BRUSSEL - Bepalen of iemand toerekeningsvatbaar is of niet, kan niet in een gevangenis, maar moet in een psychiatrisch ziekenhuis gebeuren. Dat is het advies van de Nationale Raad van Ziekenhuisvoorzieningen aan minister Laurette Onkelinx.

Kim De Gelder is toerekeningsvatbaar, zo oordeelde het college van gerechtsdeskundigen dat aangesteld werd door de onderzoeksrechter. De deskundigen die aangesteld werden door de advocaat van De Gelder, oordeelden dat hij schizofreen is en dus ontoerekeningsvatbaar. Gevolg: twee kampen tegenover elkaar en een volksjury mag het oplossen.

Dat kan een stuk professioneler, vind Raf De Rycke, directeur van de Broeders van Liefde. De Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen heeft op vraag van minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) een advies geformuleerd om de wet op de internering van 2007 aan te passen. Dat advies is nu klaar.

Gevangenis

‘Een psychiatrisch onderzoek gebeurt nu altijd in de gevangenis. Dat is een momentopname: een gerechtspsychiater praat enkele keren kort met de persoon en schrijft zijn verslag. Om een echt degelijk verslag te kunnen maken, moet je zo iemand gedurende een langere periode observeren in een specifieke setting, zoals in Ne*derland gebeurt', legt De Rycke uit.

In 1999 werd bij koninklijk besluit de oprichting mogelijk gemaakt van een Penitentiair Onderzoeks- en Klinisch Observatiecentrum (POKO), maar de oprichting daarvan is nooit gebeurd. ‘Dergelijk onderzoek door gerechtspsychiaters en gerechtspsychologen kun je ook laten uitvoeren in bepaalde psychiatrische ziekenhuizen die nu al geïnterneerden opnemen en door het forensisch psychiatrisch centrum dat in Gent en Antwerpen wordt opgericht', zegt De Rycke.

‘Dat onderzoek moet dan gebeuren door een gespecialiseerde equipe: gerechtspsychologen en gerechtspsychiaters die daarvoor opgeleid zijn en niet, zoals nu, door om het even welke psychiater.'

‘Die psychiaters moeten ook genoeg ervaring kunnen opdoen en behoorlijk betaald worden. Zij moeten zich dan in een verslag uitspreken over (on)toerekeningsvatbaarheid of gedeeltelijke ontoerekeningsvatbaarheid, zoals in Nederland. Ook over de behandelbaarheid, het risico op herval, het veiligheidsrisico. De onderzoeksrechter of strafrechter kan dan op basis hiervan beslissen of iemand geïnterneerd moet worden of niet, zodat je assisenzaken zoals deze kunt vermijden.'

‘Het is ook belangrijk dat in de wet op de internering wordt ingeschreven dat zo'n psychiatrisch onderzoek verplicht is.'

Beroep

Nu is het bijna standaard dat de advocaat van de beschuldigde een tegenexpertise vraagt. Dat vertraagt de gerechtelijke procedure. ‘'De advocaat van de beschuldigde vindt altijd wel een psychiater die een verslag schrijft dat in zijn kraam past', zegt De Rycke.

‘Ik weet niet of er in de toekomst nog een beroep mogelijk moet zijn tegen het verslag van zo'n college van deskundigen. Zo'n omslachtige procedure als nu het geval is, moet in elk geval vermeden worden. Als zo'n psychiatrisch onderzoek zoveel professioneler gebeurt, is een beroepsmogelijkheid misschien niet meer nodig.‘

De Standaard zaterdag 16 maart 2013Auteur: Inge Ghijs

Naar aanleiding van het proces van Kim De Gelder, waarbij psychiaters verschillende standpunten innemen over de vraag of Kim De Gelder al dan niet toerekeningsvatbaar is, rijst de vraag of België niets moet veranderen aan hun aanpak om te bepalen of iemand al dan niet toerekeningsvatbaar is. De Nationale Raad van Ziekenhuisvoorzieningen vindt in ieder geval van wel. Zij adviseren Laurette Onkelinx om niet in een gevangenis te laten bepalen of iemand al dan niet toerekeningsvatbaar is, maar in een psychiatrisch ziekenhuis. Ik kan alleen maar hopen dat Laurette Onkelinx deze raad opvolgt, want hoe kan je nu door een paar keer kort met iemand te praten bepalen of die persoon al dan niet toerekeningsvatbaar is? Ik ben geen psychiater, maar mij lijkt het vanzelf sprekend dat psychiaters meer tijd met de persoon in kwestie moeten kunnen doorbrengen om een correcte en goede diagnose te stellen.