Fijn stof doet bloedvaten dichtslibben


Eén op de twintig hartaanvallen wordt uitgelokt door luchtvervuiling. Vlaamse onderzoekers ontdekken nu waarom. ‘Zelfs bij jonge, gezonde personen vernauwen de bloedvaten op dagen met veel fijn stof in de lucht.’


Niemand rook ze en niemand zag ze, maar in de meetstations luidden in januari 2012 de alarmbellen. Een wolk van fijn stof die vanuit Polen was overgewaaid, veroorzaakte in ons land een piek van fijn stof. Die luchtvervuiling had meetbare effecten op onze gezondheid, stellen onderzoekers van de Universiteit Hasselt en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito) nu vast. Bij jonge en gezonde proefpersonen vernauwden op de piekdagen de fijne bloedvaatjes.

‘We hadden niet verwacht dat het effect al bij jonge en gezonde personen zichtbaar zou zijn’

Bij ouderen kunnen zulke vernauwingen ernstige gevolgen hebben, zegt Tim Nawrot, professor aan het centrum voor milieuwetenschappen van de UHasselt. ‘Zo’n zes procent van alle hartaanvallen is te wijten aan fijn stof. Onze metingen tonen wat erachter zit.’


Haarvaatjes in de ogen

Nawrot en zijn collega’s onderzochten hun proefpersonen, mannen en vrouwen die in het Vito werken, op verschillende dagen: dagen waarop er zo’n 118 microgram fijn stof per kubieke meter in de lucht hing, zoals in januari 2012, en dagen later in het jaar waarop de concentratie fijn stof laag was, namelijk onder de tien microgram per kubieke meter. De waarden van het fijn stof legden de onderzoekers naast de opgemeten diameter van de haarvaatjes in de ogen van de proefpersonen.

‘De allerfijnste bloedvaten in ons lichaam spelen een belangrijke rol bij de regeling van onze bloedsomloop en de bloeddruk’, zegt Nawrot. ‘Op dagen waarop veel fijn stof in de lucht hangt, zien we dat die haarvaatjes vernauwen. Na zo’n piek van fijn stof zetten de bloedvaten bij onze proefpersonen weer uit. Bij oudere personen zal dat minder het geval zijn.’

‘We hadden niet verwacht dat zo’n effect al bij jonge en gezonde personen zichtbaar zou zijn. Het verklaart waarom risicogroepen – oudere mensen, die door hun leeftijd al vernauwde bloedvaten hebben – door fijn stof risico lopen op een hartinfarct. Bij hen stijgt de bloeddruk als de haarvaatjes vernauwen. Dat doet dan weer de grotere bloedvaten sneller dichtslibben.’

Veroorzaakt het fijn stof door de vernauwing ook problemen aan de ogen? ‘Neen’, zegt Luc Int Panis, onderzoekscoördinator bij het Vito. ‘Dat we naar de ogen keken, heeft een simpele reden: we kunnen alleen daar de bloedvaten opmeten zonder weefsel te beschadigen.’


Wonen naast de snelweg

Vermoedelijk, zegt Luc Int Panis, veroorzaken de fijne stofdeeltjes ontstekingen in de bloedbaan waardoor de haarvaatjes in het lichaam, en ook die in de ogen, vernauwen. ‘Vooral dieselroet is heel ongezond. We zien dat de bloedvaten sterker vernauwd zijn, naargelang de proefpersonen vóór het onderzoek langer in de auto hebben gezeten.’

‘Niet alleen wie in de buurt van een snelweg woont, heeft dus een verhoogd risico op hartproblemen. Ook wie op het platteland woont en elke dag in de file staat, krijgt de fijne roetdeeltjes binnen.’

In vervolgstudies nemen de onderzoekers de effecten van het fijn stof verder onder de loep. Zo bestuderen ze momenteel wat het met zwangere vrouwen en ongeboren kinderen doet.

‘We hebben aanwijzingen dat kinderen een lager geboortegewicht hebben, naarmate de moeders sterker aan fijn stof zijn blootgesteld’, zegt professor Nawrot. ‘Fijn stof is een gevaar voor de volksgezondheid. Dat blijkt ook uit recent onderzoek naar het verband met longkanker.’


DS, 14-08-2013 (Maxie Eckert)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB