MADAME POISSON


In de aanloop naar Pasen gaat Yves Leterme de volgende veertig dagen veel verloochenen van wat hij vorig jaar rond deze tijd verkondigde. Zijn sterkste argument zal zijn dat dit de optie van het minste kwaad vormt.


Neem alleen al de federale begroting. De Wetstraat zal deze week zoals steeds goochelen met een gat dat gedicht moet worden, met schijnbare evenwichten in budget en sociale zekerheid, met eufemismen als 'alternatieve financiering', met spuug en elastiekjes. Nieuw is enkel dat de maagd van vorige lente, CD&V, nu het bordeel moet aanjagen.

Niet in de catalogus staat de term 'hervormingen'. Met verkiezingen volgend jaar, een syndicale poll binnen enkele maanden, een onzekere staatshervorming in de pijplijn en allesverterende vetes binnen het kabinet, gaat een beetje politicus die uit de weg. Als er al een economische crisis op gang aan het komen is, zit het besef daarvan trouwens nog niet diep genoeg bij de bevolking om een radicale aanpak aan de man te krijgen. Klussen in de marge is de minst risicovolle optie.

Blijft de eeuwige vraag of het moment waarop the chickens will come home to roost ook eeuwig vooruitgeschoven kan worden. De extreem hoge schuldgraad van de overheid in dit land in de vroege jaren negentig is weliswaar flink afgebouwd. Maar die gunstige ontwikkeling verbergt ook veel rot.

De modale Belg betaalt na de dito Deen en Zweed het meest belastingen ter wereld. Een kosten-batenanalyse van die kapitaalsinjectie zou blootleggen dat iets meer dan de helft van al dat geld wordt omgezet in veel uitkeringen en een klein beetje sociaal beleid, bij naar verluidt nog altijd stijgende armoede. De kosten van de gezondheidszorg zijn de afgelopen acht jaar met vijftig procent gestegen. De werkloosheidsverzekering in België blijft naar verhouding dubbel zo duur als in de rest van Europa. Veel centen gaan doelloos verloren in automatische financieringsmechanismen van de deelstaten, waardoor, bijvoorbeeld, de Vlaamse regering zich permanent zit af te vragen waaraan ze haar overtollig geld moet besteden. Overlappende en versplinterde bevoegdheden van een mislukt federalisme leveren dubbel werk en duurdere facturen op.

De Belgische overheid heeft te veel ambtenaren, is nog veel te centralistisch en gewoon ouderwets, zo analyseerde de Oeso vorig najaar. Van de Vlaamse weten we dat beleidsvoorbereiding en -evaluatie inmiddels het eigenlijke beleid hebben verdrongen. Op alle niveaus - van de kleinste gemeente tot de tien federale wetenschappelijke instellingen van Albert II - lost men elk probleem op met nieuwe diensten en bijkomende aanwervingen. Politici hebben er altijd kandidaten voor, en het formulier tot aanvraag van de syndicale premie ligt vanaf de eerste werkdag klaar.

In de vaderlandse fiscaliteit is de uitzondering de regel en de brave loontrekkende - wiens palet van aftrekken en speciale regimes het kleinst is - de pineut. Om de twintig jaar mogen de liberalen eens een belastingverlaging doorvoeren, maar dat draait telkens weer uit op de wonderlijke omzetting van wijn in water.

Een verlaging van de lasten voor het bedrijfsleven moet immers voor de kas van de sociale zekerheid gecompenseerd worden via belastingverhogingen die men 'alternatieve financiering' noemt. Een verlaging van de personenbelasting leidt tot nieuwe indirecte belastingen, en verhogingen van de fiscaliteit op zowat alle andere bestuursniveaus. Een dergelijk scenario ligt ongetwijfeld ook al klaar voor de notionele intrestaftrek.

In de voorbije acht paarse jaren heeft Guy Verhofstadt, als jochie een uiterst scherpe Begrotingsminister, zich ootmoedig neergelegd bij het bekendste axioma van de geschiedenis: de beroemdste heersers - van Caesar tot Napoleon - laten de zwaarste schulden na. In dit geval financierde de fors dalende rentelast tegelijk een federale belastingverlaging, een retour du coeur en een communautaire striptease in 2001. Ook die oude subsidiejunkie, de NMBS, kreeg een weldadig shot.

De dupe - al van lang voor 1999 trouwens - is de federale staat, of beter gezegd: het karkas dat daarvan overblijft. Een openlijke beleidskeuze is het nooit geweest, maar er valt perfect uit te leggen hoe het komt dat we in dit land wel homeopatische zalfjes terugbetalen, maar Kitty Van Nieuwenhuysen geen bepantsering in haar politiewagen had.

Zeker is het dus niet dat het noodkabinet zuiniger zal zijn dan het regime van de voorlopige twaalfden. De gewezen auditeur van het Rekenhof die Yves Leterme heet, wordt deze dagen zoals al zijn voorgangers geïntroduceerd in de leer van Jeanne Poisson, beter bekend als de markiezin de Pompadour: après nous le déluge.

Rolf Falter is freelance journalist.


DS, 13-02-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB