Waar komt onze gewoonte om te applaudisseren vandaan?


‘In het nieuwste boek van Frits van Oostrom, Wereld in woorden , staat dat veertiende-eeuwse sprooksprekers wellicht nooit applaus kregen omdat die gewoonte toen nog niet bestond', mailt Veerle Vanden Bosch. ‘Wat is dan de origine van applaus?'
Hoelang de mens al applaudisseert, is een raadsel. Maar het staat vast dat de Romeinen het al deden. Applaus was een belangrijke populariteitsgraadmeter voor politici. ‘Sommige keizers huurden zelfs mensen in om extra hard te klappen', vertelt de Amerikaan Greg Aldrete, auteur van het boek Gestures and acclamations in ancient Rome . ‘En ook de Grieken applaudisseerden. Het was de gangbare manier om waardering te tonen voor toneelstukken.'

Er waren veel verschillende manieren van applaudisseren; klappen met enkele vingers, de volle hand, knippen met de vingers. Elke manier betekende weer net wat anders. Wat, dat verschilde per gelegenheid, locatie en periode.

Hoe de etiquette zich later ontwikkelde, is minder duidelijk. Het is best mogelijk dat men niet klapte voor de veertiende-eeuwse sprooksprekers. ‘Als deze artiesten dezelfde verering en aanmoediging ten deel viel als muzikanten, dan kregen ze in ieder geval geen denderend applaus. Het massaal applaudisseren na afloop van een muziekuitvoering is namelijk een vrij recente gewoonte, vertelt de Amsterdamse musicoloog Alexander Klapwijk.

‘Tot de tijd van de barok was gecomponeerde muziek alleen te horen in de kerk, tijdens missen en diensten', vertelt Klapwijk. ‘Klappen was meestal niet aan de orde. En ook daarna, toen de hoven belangrijke opdrachtgevers voor componisten werden, bleef muziek vrij functioneel. Op muziek werd gedanst, gegeten en geconverseerd. Er werd geklapt, maar vrijwel zonder etiquette.'

‘Tijdens de romantiek in de negentiende eeuw veranderde dat. De componist werd op een voetstuk gezet. Hij was een kunstenaar en alles draaide om zijn muziek, die ook helemaal niet meer functioneel hoefde te zijn. Er was geen mis of bal. Een muziekstuk met verschillende delen moest vanaf dat moment gezien worden als één geheel, waarbinnen een spanningsboog bestaat, die niet onderbroken mag worden door andere geluiden. Na afloop volgde applaus.'

Dat klappen iets heel cultureels is, moge duidelijk zijn. Maar wat ligt eraan ten grondslag? Hoe is dit aparte ritueel ontstaan? De theorieën daarover zijn schaars. Bioloog Desmond Morris schrijft in zijn boek Intimate behavior dat applaus symboliek is. Als je iemand waardeert, wil je hem graag aanraken; een schouderklop geven bijvoorbeeld. Maar dat kan niet in een grote zaal. Dus raak je je eigen handen aan als blijk van waardering, zo redeneert Morris.

Bioloog Jens Krause vindt deze theorie niet plausibel. Volgens de Duitser, die gespecialiseerd is in groepsgedrag van dieren, is er niets symbolisch aan applaus en gaat het puur om het geluid. Krause is verbonden aan het Leibniz instituut voor zoetwaterecologie en visserij. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar schoolgedrag van vissen. Maar zijn expertise reikt verder. Zo bestudeerde hij onlangs ook applaudisserende mensen, en constateerde hij dat het altijd dezelfde mensen zijn die beginnen met klappen: degenen met de minste gêne.

‘Collectieve reacties op acties van eenlingen zijn niet voorbehouden aan de mens', aldus Krause. ‘Bij bavianen zie je het ook. Als die worden bedreigd door een luipaard, dan is er vaak één sterk mannetje dat de confrontatie aangaat. De anderen blijven in de boom en maken een hels kabaal. Misschien doen ze dat om de luipaard bang te maken, maar misschien ook wel om het mannetje aan te moedigen. Het is denkbaar dat applaus bij de mens een vergelijkbare oorsprong heeft.'

Bron: http://www.standaard.be/artikel/det...130421_00549261

Commentaar: Ik vind het altijd leuk om te zien hoe mensen nadenken bij alledaagse dingen die op het eerste zicht vanzelfsprekend lijken. Wie heeft er ooit al een applaus gegeven en erbij nagedacht: "Waarom doe ik dit"? Ik althans niet. Het is ook zeer interessant om te zien dat er echt wel een reden voor te vinden is en dat dit zeer ver teruggaat. Je leert zo ook meer van het verleden door na te denken over waarom dingen zijn zoals ze vandaag zijn. Zeer informatief en interessant!