Bad Bank en nationalisatie gaan samen


Er bestaan weinig geheimen over de manier waarop een bankcrisis opgelost kan worden. Vele formules werden in het verleden in andere landen uitgeprobeerd. We hebben uit al deze ervaringen het volgende geleerd over de beste (of minst slechte) oplossing.


Eerste stap: haal de slechte kredieten uit de balansen van de banken, en steek ze in een aparte entiteit (een Bad Bank), die door de overheid wordt gespekt en beheerd. Deze eerste stap is belangrijk omdat banken weinig krediet willen verlenen zolang ze in hun balans rommelkredieten hebben waarvan ze de overblijvende waarde moeilijk kunnen inschatten. En als ze weinig krediet willen geven, zakt de economie in elkaar en zullen er nog meer rommelkredieten op de balansen van de banken verschijnen. In deze eerste stap moet ook vastgesteld worden aan welke prijs deze rommelkredieten in de Bad Bank terecht komen. Is de prijs te hoog dan zullen de verliezen voor de overheid (dus de belastingbetaler) ook hoog zijn. Het principe dat hier moet gehuldigd worden, is dat de overheid die de belastingbetalers vertegenwoordigt (en niet de aandeelhouders van de bank) de kost van de operatie voor de belastingbetaler zo klein mogelijk moet maken. Dit betekent dus dat de kost voor de aandeelhouder zo groot mogelijk moet zijn.

We komen nu tot de tweede stap. De overheid moet de betrokken bank tijdelijk overnemen (een beter woord voor de ideologen die het woord 'nationaliseren' schuwen). Er zijn verschillende redenen waarom deze tweede stap belangrijk is. Ten eerste mogen we er van uitgaan dat de bank die de rommelkredieten uit de balans heeft gedreven in de toekomst, als de economie zich herstelt, opnieuw winstgevend zal zijn. De waarde van de bank zal dus toenemen. Als de bank niet is genationaliseerd, zullen de aandeelhouders deze meerwaarde opstrijken. Dit leidt volgens mij tot een onaanvaardbare situatie. De overheid (belastingbetalers) heeft de verliezen van de rommelkredieten op zich genomen terwijl de winsten van het winstgevende deel van de bank bij de aandeelhouders terecht komt. De overheid die de belangen van de belastingbetalers moet verdedigen kan dus niet anders dan de bank tijdelijk te nationaliseren. Als er dan in de toekomst meerwaarde ontstaat, vloeit die naar de overheid en de belastingbetalers. Het kan gewoon niet dat de lasten van deze operatie voor de overheid zijn en de lusten voor de aandeelhouders.

Een tweede argument voor een tijdelijke nationalisatie is dat zolang de financiële crisis aanhoudt, de genationaliseerde bank minder terughoudend zal zijn met het verlenen van nieuwe kredieten dan de bank in privé-handen. Deze laatste, zelfs als ze bevrijd is van de rommelkredieten, blijft dan beducht voor een nieuwe crisis en zal daarom heel conservatief zijn in het verlenen van nieuwe kredieten en eerder de kat uit de boom kijken. Maar daar zit hem juist het probleem. Als vele banken zo handelen, geraakt de economie niet van de grond en dan zullen er nieuwe rommelkredieten op de balansen van de banken komen omdat meer bedrijven failliet gaan. Om uit deze vicieuze cirkel te raken, moet de overheid zelf de touwtjes in handen nemen totdat de hemel opklaart.

Paul De Grauwe is hoogleraar economie (KU Leuven).


DS, 22-01-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB