Xi's economische plannen brengen China op ramkoers met Europa


Zondag landt de Chinese president Xi Jinping in Europa. Op bezoek in Frankrijk, Servië en Hongarije wil hij ‘de vreedzame ontwikkeling van de wereld’ stimuleren, zegt Beijing. Maar Xi’s plan om de haperende Chinese economie op te peppen brengt China juist op ramkoers met Europa.


Oorlog en economie, dat zijn de hoofdonderwerpen tijdens de ontmoetingen van Xi Jinping deze week met president Emmanuel Macron van Frankrijk, president Aleksandar Vucic van Servië en tenslotte premier Viktor Orbán van Hongarije. 10 mei keert Xi terug naar Beijing.

De gesprekken met Vucic en Orbán zullen zonder twijfel vriendelijker van toon zijn dan die met Macron. Servië en Hongarije zijn gretige ontvangers van Chinese investeringen, en de verwachting is dat Xi hen deze week nieuwe toezeggingen doet. Ook vinden ze het goed dat Chinese agenten in hun straten patrouilleren en zijn ze, net als China, Rusland goed gezind. Van hen geen onvertogen woord over Beijings ‘grenzeloze vriendschap’ met Moskou en mogelijke Chinese hulp voor Vladimir Poetins oorlog in Oekraïne.

Macron zit in een ander pakket. Die zal wel bezwaar maken tegen de steun vanuit China voor de Russische oorlogsmachine, steun waar de VS Chinese bedrijven deze week sancties voor oplegden.


Economische koers

Maar minstens zo beladen worden de gesprekken, waarbij ook Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen aanschuift, over de economische koers die Xi voor zijn land heeft uitgestippeld en waar Europa nu al de wrange vruchten van plukt. China overspoelt Europa met goedkope elektrische auto’s en, waarschuwde TNO nog eerder deze week, als Europa niets doet is China binnenkort heer en meester op de markt voor windmolens en waterstofmachines.

Dat is geen toeval. In september vorig jaar muntte de opperste leider van de Communistische Partij de term ‘nieuwe productieve krachten’. Ontketen die krachten, is Xi’s impliciete belofte, en de kwakkelende Chinese economie zal opleven. En dan kan China doorstoten naar zijn gerechtvaardigde plek in de wereldwijde pikorde: de bovenste.

Nieuwe productieve krachten klinkt wat ouderwets, maar Xi ziet ze in de tech-sectoren van de toekomst: in kunstmatige intelligentie, biotechnologie en groene energie. Al voor hij er een naam aan gaf, is China begonnen daarin te investeren. Het doel is om voorop te lopen en zelfvoorzienend te zijn. Niet afhankelijk van onbetrouwbare westerse leveranciers – de Nederlandse chipmachinemaker ASML besloot eerder dit jaar nog onder Amerikaans druk om China toch geen Deep Ultraviolet Machines te leveren. Beter: China’s voorsprong zal ervoor zorgen dat anderen afhankelijk zijn van China.

Het Britse blad The Economist schat dat China jaarlijks 1,6 miljard dollar investeert in de uitverkoren sectoren, dubbel zoveel als vijf jaar geleden. Fabriekscapaciteit in sommige ervan, aldus The Economist, zal in 2030 met 75 procent zijn toegenomen.

En daar wringt het. China wil niet alleen vooroplopen en zelfvoorzienend zijn, het wil ook goed geld verdienen. Daarvoor is het nodig dat de hele wereld ‘made in China’ koopt – geen prullaria zoals vroeger maar hoogwaardig spul dit keer – want van zijn thuismarkt moet China het niet hebben. Het land telt weliswaar veel consumenten, maar zij zijn zuinig; mensen sparen er veel, al was het maar omdat er geen stevig sociaal vangnet is en er een vergrijzingsgolf over het land rolt. De zorg voor ouderen komt goeddeels ten laste van hun kinderen.

Kijk naar elektrische auto’s om te zien wat de Chinese strategie betekent. De export van Chinese auto’s steeg vorig jaar met rond de 60 procent. De elektrische variant vindt grif aftrek in Europa, want die is relatief goedkoop. Dus is die prijs nu onderwerp van een EU-onderzoek: hoe kan het dat die zo laag is? Dat komt omdat de Chinese staat ongeoorloofde subsidies geeft aan zijn auto-industrie, daar is de EU van overtuigd, en dat is oneerlijke concurrentie voor Europese autobouwers.


Extra importtarieven

Het onderzoek vordert gestaag, zei Eurocommissaris voor handel Valdis Dombrovskis donderdag. Hij stelt nog voor de zomervakantie extra importtarieven op Chinese auto’s in het vooruitzicht, die hun prijs zullen opdrijven.

Het was mede op aandringen van Frankrijk dat de EU haar onderzoek begon. Het land dat president Xi zondag als eerste ontvangt heeft een omvangrijke auto-industrie. China is sindsdien een onderzoek gestart naar de dumping van cognac op de Chinese markt. Cognac is weliswaar een Frans drankje bij uitstek, maar er is geen enkel verband met het elektrische auto-onderzoek, verzekerde de Chinese minister Wang Wentao van handel onlangs.

Europa is vanouds geneigd om de dialoog te zoeken en China, een heel belangrijke handelspartner, niet te veel tegen de haren in te strijken. Ook Nederland is van die lijn. Dit tot grote ergernis van de VS, die China veel harder aanpakken. Maar de EU lijkt bij te sturen; ze is nu ook een onderzoek begonnen naar Chinese windturbines. De vraag is dus: zullen Macron en Von der Leyen Xi het vuur na aan de schenen leggen?


Blog Trouw, 03-05-2024 (Lidwien Dobber)