Hoezo, twee graden?


Er is nog lang geen klimaatakkoord, maar er is wel al een stilzwijgend akkoord: het doel moet zijn om de opwarming van onze planeet onder de twee graden te houden. Ook al is het een willekeurig doel, het is tenminste een doel.


Twee decennia geleden begonnen alle waarschuwingen van wetenschappers en actiegroepen met ‘pas op, als het CO2-gehalte in onze atmosfeer verdubbelt, dan...’ Niet omdat er bij die verdubbeling iets speciaals zou gebeuren, maar omdat een klimaatscenario doorrekenen zoveel rekenkracht vergde, dat zelfs de gekoppelde supercomputers van de hele wereld er nog onder kreunden. Om hun resultaten vergelijkbaar te houden kozen alle onderzoekers daarom voor hetzelfde simpele scenario: dubbel zoveel CO2.

Met een zinnig streefdoel had dat niets te maken. Misschien koos je daarvoor trouwens beter iets dat mensen zich konden voorstellen: geen gigatonnen van een ongrijpbaar gas, maar zoveel centimeter extra zeespiegel, of zoveel graden extra temperatuur. Maar hoeveel centimeters of graden moest je nemen?

Uit de beschikbare metingen kon men zich nog een redelijke voorstelling maken van wat het inhield als de gemiddelde temperatuur van de lucht wereldwijd één graad hoger zou liggen. ‘Nog hogere temperaturen kunnen snelle, onvoorspelbare en uit de hand lopende (niet-lineaire) gevolgen oproepen die tot zware schade aan het ecosysteem kunnen leiden’, rapporteerde in 1990 het Stockholm Environment Institute over die ene graad. Desondanks stelden de onderzoekers voor om niet één, maar twee graden als doel te nemen. Omdat er in 1990 al zoveel broeikasgas uitgestoten was dat die ene graad toch al niet meer te vermijden zou zijn.


Natte vinger

Steeds meer politici namen die, toch wel met de natte vinger gekozen, twee graden over. In 1996 stelde de EU het, in navolging van Duitsland, als streefdoel voor; de G8 volgde. Doordat het getal steeds weer opdook, begonnen veel mensen te geloven dat het een kantelpunt zou zijn: tot daar is het leefbaar, daarboven loopt het klimaat uit de hand. Niet dus. Of juister: niemand weet waar – en of – er kantelpunten in onze klimaatmachinerie zitten, punten waarna de evolutie niet meer terug te draaien is. Gewoon omdat de situatie van vandaag en de komende jaren nog nooit is voorgekomen.

Bij de klimaatconferentie van Kopenhagen in 2009 riepen 56 kranten in een gezamenlijk commentaar op om die twee graden tot een afdwingbare doelstelling te maken. Tevergeefs, al was zowat iedereen het erover eens dat twee graden echt wel het verste was dat we ons konden riskeren. In het klimaatverdrag van Cancun, een jaar later, werden die twee graden dan toch een officieel doel.

Ook al is de kans dat je bij twee graden een ramp voorkomt niet groter dan bij 1,5 of 2,5, het is een duidelijk doel. En ook al weet niemand precies hoe de wereld eraan toe zal zijn bij twee graden extra – daarvoor bevatten de klimaatmachinerie en de biologische systemen die eraan vasthangen veel te veel radertjes waarvan we niet weten hoe ze in elkaar grijpen en welke effecten ze hebben zeventien radertjes verderop – wat we wel weten is dat het gemiddeld veel minder leuk zal zijn dan vandaag, en dat het bij een hogere temperatuur nog erger zal zijn.

Wetenschappelijk gezien zou ons doel een ‘zo laag mogelijke’ temperatuurstijging moeten zijn, maar politiek gezien komt zo’n formulering neer op een vrijgeleide om zich eronderuit te draaien. Dan kun je maar beter een duidelijk getal aanhouden, hoe willekeurig het ook is.


DS, 22-08-2015 (Pieter Van Dooren)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB