Handelsconflict tussen EU en China escaleert


De EU is de economische intimidatie door China beu en brengt Peking voor een juridisch panel in twee dossiers: Litouwen en de patentenoorlog in de techsector. ‘We zien een terugkerend patroon.’


Ieder voor zich: dat is dezer dagen het mantra bij zowat alle grote handelsblokken in de wereld. Ook bij de Europese Unie (EU), die het stilaan beu is dat zowel de VS (DS24 november) als China controversiële maatregelen neemt om de eigen markt en industrie te beschermen. En dus zet de EU nu ook ten opzichte van China de hakken in het zand. Nadat Brussel begin dit jaar in twee dossiers al een klacht had ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie WTO en daarover nadien tevergeefs bilateraal onderhandeld had met China, wil Brussel nu dat beide aanslepende handelsconflicten juridisch beslecht worden door een panel van WTO-rechters.


80 procent minder export

Het bekendste handelsconflict is dat tussen China en de kleine Baltische EU-lidstaat Litouwen, die door Peking economisch zwaar gestraft werd voor het aanhalen, eind vorig jaar, van de diplomatieke banden met Taiwan. Peking draaide achter de schermen niet alleen Litouwen economisch de duimschroeven aan – waardoor de export vanuit Litouwen naar China dit jaar met liefst 80 procent kelderde – maar viseerde ook bedrijven in de rest van Europa. Zo zou China onder meer containers van de Duitse toeleverancier voor autofabrikanten Continental hebben geweerd uit Chinese havens, omdat ze onderdelen aan boord hadden die in Litouwen gemaakt waren.

Maar dat is niet de enige frustratie. Omdat Europa de Chinezen jarenlang ongebreideld toegang heeft gegeven tot de eigen markten, verliest Brussel nu ook zijn geduld met de soms oneerlijke manieren waarop Peking zijn eigen markt afschermt. Zo kunnen westerse techbedrijven sinds anderhalf jaar hun patentrechten op 4G en 5G-technologie niet meer juridisch afdwingen in China. Ook een zaak aanspannen voor een buitenlandse rechter is sinds augustus 2020 strikt verboden.


130.000 euro per dag

Europese bedrijven die dat toch proberen, krijgen hoge boetes of dwangsommen die kunnen oplopen tot 130.000 euro per dag. Daardoor gaan Chinese concurrenten er vaak clandestien met hun vondsten vandoor of betalen ze slechts een prikje voor het gebruik van hun licenties. Steeds meer westerse techbedrijven treffen een schikking en slikken uit onmacht bewust een lage patentvergoeding van hun Chinese rivalen.

In beide dossiers zijn discriminerende en dwingende Chinese maatregelen ‘zeer schadelijk voor Europese bedrijven’, schrijft de Commissie woensdag in een persbericht. ‘We wilden deze twee belangrijke dossiers via onderling overleg oplossen en we hebben daar veel tijd in geïnvesteerd, maar jammer genoeg vergeefs’, zegt vicevoorzitter Valdis Dombrovskis. Hij heeft het over ‘een terugkerend patroon’ in dit soort conflicten met China. Daarom hebben de Europeanen de WTO gevraagd om juridische panels op te richten om de handelsgeschillen te beslechten.

De Commissie verwacht dat beide WTO-panels begin volgend jaar opgericht zullen worden. De procedure zal minstens anderhalf jaar in beslag nemen (een dispuut tussen de VS en de EU over Boeing en Airbus duurde zelfs vijftien jaar) en de uitkomst ervan is hoogst onzeker. De laatste jaren is de WTO grotendeels verlamd geraakt door onderling geruzie tussen de VS, China en een aantal andere van de 168 leden.


Nieuw handelswapen?

Het feit dat de EU desalniettemin de twee zaken aanspant, wordt door sommige experts dan ook vooral als een belangrijke symbolische stap gezien: een poging om de Wereldhandelsorganisatie nieuw leven in te blazen en de lidstaten als handelsblok te verenigen. Dit alles in afwachting van een nieuw handelswapen – ‘een hamer’ – waaraan de Commissie al een tijdje werkt en dat breed ingezet moet kunnen worden om in dit soort schaduwgevechten van zich af te bijten. Niet alleen tegenover ‘systemische rivalen’ als China, maar tegen alle landen die onder de *waterlijn oneerlijke handelssancties invoeren.


DS, 08-12-2022 (Nico Tanghe)