‘Zelfs als men de metro vroeger had geëvacueerd, zouden we de aanslag niet hebben kunnen vermijden’
Maalbeek op 22 maart. Foto: AFP
Had men de metro vroeger moeten of kunnen evacueren op 22 maart? Dat is vandaag het hete hangijzer in de tweede hoorzitting van de parlementaire onderzoekscommissie over de aanslagen. Maar echte duidelijkheid is er niet gekomen.

Naar de tweede hoorzitting van de parlementaire onderzoekscommissie 22/3 werd reikhalzend uitgekeken, want daar zou de hulpverlening na de aanslag in metrostation Maalbeek centraal staan. Hamvraag is: had men de metro vroeger moeten/kunnen evacueren, en wie gaf op welk moment het bevel om dat te doen? Daarover was eerder al een welles-nietesdiscussie ontstaan tussen minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) en de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB. De discussie, zo luidde het toen, ‘moet worden beslecht door de commissie 22/3’.

Zover kwam het deze voormiddag nog niet. Wel onthulden Jo Decuyper, diensthoofd van de spoorwegpolitie, en voor hem Eric Buslot, preventieadviseur bij de MIVB, een aantal interessante feiten. Volgens hoofdcommissaris Decuyper werd de MIVB om 8.20 uur op de hoogte gebracht van de ontploffing in Zaventem, op dat moment zou ook de vraag geformuleerd zijn om ‘extra waakzaam te zijn op het metronetwerk’.

Of er meteen ook sprake was van een aanslag en/of de piste van evacuatie werd geopperd, dat antwoord moest Decuyper schuldig blijven. Hij beloofde de commissie om de exacte boodschap te achterhalen en door te geven.

Ceo besliste over evacuatie

Hoe dan ook: de MIVB had om 8.20 uur weet van de eerste aanslag in Zaventem. ‘Op geen enkel moment is ons gevraagd om de stations te ontruimen, dat heeft de ceo zélf beslist – onmiddellijk na de ontploffing in Maalbeek om 9.11 uur’, aldus Buslot. Hoe lang het duurt om het hele netwerk te evacueren kon Buslot niet tot op de minuut zeggen, al vergt het enige tijd. Decuyper sprak nadien van 30 minuten.

Op zijn slides had de man van de spoorwegpolitie het tijdstip waarop zelfmoordterrorist Khalid El Bakraoui voor het eerst gefilmd is, rood aangezet. Om 8.50 uur zijn van hem de eerste beelden gezien in metrostation Petillon. Om 9.07 uur liet hij zich filmen in station Merode, om 9.11 uur is de bom afgegaan in Maalbeek.

‘Zelfs als men de metro vroeger had geëvacueerd, zouden we de aanslag niet hebben kunnen vermijden’
Jo Decuyper. Foto: BELGA
‘What if?’, herhaalde Decuyper de meest gestelde vraag. ‘We hebben het er nadien meermaals over gehad. Stél dat de evacuatiebeslissing vroeger was gecommuniceerd, dan nóg zou de MIVB een halfuur hebben nodig gehad om iedereen weg te krijgen. Zijn de problemen daarmee opgelost? Dat is maar de vraag. Kijk naar de aanslagen in Londen in juli 2007. De vierde terrorist is, na de evacuatie van de Underground, mee op de vervangbussen gestapt en heeft zijn bom daar laten ontploffen. Dat bewijst de relativiteit van zo’n maatregel.’

Wie moet het commando geven?

Opmerkelijk: tijdens een vergadering op 7 april stelden de verschillende politiediensten én de MIVB vast dat er toch een en ander schort aan de communicatie. Zo is het niet duidelijk wie de MIVB en de NMBS verwittigt als er een aanslag is, en wie dan het commando moet geven (al dan niet via wie) om het net te evacueren. Decuyper: ‘Toen in november 2015 het hele netwerk werd platgelegd in het kader van de lockdown, was ik één van de laatsten die dat wist. Dat zou niet mogen.’

Commissievoorzitter Patrick Dewael (Open VLD) hamerde er wel op dat dit eerste luik toch vooral over de hulpverlening gaat, ‘uit respect voor de slachtoffers’, en dat de vraag naar fouten en gaten zich in een later stadium zal stellen.

Bron: 11805/2016, De Standaard, http://www.standaard.be/cnt/dmf20160511_02283904

Eigen mening:

In één van mijn vorige artikels gebruikte ik de stellen: 'gemakkelijker gezegd dan gedaan.' Die vind ik hier ook deels van toepassing. Luide roepers, die dingen beweren die ze zelf niet onderzocht hebben zie je steeds meer. Maar voor je een oordeel velt over een situatie is het belangrijk om heel de situatie uit te diepen.

Zelf schrok ik van een aantal elementen. De terrorist op de evacuatiebus, inderdaad, dat is perfect mogelijk. De misgelopen communicatie was ook choquerend. Hoe kan het dat er in noodsituaties niet voldoende gecommuniceerd wordt. Je ziet het nog veel te veel, zoiets zou niet mogen. Een werkpunt, voor iedereen, om mee te nemen naar de toekomst.

Net zoals Lien ben ik geschrokken van een aantal dingen in dit artikel. Ze hebben over verbazend veel dingen gelijk naar mijn mening. De communicatie zou inderdaad veel beter op punt moeten staan, zeker omdat België wist dat een aanslag mogelijk was. Op plaatsen waar veel mensen tegelijk aanwezig zijn zou dit zeker in orde moeten zijn. Alle medewerkers zouden hiervan op de hoogte moeten zijn, zodat alles zo vlot mogelijk verloopt en gecommuniceerd wordt. Toch denk ik dat deze aanslag niet te vermijden was, ook als de communicatie beter verlopen was. Er zijn zo veel plaatsen in België waar veel mensen samen komen en een goede communicatie is maar één van de criteria om een aanslag te vermijden. Andere oorzaken spelen zeker ook van belang.