Geschreven op 12 oktober 2012 om 16:01 uur door Caroline Kraaijvanger

Een opvallend berichtje vanaf de Zuidpool. Terwijl op de Noordpool het ijs maar blijft smelten, zet de Zuidpool even een nieuw record neer: sinds metingen in 1979 begonnen bevond zich ‘s winters nog nooit zoveel ijs rondom Antarctica.

Op Antarctica heeft het ijs nu zijn wintermaximum bereikt. De afgelopen maanden nam de hoeveelheid ijs rondom het continent toe, maar nu wordt het zomer op Antarctica en gaat de hoeveelheid ijs weer afnemen. Het is een bijzonder wintermaximum: sinds satellieten Antarctica en de omgeving eromheen in de gaten houden, is er namelijk nog nooit zoveel ijs waargenomen.

Record
Op dit moment bevindt zich rondom het continent zo’n 19,44 miljoen vierkante kilometer ijs. Dat is net ietsje meer dan het vorige record dat in 2006 werd neergezet. Toen lag er rondom het wintermaximum 19,39 miljoen vierkante kilometer ijs.

Kaartje
Op het kaartje hieronder is dat goed te zien. U ziet Antarctica (donkergrijs) en ijsschotsen die aan gletsjers op het land vastzitten, maar wel op de oceaan drijven (lichtgrijs). Het zeeijs is heel lichtblauw gekleurd. De omvang van het zeeijs wordt vastgesteld door te achterhalen in welke gebieden de concentratie ijs zeker vijftien procent bedraagt. De gele lijn laat zien tot waar het ijs gemiddeld in de periode tussen 1979 (toen begonnen de satellieten met waarnemen) en 2000 reikte.

http://www.scientias.nl/wp-content/.../10/zeeijs3.jpg

Afbeelding: NASA.

Toename
De hoeveelheid ijs op Antarctica neemt al langer toe. Gemiddeld kwam er tussen 1979 en 2010 elk jaar 17.100 vierkante kilometer bij. De grootste toename treedt op in de Rosszee. In de Amundsenzee en de Bellingshausenzee neemt de hoeveelheid zeeijs af.

Hoe kan dat?
Dat Antarctica maar weinig ijs verliest, klinkt u misschien heel verrassend in de oren. Zeker als u onlangs op Scientias.nl hebt gelezen dat het op de Noordpool heel anders is. Daar bereikte het zeeijs ook een record: sinds de satellietmetingen begonnen, bevond zich in dit gebied nog nooit zo weinig ijs. Hoe kan het dat het ijs op Antarctica niet zo snel afneemt en zelfs groeit? Dat is niet zo heel gemakkelijk te verklaren; verschillende factoren spelen een rol. Eén van die factoren is de aantasting van de ozonlaag boven de Zuidpool. Chloorfluorkoolstofverbindingen (vroeger onder meer terug te vinden in koelkasten en spuitbussen) hebben ervoor gezorgd dat de ozonlaag boven Antarctica werd aangetast. Over het algemeen wordt die aantasting in verband gebracht met ultraviolet licht dat nu gemakkelijker het oppervlak kan bereiken. Maar het heeft nog een gevolg: het zorgt ervoor dat de stratosfeer (een laag in de atmosfeer, op zo’n tien tot zestig kilometer hoogte) afkoelt. En die afkoeling zorgt ervoor dat de sterke winden op Antarctica nog sterker zijn geworden, met name boven de Rosszee. Die winden creëren gebieden waar zeeijs gemakkelijker kan ontstaan. Dat in sommige gebieden op Antarctica ijs groeit, terwijl het op andere gebieden afneemt, is ook goed te verklaren. Terwijl de sterkere winden op sommige plekken het ontstaan van zeeijs promoten, zorgen hogedruksystemen ervoor dat warmere lucht naar het Antarctisch Schiereiland komt en het daar weer lastiger wordt voor zeeijs om te groeien.

Een andere factor die hier waarschijnlijk een rol speelt, is veranderingen in de stroming van de oceaan. In de oceaan bevindt zich een laag koud water bij het oppervlak en daaronder een warmere laag. Die twee wisselen in een normale situatie water uit. Hierdoor komt hitte van de lagere wateren naar het oppervlak en wordt voorkomen dat de hoeveelheid zeeijs beperkt wordt. Maar wanneer de luchttemperatuur wereldwijd toeneemt (zoals het geval is door opwarming van de aarde) verandert er iets: er valt meer regen en sneeuw. Oppervlaktewateren worden daardoor zoeter en de dichtheid neemt af. Hierdoor wordt het voor deze bovenste laag lastiger om water uit te wisselen met de warmere en zoutere en zwaardere laag eronder. Hierdoor komt er dus ook minder warmte van die laag naar boven, waardoor de bovenste laag kouder blijft en er gemakkelijker ijs ontstaat.

Eigen mening
Toen ik de kop las vond ik het toch maar iets raar, aangezien mij altijd werd verteld dat de poolkappen maar bleven krimpen door de opwarming van de Aarde. Is dit dan wel zo? In de tekst werd wel verwezen naar een ander artikel waarin stond dat eigenlijk enkel de noordpool enorm hard aan het krimpen is (http://www.scientias.nl/zee-ijs-op-...e-records/72375). Dus de opwarming en smelten van het pakijs zijn dus nog zeker een feit, en dat mag niet vergeten worden door één artikel met een soort van misleidende titel.