Dexia-affaire stinkt uren in de wind


Nu de mist over Dexia stilaan optrekt, komen de bestuurders van de Gemeentelijke Holding in het vizier te liggen. Het lijkt er steeds meer op, zegt IVAN VAN DE CLOOT, dat deze politici niet voldoende competentie in huis hadden.


Uit het Engels komt de mooie uitdrukking dat er een olifant in de kamer staat. We zitten met een maatschappelijk dossier dat vitaal is voor onze welvaart, maar op de een of andere manier slagen we erin om het over het hoofd te zien. Veel organisaties hebben hier last van, maar het is extra pijnlijk als het over zo'n ingrijpend dossier gaat als de systeembank Dexia en de verantwoordelijkheid van belangrijke maatschappelijke groeperingen hierin.

Het is schrijnend dat vandaag degenen die al jaren de kop in het zand steken, nu stellen dat het achteraf gemakkelijk ‘praten' is. Als sommigen een proactief beleid voor de banken vroegen, bestond de reflex er precies in op de pianist te schieten in plaats van de risico's effectief aan te pakken.

Parlementaire medewerkers gaven eerder aan dat de naam Dexia uitspreken een taboe was de voorbije zes maanden zowel in de gangen van het Vlaams parlement als in het federaal parlement. De voorbije week viel vooral de oorverdovende stilte op als het over de Gemeentelijke Holding ging. Nochtans waren we de voorbije dagen de risee, zelfs in de internationale zakenkrant Financial Times: die had ontdekt dat in het land van Magritte de Gemeentelijke Holding geleend had bij Dexia om aandelen te kopen van Dexia met als onderpand diezelfde aandelen van Dexia.


Gauw krasbiljetten kopen

Dan hebben ze nog niet ontdekt dat vorige maandag de Holding op het punt stond failliet te gaan vanwege een schuld bij de Nationale Loterij van 5 miljoen euro. Er wordt zelfs gezegd dat men nu met dat geld krasbiljetten van de Loterij is gaan kopen om alsnog de lening te kunnen afbetalen.

Alle gekheid op een stokje: we zitten met een joekel van een rottend dossier.

We kunnen hier enkel lessen uittrekken als we proberen vast te stellen waar het mis is gelopen. De bestuurders van de Gemeentelijke Holding lijken niet bijster veel kritische zin aan de dag gelegd te hebben de voorbije jaren. De vraag kan zelfs gesteld worden of ze niet persoonlijk aansprakelijk gesteld kunnen worden. Dit kan als er een grove fout vastgesteld kan worden, bijvoorbeeld als het jaarverslag dat door de bestuurders is goedgekeurd geen correcte informatie bevat over de risico's van de vennootschap.

De aandelen Dexia staan tot vandaag nog altijd in de boeken van de Gemeentelijke Holding tegen meer dan 8 euro, terwijl ze die waarde sinds 2008 niet meer hebben gehaald. Bij andere vennootschappen zoals Ethias is de stelregel dat de boekhouding niet aan een afwaardering kan ontkomen als er sprake is van minimaal twintig procent afwaardering gedurende twaalf maanden. Dat lijkt zeker het geval bij de Gemeentelijke Holding.

Een tweede grove fout die onderzoek verdient is de vraag of bestuurders hebben toegestaan dat hun bedrijf een bijkomende lening aanging terwijl het zijn oorspronkelijke schulden niet kon terugbetalen. Bij een notering van het aandeel onder twee euro zaten er in de Holding al meer schulden dan bezittingen en toch gingen ze nog extreem veel geld lenen bij Dexia om extra aandelen van de bank te kopen.

Vroeger was het illegaal aandelen van een bank te kopen met een lening bij diezelfde bank. Toevallig ging op 1 januari 2009 een uitzondering op die regel van kracht die zowat uniek is in Europa. Weliswaar op voorwaarden die in deze zaak niet blijken te zijn voldaan.

Slimme jongens argumenteren nu dat het verbod in dit geval niet opging omdat de Dexia Bank en de Dexia Holding verschillende juridische entiteiten zijn. Het is ontluisterend dat een orgaan dat met belastinggeld werkt zich beroept op dergelijke spitsvondigheden.

En alsof dit niet volstond: men heeft ook fouten opgestapeld tegen de regel dat men belastinggeld moet beheren als een goede huisvader. Zo zijn er ongedekte putopties gevonden waardoor de belastingbetaler moet opdraaien voor het bijkopen van Dexia-aandelen tegen 5,72 euro, tot 2013. Dat levert een extra schuld op van meer dan tachtig miljoen euro.


Rookgordijn

Pas nu komen we tot de belangrijkste vraag over de verantwoordelijkheidszin van de raad van bestuur van de Gemeentelijke Holding die als referentieaandeelhouder van Dexia Bank had moeten voorkomen dat het spaargeld van de burger in een hefboomfonds is terechtgekomen. De term ‘hedge fund' voor Dexia zijn de eigen woorden van ceo Pierre Mariani en voorzitter Jean-Luc Dehaene.

Het is droevig dat men een rookgordijn probeert op te trekken door te beweren dat er op het niveau van Dexia Bank niets verkeerd is gelopen. Deze bank zamelde ons spaargeld in en haar bestuurders (onder wie vertegenwoordigers van de Gemeentelijke Holding) hadden moeten verhinderen dat dit terechtkwam in een bank die Pierre Mariani vandaag de Europese Lehman Brothers noemt.


Lijken uit de kast

Het zou waanzinnig zijn als de uitkomst zou zijn dat niemand verantwoordelijkheid moet opnemen. En laten we niet de verantwoordelijkheid vergeten van de bestuurders van de Arcoholding. Die heeft inmiddels een staatswaarborg gekregen, terwijl ze tot voor kort putopties moesten uitoefenen tegen tien euro per aandeel Dexia.

Als we de ambitie hebben om een van de meest dynamische economieën van de wereld te worden, moeten we op een gezonde manier omgaan met dergelijke schaduwdossiers uit het verleden. Dit betekent dat het parlement zich kritisch moet buigen over de relatie tussen politici die gedropt worden in de lucratieve raad van bestuur van een holding die met belastinggeld erg speculatief gedrag heeft tentoongespreid.

Het gaat om een structureel probleem. Dat blijkt ook uit het voorstel de distributietarieven in de energiesector te verhogen om de verliezen te compenseren die de gemeenten in de Gemeentelijke Holding opliepen. Ook in de energiesector worden talloze raden van bestuur bevolkt door politici van wie echt de vraag gesteld moet worden of ze over de nodige competentie beschikken.


DS, 24-10-2011 (Ivan Van De Cloot)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB