Vlaanderen kocht gebakken lucht in Rusland en Oekraïne


Het gros van de CO2-uitstootrechten die Rusland en Oekraïne verkochten, hielden geen vermindering van de CO2-uitstoot in. Ook Vlaanderen kocht zulke dubieuze rechten.


Rusland en vooral Oekraïne hebben op erg grote schaal uitstootrechten verkocht die niet geleid hebben tot een vermindering van de CO2-uitstoot. Op die manier is een beoogde reductie van 600 miljoen ton niet gerealiseerd. Dat blijkt uit een vernietigend rapport van het Stockholm Environment Institute.

Heel wat landen beslisten bij de Kyoto-klimaatonderhandelingen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Daarbij werd afgesproken dat de beoogde uitstootvermindering afgekocht kon worden. Landen of bedrijven die de doelstelling niet haalden, konden uitstootrechten afkopen van diegenen die meer deden dan afgesproken.

Rusland en Oekraïne ontpopten zich zonder moeite tot ‘schone landen’. Hun klimaatinspanning werd immers bepaald op basis van de uitstoot die ze hadden vóór de Sovjet-Unie uiteenviel. Na de val werden veel vervuilende en inefficiënte fabrieken gesloten. Daardoor haalden ze hun opgelegde doel met de vingers in de neus. In principe leveren die ‘inspanningen’ geen emissierechten op, omdat ze het principe van de ‘additionaliteit’ schenden: er kunnen enkel rechten verkocht worden als er zonder betaling geen reductie had plaatsgevonden.

Maar dat lapten Rusland en Oekraïne aan hun laars en ze deden er nog een flinke schep bovenop, blijkt uit het rapport waarin 60 willekeurig gekozen projecten uitvoerig werden doorgelicht.

Officieel werd op grote schaal CO2-uitstoot vermeden doordat in Oekraïne niet langer steenkoolafval verbrand werd en doordat lekken in pijpleidingen gedicht werden. Ook met het opvangen van gassen die ontstaan bij olieontginningen, vermeed Rusland een grote uitstoot. Maar het gros van de projecten was al uitgevoerd vooraleer er nog maar gedacht werd aan het verkrijgen van emissierechten. Het geld dat uit de verkoop van die rechten kwam, was dus helemaal niet nodig om de uitstoot te beperken. ‘Het lijkt heel sterk op geld printen’, zegt Vladyslav Zhezherin, co-auteur van de studie. Bovendien stellen de onderzoekers vast dat de geclaimde uitstootverminderingen overdreven werden.


Perverse productie

Drie fabrieken in Rusland bakten het nog bruiner. Ze konden uitstootrechten verkopen omdat ze de broeikasgassen vernietigden. Uit de analyses van de onderzoekers blijkt dat de fabrieken in 2011 de productie van die gassen nog opdreven, met als enig doel dat ze dan meer gassen konden vernietigen.

Door alle dubieuze praktijken samen werd maar liefst 600 miljoen ton CO2 niet uit de lucht gehaald. ‘Twee derde van die rechten ging via het Europese ETS-systeem’, zegt Anja Kollmuss, die de studie leidde. ‘Om een idee te geven: dat is een derde van de reductie die tussen 2013 en 2020 via het ETS-systeem bereikt moet worden.’

Oppostiepartij Groen plaatste eerder deze week nog vraagtekens bij de emissierechten die Vlaanderen aankocht (DS 26 augustus). Onder meer rechten uit Oekraïne en Rusland werden gehekeld.

Bevoegd minister Joke Schauvliege (CD&V) wimpelde de kritiek af door te stellen dat het om een erg klein bedrag gaat, de projecten internationaal gecontroleerd worden, en dat er wel degelijk CO2-reducties gerealiseerd worden. Op dat laatste punt geeft het rapport haar nu ongelijk.

Volgens de Europese Commissie, die het ETS-systeem overwaakt, zijn de regels intussen aangescherpt. De Wereldbank merkt in Le Monde op dat het om ‘een beperkt aantal gevallen gaat, en het belang van een marktmechanisme voor CO2 niet vermindert’.

De vastgestelde dubieuze praktijken maken de klimaatonderhandelingen er niet makkelijker op. In december moeten de landen in Parijs niet alleen op zoek naar een overeenkomst over de wenselijke klimaatinspanningen, maar ook over een betrouwbaar mechanisme om die inspanningen te controleren.


DS, 29-08-2015 (Dries De Smet)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB