De stille machtsgreep van BNP Paribas


BRUSSEL - Alsof er nooit een financiële crisis is geweest. Dat gevoel krijg je als je kijkt naar de resultaten van BNP Paribas, met 2.240 miljard euro op de balans inmiddels 'de grootste bank ter wereld'. Een titel die BNP vooral dankt aan de enorme invloed van voorzitter Michel Pébereau, volgens kwatongen de échte Franse minister van economie. Dankzij hem is BNP Paribas in Frankrijk wat Goldman Sachs is in de VS - een geprivilegieerde bank met een vaak incestueuze relatie met de overheid.


Wie het statige hoofdkwartier van BNP Paribas bezoekt in de smalle Rue d'Antin in Parijs, kan zich nauwelijks indenken dat van daaruit met strakke hand een bank met wereldwijd ruim 200.000 werknemers wordt gedirigeerd. Van de verwachte Franse 'grandeur' valt weinig te merken, of het zouden de Louis XV-meubelen in de centrale orangerie moeten zijn of de wetenschap dat in dit gebouw ooit het huwelijk van Napoleon Bonaparte werd voltrokken.

Zelfs het kantoor van ceo Baudouin Prot, die sinds mei 2003 de dagelijkse leiding van BNP Paribas in handen heeft, is smaakvol maar sober ingericht. Geen zelfgekozen kunstwerken van pakweg enkele grote Franse impressionisten, maar een internationale selectie van minder bekende, moderne kunstenaars uit de ruime, eigen collectie van BNP.


Duizelingwekkend

Wie daaruit een gebrek aan ambitie afleidt, vergist zich schromelijk. BNP Paribas heeft het gewoon niet nodig om met zijn rijkdom uit te pakken. De cijfers spreken voor zich. De afgelopen drie jaar groeide het balanstotaal van de bank met 34 procent tot een duizelingwekkend bedrag van 2.240 miljard euro. Dat is evenveel als de balanstotalen van Bank of America en Morgan Stanley samen en meer dan het bruto binnenlands product (bbp) van Frankrijk. Dat laatste is de som van de waarde van alle producten en diensten die in dat land geproduceerd worden in één jaar.

Geen wonder dat niemand ter wereld beter doet. In de top-15 die het persagentschap Bloomberg gisteren publiceerde, houdt BNP zelfs bankgiganten als HSBC (2de) en Barclays (3de) op respectabele afstand.

Nu heeft de titel 'grootste ter bank ter wereld' vanzelfsprekend pas waarde als zich dat ook vertaalt in de zogeheten 'bottom line': wat op het einde van de dag onder de denkbeeldige streep overblijft als winst.

Maar ook daarin slaagt de Franse bankreus met grote onderscheiding. In de eerste jaarhelft boekten wereldwijd slechts vier banken een grotere jaarwinst dan BNP Paribas en ook in het derde kwartaal overtrof de winst gisteren ruim de verwachtingen van de financiële analisten. De voorbije drie maanden mocht BNP alweer 1,9 miljard euro op de rekening bijschrijven. Dat is bijna de helft meer dan in dezelfde periode het jaar voordien.

Het zijn cijfers die lang niet bij iedereen in goede aarde vallen. Met name de concurrentie kijkt de steile opgang van de Franse bank met lede ogen aan. Terwijl de meeste onder hen door een diep dal gingen, kwam BNP Paribas versterkt uit de financiële crisis en bleef de bank sindsdien alleen maar groeien. En wat wellicht nog frustrerender is: de Franse bankreus kon dat voornamelijk dankzij de enorme invloed van één man, de 68-jarige voorzitter Michel Péberau.


Geen afslankingsplan

Hij was het die volgens kwatongen president Nicolas Sarkozy ertoe aanzette om in volle bankencrisis zwaar te lobbyen bij de Europese Commissie. Met succes. BNP Paribas, dat nochtans 5,1 miljard euro staatssteun ontving, kreeg geen afslankingsplan opgelegd omdat Sarkozy staatsteun had gegeven aan alle Franse banken tegelijk. Waardoor er in Frankrijk op papier geen verstoring van de concurrentie was.

De gevolgen zijn bekend. Terwijl grootbanken als KBC, Dexia en ING volop onderdelen moeten afstoten, kon BNP de verkregen staatssteun gebruiken om voor een appel en een ei grote delen van Fortis in te palmen. Volgens waarnemers nog altijd de meest lucratieve operatie van de hele financiële crisis.

En dat is niet de enige belangrijke tussenkomst van Pébereau. Nog veelzeggender is dat de voorzitter van BNP Paribas in diezelfde periode ook meebesliste over het lot van een van zijn rechtstreekse concurrenten. Dat blijkt namelijk uit een spraakmakende foto die bijna twee jaar geleden in het populaire weekblad Paris Match werd gepubliceerd.

Op de foto - die ondanks aandringen door Paris Match niet aan ons werd vrijgegeven - staat een vermoeide Christine Lagarde, omringd door de hoogste ambtenaren van de Franse ministeries van Binnenlandse en Buitenlandse Zaken. Samen zijn ze volop aan het vergaderen over een reddingsplan voor de Belgisch-Franse bankgroep Dexia, die later op de ochtend een gezamenlijke kapitaalinjectie van 6,4 miljard euro zou krijgen.

Hoewel de foto op dat moment iets heroïsch had - terwijl de Fransen slapen, waakt het Elysée over de toekomst - roept ze levensgrote vragen op. Want verrassend genoeg blijkt deze keure aan ministers en hooggeplaatste cabinetards geboeid te luisteren naar één man, die met zijn rug naar de cameralens zit: Michel Pébereau.

In tal van landen zou daarover meteen een hevig debat losbarsten. Wat doet de voorzitter van de grootste bankreus op een nachtelijke crisisvergadering over een bank die de zijne niet is? Maar niet in Frankrijk. Het aantal kritische artikels, onder meer in de krant Libération, was op één hand te tellen en de affaire liep al snel met een sisser af. 'Als er door de regering naar Pébereau wordt geluisterd, is het omdat hij de bank voorzit die het minste geld verloren heeft in deze crisis', zegt men vandaag in kringen van BNP schouderophalend.


Politieke verstrengeling

De flamboyante voorzitter van BNP Paribas is dan ook niet de eerste de beste. Pébereau is voorzitter van de Franse werkgeverslobby, zetelt in zes raden van bestuur van Franse beursgenoteerde bedrijven, is de Europese vertegenwoordiger in het internationaal adviesbureau van de Federal Reserve in New York en mag zelfs claimen dat hij een persoonlijke raadgever is van president Obama en IMF-voorzitter Dominique Strauss-Kahn.

Bij Sarkozy zou Pébereau dan weer niet in de bovenste schuif liggen - hij vindt hem te rigide, zo luidt het - maar dat kan de BNP-voorzitter niet deren. Bij de vele technocraten in Bercy heeft hij een onuitputtelijk krediet, in zoverre zelfs dat sommigen hem zonder schroom omschrijven als 'de echte minister van Economie'.

Die nauwe verstrengeling met de politiek, die in Frankrijk als heel gewoon wordt beschouwd, roept internationaal steeds meer vragen op.

De toon van de berichtgeving door Bloomberg gisteren, is op dat vlak veelzeggend. 'De grootste bank ter wereld vindt u niet in de VS, waar de overheid beurshandel voor eigen rekening heeft verboden, of in Zwitserland, waar de regering de banken verplicht om hun kapitaalbuffers te verdubbelen. BNP Paribas zetelt in Frankrijk, dat geen van beide doet', is de cynische openingszin.

En dat terwijl Frankrijk nu al vier banken heeft met een balanstotaal van meer dan 1.000 miljard dollar. Dat is evenveel als de VS, dat als economie vijf keer groter is.

Als een daarvan omvalt - wat gezien de sluimerende Europese schuldencrisis nog altijd niet valt uit te sluiten - is de schade niet te overzien. Een extra kapitaalbuffer voor BNP Paribas zou daarom geen overbodige luxe zijn. Maar volgens de Amerikanen doet de Franse overheid bewust alsof ze dat niet ziet. Omvang is plots niet meer belangrijk in het Elysée. Dat ook de top van BNP dat gisteren herhaalde, is vanzelfsprekend louter toeval.


DS, 05-11-2010 (Nico Tanghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB