'Hongarije draait klok twintig jaar terug'


BOEDAPEST - In Hongarije zal een door de regering benoemde mediaraad bepalen of journalisten 'moreel' en 'objectief' berichten. Wie dat niet doet, riskeert hoge boetes.


In de vrieskou schreeuwden 1.500 Hongaarse activisten gisteren tot laat in de avond om persvrijheid. Maar hun smeekbede bleef ongehoord. Vlakbij, in het warme parlementsgebouw van Boedapest, werd Europas mogelijk strengste mediawet aanvaard.

Er komen hoge boetes voor publicaties die niet voldoen aan de normen 'moreel' of 'objectief'. Die lopen op tot ruim 700.000euro voor omroepen en 90.000euro voor onder meer kranten en websites. Kritische weekbladen kunnen ruim 30.000euro aan boetes krijgen, terwijl mediadirecties ruim 7.000euro riskeren. Nieuwsprogramma's mogen straks maar 20procent van hun tijd aan misdaad besteden. Anders zou het volk nerveus kunnen worden.

Er heerst bezorgdheid over de toekomst van de onderzoeksjournalistiek. 'Media kunnen met geldstraffen gedwongen worden hun bronnen vrij te geven', , waarschuwt het dagblad Nepszabadsag ('Volksvrijheid').'De media-autoriteit kan redactieruimtes overvallen en kopieën maken van aantekeningen van verslaggevers.'

Volgens critici wordt de klok twintig jaar teruggezet, naar het communistische tijdperk in Hongarije. Maar zij kunnen weinig doen. De regerende centrumrechtse Fidesz-partij van premier Viktor Orban kreeg dit jaar een tweederdemeerderheid in het parlement.


Stamhoofd

De mediawet is onderdeel van een groter plan om de oppositie neer te slaan, verzucht de 81-jarige auteur en filosofe Agnes Heller. 'Premier Orban wil een stamhoofd worden.' Naast de mediaraad, controleren Orban en zijn Fidesz nu onder meer ook financiële autoriteiten zoals het Hongaarse Rekenhof. Zijn partij heeft zelfs de grondwet aangepast, zodat het Grondwettelijk Hof zich niet langer met de begroting mag bemoeien.

Ooit werd Orban als een liberale democraat gezien. In 1989 was hij als jonge politicus de eerste die publiekelijk het vertrek eiste van Russische troepen in Hongarije. 'Maar in zijn streven naar meer macht, schoof hij op naar de rechtse en meer nationalistische flank van de politiek', zegt Heller in een bekende boekhandel en schrijversclub in Boedapest. De Hongaarse zangeres Lilla Vincze zingt er, gewapend met een gitaar, nostalgisch over ooit bestaande romantiek.

Behalve Heller luisteren er ook boze lezers, journalisten en andere Hongaren naar de zangeres met zwoele stem. Ze zijn bezorgd over het voortbestaan van 's lands oudste linkse dagblad Nepszava, vrij vertaald 'Het woord van het volk'. De hoofdredacteur van de sinds 1877 bestaande krant, Peter Nemeth, is woedend. 'Wij zijn al met een witte voorpagina uitgekomen om daar tegen te protesteren,' zegt hij. 'Op 3 januari zullen we weer met een witte pagina verschijnen.'

Hongarije wordt dan voorzitter van de Europese Unie. 'Wij willen een signaal geven aan de EU dat deze wet slecht is.' Ook andere publicaties drukken witte pagina's af. Volgens Nemeth worden journalisten gedwongen om zelfcensuur toe te passen. 'We krijgen de situatie zoals die bestond onder het communisme. Deze wet geeft de kans aan een dictatuur.'

Andras Koltay, lid van de mediaraad, lacht om die kritiek. 'Onzin. Deze wet zal leiden tot meer evenwichtige media.' Heller betwijfelt wel of premier Orban alle communicatie kan controleren. 'We leven niet meer in de tijd van de technologie van de Sovjet-Unie. Nu kun je gewoon via een server in het buitenland een Hongaarse website in de lucht houden.'


DS, 22-12-2010 (Stefan Bos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB