Als er weer naar gevraagd wordt, geven we meer persoonlijke informatie weg


Voor bedrijven als Facebook en Google is het uitbaten van persoonlijke data een verdienmodel. Voor het verkrijgen van deze informatie maken de bedrijven handig gebruik van het herhalen van vragen.


Je e-mailadres en je naam. Veel meer is er vaak niet nodig om een account aan te maken op een sociaal medium. Kort daarna krijg je een melding op je profiel met de vraag wat je woonplaats is, je relatiestatus, je huidige locatie, wie je familieleden zijn, het houdt niet op. Sommige vragen zul je niet beantwoorden uit luiheid of vanwege privacyzorgen. Maar wat blijkt: als een vraag wordt herhaald, dan is de kans groter dat je de informatie alsnog prijsgeeft.

Dat blijkt uit een studie van psychologen aan de University of East Anglia die is gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Cybersecurity. De onderzoekers bootsten methodes na van bedrijven als Alphabet (Google) en Meta (Facebook), die het verkopen van persoonsgegevens als verdienmodel hebben.


Privacyparadox

De onderzoekers stelden de 27 deelnemers een reeks persoonlijke vragen, in oplopende mate van ‘privacygevoeligheid’. De minst gevoelige vragen zijn op sociale media en bij bestellingen vrijwel altijd vereist. Dat gaat bijvoorbeeld over gender, geboortedatum- en woonplaats. De meer gevoelige vragen waren gericht op onder andere gewicht, politieke thema’s, seksualiteit en financiën.

Vervolgens kregen de deelnemers de vragen nog eens te zien en moesten ze beslissen tot welke vraag ze de informatie wilden verkopen aan de onderzoekers. De gegevens zouden vervolgens twee weken zichtbaar zijn op een website. Onduidelijk was op welke manier het zichtbaar zou zijn. Een voorbeeld: de eerste vraag gaat over gender, vraag dertig over de mening van de deelnemer over immigratie. Stel dat die daar de grens trekt, dan zijn de eerste 29 vragen verkocht en zichtbaar op de website. Hoe meer vragen deelnemers verkochten, hoe hoger de financiële beloning, die kon oplopen tot enkele tientjes.

Interessant hierbij is de zogeheten ‘privacyparadox’. Uit eerder onderzoek kwam al naar voren dat mensen zich vaak zorgen maken om hun privacy, terwijl ze in de praktijk wel veel privacygevoelige informatie vrijgeven aan bedrijven die het doorverkopen. We geven kortom vaak meer informatie weg dan we zouden willen.


Een voet tussen de deur

Een van de verklaringen hiervoor is het foot in the door-principe. Het principe houdt in dat je door middel van een kleine, op het oog niet veelbetekende vraag een voet tussen de deur hebt om grotere, meer persoonlijke informatie van iemand te verkrijgen. In eerste instantie zal iemand twijfelen om te vertellen hoe vaak hij zijn familie bezoekt. Maar als diegene je al zijn geboorteplaats heeft verteld, is de kans vervolgens groter dat je het alsnog komt te weten.

De onderzoekers gebruikten dit principe in het vervolg van het onderzoek. Daarin kregen de deelnemers hun ingevulde data nog eens voor zich en konden ze opnieuw beslissen tot welke vraag ze die wilden verkopen. Het resultaat: mensen verkochten meer informatie dan eerder in het onderzoek.

Dit kon niet worden verklaard door de zorgen die de deelnemers hadden over privacy. Die bleken namelijk nog net zo groot te zijn als bij een meting aan het begin van het onderzoek. Het enige dat veranderde, was het gedrag van de deelnemers. Wel is duidelijk dat bedrijven het foot in the door-principe gebruiken om meer data te verkrijgen en verkopen. Het herhalen van vragen is een effectieve methode om meer informatie los te krijgen. Bewustwording hiervan kan volgens de onderzoekers een eerste stap zijn om het effect van dit mechanisme te verminderen.


Trouw, 31-03-2023 (Gian Oerlemans)