Overmoed en zelfredzaamheid

Fons Van Dyck


De Chinese hogesnelheidstrein en de VS die in een fiscale kloof dreigen te vallen: het zijn twee beelden van het einde van het voorbije jaar die voor mij ook de wereld van 2013 tekenen. Ze getuigen van een gevoel van onoverwinnelijkheid, van een ongeremd vertrouwen in de eigen kracht en mogelijkheden. Van een wereld die flirt met overmoed ook. Maar beide beelden wijzen ook op een verder verschuiving van de machtsverhoudingen van het Westen naar het Oosten.


De hogesnelheidstrein die een snelheid tot 500 km/u haalt, is van Chinese makelij en maakt definitief duidelijk dat China het tijdperk van lagekostenland achter zich heeft gelaten en kiest voor een koers van lokale innovatie en ontwikkeling. 2013 wordt ook het jaar dat Chinese merken verder hun weg zullen vinden naar de consumenten in het Westen. Ondertussen wordt de vraag steeds scherper hoe de Chinese overheid die economische ontwikkelingen zal kunnen blijven rijmen met een onderhuidse roep naar meer publieke vrijheid van meningsuiting. Die roep wordt aangestuurd door een steeds groter wordende groep van hoger opgeleide en economisch vermogende jongeren uit de nieuwe middenklasse. Het internet en in het bijzonder sociale media zijn dan een symbool van onafhankelijkheid en zelfontplooiing. Voorlopig doen de Chinese autoriteiten er nog alles aan om de controle op die informatie- en communicatiestromen te versterken. Ook langs wetgevende weg. Maar de kans is groot dat China op het ogenblik dat het doorstoot tot de status van grootste economische macht in de wereld, zal worden geconfronteerd met een interne culturele revolutie.

Intussen wordt het Westen ook in 2013 heen en weer geslingerd tussen hoop en angst over de toekomst. Tegen de achtergrond van een economische en financiële crisis die nooit ver weg zal zijn, zoeken mensen steeds meer het eigen micro-netwerk op voor bescherming en soelaas. Dat is in de eerste plaats nog altijd de eigen familie, zoals Griekenland en Spanje ons het voorbije jaar hebben geleerd. In tijden van rampspoed worden de familiebanden sterker aangehaald. Het is wellicht ook geen toeval dat in Nederland de progressieve kwaliteitskrant Volkskrant zijn eindejaarsspecial helemaal in het teken heeft geplaatst van … de familie. Zoiets zou enkele jaren terug ondenkbaar zijn geweest. De familie is dan de spil van een nieuw micro-netwerk, dat symbool staat voor zelfredzaamheid. Ook in 2013 zal de trend doorzetten waarbij mensen en consumenten zichzelf organiseren en ook meer en meer een economische macht worden . De groepsaankopen van energie zijn in dat opzicht wellicht slechts een begin van de verschuiving in de krachtsverhoudingen.

Die machtsverhoudingen zullen ook op maatschappelijk vlak verder verschuiven. De roep om regionale autonomie in de EU zal er niet minder om worden, terwijl anti-establishmentfiguren steeds sterker zullen wegen in het politieke debat. Eind vorig jaar was de eenmansbeweging van Beppe Grillo in de peilingen doorgestoten tot de tweede partij van Italië. In vele gevallen mag dat om steekvlamdemocratie gaan, de maatschappelijke en mediatieke koorts is er niet minder om. 2013 zal ook het jaar zijn waarin de roep om meer transparantie in de maatschappij luider zal klinken dan ooit. Dat is dan vooral een signaal van groot wantrouwen, dat vraagt om een stevigere controle. 2013 wordt in menig opzicht een boeiend en woelig jaar.


DS, 08-01-2013 (Fons Van Dyck)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB