Het volk is braaf


Uitgerekend de bad cops van het IMF gaven de Griekse regering deze week een bolwassing omdat ze de rijken niet hard genoeg aanpakte. Om het begrotingstekort enigszins in te perken, werden de vorige maanden in Griekenland ambtenaren afgedankt, overheidsdiensten gesloten, werd de btw spectaculair verhoogd en werden zowat alle bevolkingsgroepen kaal geschoren. Alleen de rijken, naar verluidt uiterst professionele fraudeurs, bleven tot dusver buiten schot.


Nochtans drongen zowel de EU als het IMF er de vorige maanden bij de socialistische premier Giorgos Papandreou herhaaldelijk op aan dat de fiscale duimschroeven voor de happy few werden aangedraaid. Voor Dominique Strauss-Kahn, eveneens socialist en grote chef van het IMF, werd het dinsdag te veel. Tijdens een werkbezoek aan Athene zei hij dat het welletjes was en dat de rijken niet langer buiten schot mogen blijven.

De aanpak van Papandreou verbaast. Hij gaat er met de grove borstel door, loopt grote politieke risico's en toch ontziet hij de topverdieners. Het schaadt de geloofwaardigheid en de legitimiteit van de hele spaaroperatie en hypothekeert ze danig. Daarom greep het IMF in. Ondertussen blijft het verbazen dat ongelijkheid wereldwijd over zo'n groot draagvlak blijft beschikken. In Griekenland worden de rijken ontzien, in de VS in de watten gelegd. Daar kregen ze het voor elkaar dat het fiscaal gunstregime ook voor hen wordt verlengd. Straffe kost. Niet elke minderheidsgroep slaagt erin om de hele bevolking haar wil op te leggen en ze daar ook nog voor te laten betalen. Als die minder dan 2 procent ruim een kwart van het nationaal inkomen bezit, kan het dus wel, zelfs in een democratie als de VS.

Sinds het begin van de jaren tachtig is de inkomensongelijkheid in vrijwel alle landen spectaculair toegenomen. De top van de inkomenspiramide slaagde er de laatste dertig jaar in om steeds grotere happen van de nationale rijkdom naar binnen te schrokken. Daarmee kwam er een einde aan bijna honderd jaar 'toenemende intolerantie ten aanzien van onbegrensde ongelijkheid'. Dankzij een progressief belastingsysteem, sociale voorzieningen en verzekeringen tegen tegenslagen ontdeden de moderne democratieën arm en rijk van hun uitwassen. 'De afgelopen dertig jaar', aldus Tony Judt in zijn laatste boek, 'hebben we dat allemaal weggegooid.' Even was er hoop dat de bankencrisis een politieke omslag zou veroorzaken, de 'Washington consensus' verbeurd verklaren en opnieuw met een meer egalitair beleid aanknopen. Nee, dus. Na een korte aarzeling werd de draad weer opgenomen. De bonussen, die nochtans mee het delirium van 2008 veroorzaakten, bleven overeind en het grote geld beschikt opnieuw over de hefbomen om Amerikaanse presidenten en Griekse eerste ministers op de knieën te krijgen.

Ondertussen moet er wel fors betaald worden om het puin van het bankiersfeestje te ruimen. In Ierland uiteraard, maar ook in de rest van Europa. Omdat de Amerikaanse bank Lehman Brothers over kop ging, wordt binnenkort de btw op podiumkunsten en beeldende kunsten in Nederland van 6 op 19 procent getild. Voorts wordt er gesnoeid in het onderwijs, de uitkeringen en ontwikkelingshulp . Ondanks het rumoer rond de euro en de stijgende rente op de staatsobligaties moet het debat over de Belgische saneringsoperatie nog beginnen. Moet er 25 of slechts 17 miljard euro weggesneden worden om tegen 2015 een begroting in evenwicht te hebben? Daarvoor wordt het dus wachten op volgend jaar. De radicaal-linkse PVDA deed haar best om de discussie op scherp te zetten. De vijftig Belgische vennootschappen met de laagste belastingfactuur, daaronder nogal wat bedrijven en banken van hier, zoals KBC, Umicore en Agfa-Gevaert, dragen gemiddeld 0,57 procent van hun winst aan de fiscus af. Iets minder dus dan het officieel tarief van 33,99 procent. Voor de 500 grootste bedrijven was het 3,76 procent. De berekeningsmethode van de PVDA is misschien niet waterdicht, maar de conclusie dat 'grote ondernemingen in ons land amper belastingen betalen' veroorzaakte minimale commotie. Als Frank Vandenbroucke één onschuldig mailtje fout verstuurt, staat de Wetstraat op zijn kop. Als blijkt dat de top 50 van 'big business' 14,3 miljard belastingen ontwijkt, is dat geen nieuws, want al lang bekend en perfect legaal. Voor het beproefde staatshoofd kan het een troost zijn dat dit brave volk zelfs dat slikt en Eric Cantona geen Belg is.

Paul Goossens is Europa-journalist


DS, 11-12-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB