Media zonder grenzen


Sinds de zelfdoding van zangeres Yasmine gaat een bepaalde pers totaal uit de bocht. Het gaat om een nationale krant en de zogenaamde 'gespecialiseerde bladen', die schaamteloos in andermans privéleven spitten. 'Exclusief. Drie dagen lang. Het echte verhaal achter de zelfmoord.' Met journalistiek heeft dit niets te maken, het is macabere marketing van drukwerk. Journalistiek is immers het metier om maatschappelijk relevante informatie naar buiten te brengen, de kunst van de verificatie van feiten rond grote publieke debatten, en ook de zorgvuldigheid om andersmans rechten en reputatie te ontzien.

Het recht om met rust te worden gelaten, zo werd bijna honderd jaar geleden het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer omschreven. Elk individu heeft dat persoonlijkheidsrecht: iedereen oordeelt voor zichzelf wat tot zijn privacy behoort. Journalisten mogen en kunnen die beslissing niet nemen, tenzij voor zichzelf. Wie zijn leven op een anonieme wijze wil organiseren, heeft daar recht op.

Dat zijn de basisregels van dit fundamentele recht, en die gelden uiteraard ook voor de media. Hún publicatievrijheid slaat immers op maatschappelijke aangelegenheden van algemeen belang, zoals de grote politieke, sociale, economische, financiële, ethische, wetenschappelijke debatten met een werkelijke maatschappelijke relevantie. Voor de persoonlijke levenssfeer van ieder individu dienen zij halt te houden.

De grenslijn kan liggen bij publiek bekende personen, zoals vedetten. De zelfdoding van Yasmine was - onvermijdelijk - een belangwekkend nieuwsfeit; dat vloeit voort uit haar statuut van mediafiguur. Máár. In Yasmines relatie waren er een partner en een kleine dochter. Haar partner heeft een eigen zakelijke loopbaan buiten de media. Zij had en heeft daar recht op. Over hun dochter hadden ze gezamenlijk uitgemaakt dat ze haar groot wilden brengen zonder mediabelangstelling, in het belang van het kind. Ook dat kind had en heeft daar recht op. Daar liggen ethische en deontologische grenzen waarvoor professionele journalistiek respect opbrengt. Alleen waardeloze schrijvelarij miskent die grenzen.

Waar haalt het janhagel van die zogenaamde gespecialiseerde bladen het recht om de eer en de goede naam van de partner van Yasmine te bezwadderen? Werd voor de publicatie van foto's van het minderjarige kind toestemming bekomen van degene die de ouderlijke macht uitoefent? Is er geldige toestemming (van de afgebeelde personen) voor publicatie van de foto's uit het privéleven van Yasmine en haar partner? Een béétje journalist weet toch dat de immuniteit die interviews onder omstandigheden zouden kunnen verschaffen niet geldt in zaken die voor de volle 100 procent tot het beschermde privéleven van een niet-mediafiguur en van een minderjarig kind behoren?

In de recente Aanbeveling voor verantwoorde berichtgeving over zelfdoding van de Raad voor de Journalistiek wordt respect voor de privacy terecht vooropgesteld. 'Schaamte, onbegrip of schuld. Veel nabestaanden hebben met dergelijke gevoelens te maken. Meestal hebben ze niet veel nood aan contact met journalisten. Ze willen graag dat hun privacy, evenals die van de betrokkene, gerespecteerd wordt. Vraag je ook af of het vrijgeven van onnodige details de pijn en het lijden van de directe omgeving niet kan vergroten.' Zo staat het er. Zouden de auteurs van Het Laatste Nieuws, Dag Allemaal, Story , e tutti quanti daarover hebben nagedacht voor ze hun 'exclusieve' verhalen in onderlinge wedijver om ter grootst en om ter wildst brachten?

Dit is geen journalistiek, dit is een vorm van aanmatigende vulgariteit die ver staat van de beschermde expressievrijheid. De redacties die er zich mee inlaten, zijn niet dom. Ze doen dit uit weloverwogen verkoopdrang, en profiteren daarbij van de sensatiezucht van hun publiek. Op korte termijn misbruiken ze andermans leed ter wille van de verkoop, op langere termijn maken ze het journalistieke vak kapot. Pennenprostitutie die respectloos slachtoffers maakt. Zou daarover op álle redacties worden nagedacht? En zouden de directies van mediabedrijven, behalve met hun jaarrekening, ook met díé vragen bezig zijn?

Leo Neels, professor Mediarecht KUL en UA.

Blog Knack, 06-08-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB