt te discussiëren. Deze audit gaf alleszins geen uitsluitsel of het om een structurele praktijk ging. Uit het juridisch onderzoek komt echter een heel ander beeld naar voren. Het parket vond namelijk een honderdtal fiches waarop een code 'BBB' (de afkorting van Bleu Blanc Belge, een bekend Belgisch koeienras) vermeld stond, naast 34 andere fiches met vermeldingen als 'geen vreemdelingen', 'geen zwarten', 'geen Arabieren',… Toch was verder onderzoek blijkbaar overbodig voor het parket. Bleek uit deze voorbeelden al voldoende dat er wel degelijk sprake was van een structurele praktijk?

De beslissing om dit dossier na meer dan acht jaar later uiteindelijk niet door te verwijzen naar de correctionele rechtbank, valt dan ook te betreuren om meerder redenen. Ten eerste is er sprake van een tergende traagheid van justitie in deze zaak. Hoewel het onderzoek al jaren afgesloten is, heeft het toch tot 16 juni 2009 geduurd alvorens de raadkamer het dossier heeft behandeld, zodat de verjaring van de feiten akelig dichtbij kwam. Men kan niet nalaten zich vragen te stellen hoe het komt dat dit zolang heeft aangesleept.

Ten tweede komt opnieuw de uitzendsector in beeld als een àl te inschikkelijke uitvoerder van discriminerende vragen van hun klanten. Dat was toen niet de eerste keer, en in geen geval de laatste keer. In 2008 ontving het Centrum nog dertien meldingen over mogelijke discriminatie door uitzendkantoren. Dat deze sector zowat tweemaal zoveel allochtonen aan het werk zet dan het gemiddelde biedt geen enkel excuus om dan toch maar te discrimineren als een belangrijke klant het vraagt. Het Centrum had de voorbije jaren verschillende gesprekken met de beroepsfederatie Federgon, die het probleem gelukkig volop erkent en bereid is zich te engageren. Behalve sensibiliserende acties en vormingen én zéér duidelijke instructies moet er nu echt binnen elk uitzendkantoor een aanspreekpersoon komen die de individuele consulent kan bijstaan en ontlasten als die een discriminerende vraag van een klant krijgt. Ook Federgon zélf kan een belangrijke rol spelen en in flagrante gevallen, als vertegenwoordiger van de hele sector, zélf dergelijke klanten contacteren en hen duidelijk maken dat opdracht geven om te discrimineren bij wet verboden is en dat geen enkel uitzendkantoor daarop mag ingaan.

Ten slotte staan in het dossier de namen van de bedrijven vermeld waarvoor Adecco de code 'BBB' en ander fraais gebruikte. Deze bedrijven zijn niet de minste, maar zeer grote nationale en internationale bedrijven, die blijkbaar te kennen gaven dat ze liever géén vreemdelingen als uitzendkracht zagen komen.

Het Centrum heeft naar elk van deze bedrijven een brief gestuurd. Ongetwijfeld is er sinds 2001 veel water naar de zee gevloeid, en dus vraagt het Centrum niet wat er toen gebeurde, maar wat vandaag het beleid is van elk van deze bedrijven. Hebben zij een globale visie op diversiteit? Staat er in hun arbeidsreglement een duidelijk verbod op discriminatie ten aanzien van (toekomstige) medewerkers, klanten en leveranciers? Welke sancties zijn er voor wie zich daar niet aan houdt? Want hoe kunnen deze bedrijven hun (toekomstige) medewerkers, klanten, leveranciers - kortom àl hun stakeholders - recht in de ogen kijken als zij daar sinds 2001 niet aan gewerkt hebben? Dan wordt het pas écht verontrustend.

Vandaag zijn er federale wetten die en een Vlaams decreet dat discriminatie én opdracht geven om te discrimineren, verbieden, precies zoals Europa ons daartoe verplicht. Alleen moet deze wetgeving ook effectief toegepast worden: vanzelfsprekend door politie en justitie, maar ook door elk bedrijf, elk uitzendkantoor, elk natuurlijke of rechtspersoon in dit land. Dat deze wetten nodig zijn, blijkt uit deze trieste zaak. Dat een mentaliteitswijziging onontbeerlijk is, en dat bedrijven eindelijk beseffen dat diversiteit - ook in tijden van crisis - een troef is en een concurrentievoordeel biedt, dat is blijkbaar nog niet écht doorgedrongen.

Jozef De Witte is directeur van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding.


DS, 01-07-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Xenofobe bedrijven aan de schandpaal


BRUSSEL - Het ABVV verzamelt zelf bewijzen tegen bedrijven die geen allochtone werknemers willen en gaat die namen 'te gepasten tijde' publiek maken.


De socialistische vakbond ABVV heeft de beslissing van de Brusselse raadkamer eerder deze week om het uitzendbedrijf Adecco niet te vervolgen voor discriminatie van allochtone werknemers, niet verteerd.

'Door die uitspraak kunnen uitzendkantoren het racisme in hun sector blijven ontkennen', zegt Eddy Van Lancker, federaal secretaris van het ABVV. Hij vindt dat er een mentaliteitsverandering moet komen, want racisme op de werkvloer blijkt hardnekkig.

'Wij hebben jarenlang alle diversiteitcampagnes gesteund. Als de zachte aanpak niet loont, worden we verplicht om voor de harde aanpak te kiezen. We krijgen immers geregeld klachten over bedrijven die discrimineren, en vaak komen dezelfde bedrijven terug. We zijn nu bewijzen aan het verzamelen. Zodra we een goed dossier hebben, maken we namen bekend. Dat is geen verklikking. We willen geen oorlog voeren. Maar als we resultaten willen boeken, moeten we die bedrijven publiekelijk aanklagen.'

Een steekproef van De Standaard bij een dertigtal uitzendkantoren lijkt alvast de stelling van het ABVV te staven. Twee op de drie geven toe dat ze geregeld de vraag krijgen om 'geen vreemden' of 'geen bruinen' te selecteren.

Als reden geven bedrijven op dat allochtonen niet passen in de bedrijfscultuur of dat de klant dat niet apprecieert. Slechts enkele uitzendkantoren geven toe daaraan mee te werken. 'Commerciële overwegingen wegen zwaarder dan het idealisme om xenofobie tegen te gaan.'


DS, 03-07-2009 (Yves Delepeleire)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Uitzendracisme? Niet bij ons!


Uitzendkantoren hebben niets te winnen bij het discrimineren van allochtone kandidaten en doen er ongetwijfeld alles aan om dat niet te doen. Toch houdt de omerta hardnekkig stand, merkte YVES DELEPELEIRE.


Oktober 2007: De interculturele organisatie Kif Kif dient bij de federale politie een klacht in tegen Deutsche Bank wegens racisme. De organisatie ontdekte dat een uitzendkantoor dat voor Deutsche Bank rekruteerde in een interne mail schreef dat 'exotische personen' voor geen enkele van de aangeboden functies in de bank in aanmerking kon komen.

De uitzendsector belandde midden in een storm van protest. Anonieme getuigen stelden de dagen daarop de praktijken in de uitzendsector aan de kaak. De Vlaamse minister van Werk, Frank Vandenbroucke (SP.A), dwong de sector tot harder optreden. Er werd zelfs afgesproken dat er een zwarte lijst zou komen van bedrijven die blijven vragen om geen allochtonen te selecteren.

Juli 2009: De socialistische vakbond ABVV roept zijn militanten en vakbondsafgevaardigden op bewijzen te verzamelen tegen bedrijven die discrimineren. De vakbond kondigt ook aan de namen van die bedrijven openbaar te maken. Een emmer kritiek op het 'schandpaalinitiatief' wordt hun deel.

Over de methode - 'wij gaan geen praktijken zoals Dedecker toepassen', zegt federaal secretaris Eddy Van Lancker - valt te discussiëren. Nochtans is de demarche van de vakbond nobel: het racisme in de uitzendsector aanpakken. Niet de vakbond overtreedt immers de discriminatiewet, maar de ondernemingen die geen allochtonen willen én de uitzendkantoren die om commerciële redenen aan die praktijken meewerken.

De koepelorganisatie van de uitzendbedrijven, Federgon, heeft dit laatste altijd ontkend. Ze heeft alvast nog geen signalen ontvangen over kantoren die zich eraan bezondigen. Dat kan maar op twee zaken wijzen: ofwel is Federgon stekeblind, ofwel wil ze het niet zien.

De bewijzen stapelen zich immers steeds hoger op. Er is niet alleen de ruchtmakende zaak rond de fiches Bleu-Blanc-Belge van Adecco van enkele jaren geleden. Twee jaar geleden liepen ook de uitzendkantoren van Mailprofs en T-Interim tegen de lamp. En vandaag bevestigt de sociale inspectie in deze krant dat ze dit jaar alleen al 4 processen-verbaal heeft opgesteld tegen uitzendkantoren die discrimineren omwille van leeftijd en ras.

In de uitzendsector heerst nog altijd een omerta. De meeste kantoren ontkennen het probleem of willen het er niet over hebben. Dat mocht De Standaard ervaren toen we een jaar geleden, na de heisa rond Mailprofs en T-Interim, probeerden om een (anonieme) enquête te organiseren in de uitzendsector.

Ondergetekende stuurde meer dan driehonderd mails naar kantoordirecteuren met de vragen: heeft uw kantoor de voorbije zes maanden een xenofobe vraag (om geen allochtonen te selecteren) gekregen van een bedrijf? Hoe vaak? Van hoeveel bedrijven? Uit welke sector? Op welke manier verwoordde het bedrijf zijn vraag? En wat gaf het bedrijf als verklaring? Tot slot vroegen we ook welke kantoren daaraan meewerkten.

30 antwoorden was het schamele resultaat. Dat veel bedrijven xenofobe vragen stellen, geven de kantoren makkelijk toe. Maar op de vraag of zij daar op ingaan, verschuilen de meeste zich achter het officiële standpunt van hun uitzendbedrijf.

Telefoontjes naar de woordvoerders van de uitzendbedrijven om hun kantoordirecteuren te stimuleren om mee te werken, draaiden op niets uit. Vedior (nu Tempo Team) antwoordde kortweg dat 'ons bedrijf niet meedoet aan enquêtes'. Na aandringen werd de woordvoerder van Randstad zelfs boos en zei hij dat hij echt niet begreep waarom zo'n enquête van enige relevantie kon zijn.

Eén uitzendbedrijf wilde wel meewerken,... Adecco. Juist, het bedrijf dat in 2001 werd beschuldigd van racisme. Zou dat erop wijzen dat Adecco het enige uitzendbedrijf is dat uit zijn fouten heeft geleerd?

De uitzendsector schermt vandaag graag met heel wat argumenten om aan te tonen dat ze er alles aan doet om het racisme in te dijken. Zo krijgen de consulenten training om met discriminerende vragen om te gaan. Elk kantoor moet ook een aanspreekpunt hebben die de consulenten moeten ontlasten, wanneer een bedrijf koppig doorzet. Er kwam een 'zwarte lijst'. En er is een cao non-discriminatie.

Maar wat stelt die voor? De pv's die de sociale inspectie dit jaar heeft opgesteld, lijken nog maar het topje van de ijsberg. Ongetwijfeld zouden de meeste uitzendkantoren het graag anders willen zien. Heel veel uitzendkantoren doen ook hun best om toch allochtone kandidaten voor te stellen, ook al doen ze dat tegen beter weten in. En dat siert hen. Maar als puntje bij paaltje komt, wegen commerciële overwegingen in veel gevallen nog altijd zwaarder door. In tijden dat veel knelpuntberoepen niet ingevuld raken, stemt dat tot nadenken.


DS, 04-07-2009 (Yves Delepeleire)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB