De islam is met het zwaard verspreid


JA


Het bekendste beeld van de islam is ongetwijfeld dat van het zwaard. Hoewel de islam zo onterecht verengd dreigt te worden tot alleen maar geweld, geeft het beeld toch iets aan van de oorsprong, de eigenheid en een mogelijke werkwijze van moslims. Met de nadruk op 'iets', want bij een radicale stelling is enige nuance geen overbodige luxe.


De snelle verspreiding van de islam tijdens de eerste eeuw van zijn bestaan gaat gepaard met geweld. Dat is een historisch feit waar we niet omheen kunnen.

In 732 werd in Poitiers geweld met geweld beantwoord, wat meteen het einde inluidde van de eerste grote expansiebeweging van de islam richting het Westen. Terwijl het christendom pas in de vierde eeuw een staatsgodsdienst werd, vertoont de islam vanaf zijn eerste eeuw een verstrengeling van geloof, rechtspraak, politiek en maatschappij. En dat heeft gevolgen.

Het verklaart waarom de islam ook vandaag in de eerste plaats opkomt voor de eigen zaak. Samenlevingen die gestructureerd zijn volgens een scheiding van geloof en staat, van geloof en ethiek, van geloof en rechtspraak, en van geloof en vrije meningsuiting krijgen vaak kritiek.

Het is al herhaaldelijk gebleken dat wanneer sommige moslims de politieke macht grijpen, alle fragmentatie binnen een samenleving teniet wordt gedaan in naam van het geloof.

Net zoals in de Bijbel van christenen en joden is geweld in de Koran zeker geen vreemde. En dan valt onvermijdelijk de term jihad. De invulling van het begrip verraadt dikwijls op welke manier de Koran wordt gelezen. Het boek Understanding jihad van David Cook uit 2005 is hier leerrijk.

De Koran wordt veelvuldig ingeroepen als een legitimatie van geweld. Dat is het gevaar wanneer teksten worden losgekoppeld van hun historische context en alleen geïnterpreteerd als woorden van God. Woorden met zo een absoluut karakter worden al snel wapens.

Het is geen geheim dat landen als Iran en Saudi-Arabië (bemerk het zwaard in de vlag!) of een beweging zoals het Palestijnse Hamas het geweld niet schuwen om de islam te verspreiden en in stand te houden.

De Islam in Africa Organisation zag in 1991 het levenslicht met een charter dat de islamisering van Afrika vooropstelt. In Indonesië, waar tachtig procent van de bevolking moslim is, vecht men nog altijd voor de invoering van de sharia.

Uiteraard heeft de islam zeker niet alleen geweld aangewend om zich te verspreiden, maar het is wel de opvallendste manier.

(Jürgen Mettepenningen is theoloog verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven.)


NEE


Van alle clichés die over de islam de ronde doen, is die van zijn gewelddadige verspreiding het taaiste. Dat geldt ook voor de achterkant van dit cliché: dat het christendom zich uitsluitend met vreedzame middelen verspreid zou hebben.


Het begint al met de Koran, die méér gewelddadige verzen wordt toegeschreven dan het Nieuwe Testament. Dat klopt uitsluitend bij een uiterst selectieve lezing van beide geschriften. Er staan gewelddadige verzen in de Koran, maar gelijkaardige verzen zijn er ook in het Nieuwe Testament te vinden.

Heeft Mohammed het Arabische schiereiland dan niet met geweld veroverd? Ook dat valt nog te bezien. In die tijd was het schiereiland een krabbenmand van oorlogvoerende clans die zich nooit eerder door iemand lieten verenigen. Dat Mohammed die klus met geweld zou geklaard hebben, is twijfelachtig. Een ruig gebied van die omvang in vrede verenigen, doe je nauwelijks met wapens. Dat doe je met het charisma van een godsdienststichter die zelfs kon verenigen wat nooit eerder verenigd was.

Dat zijn opvolgers in geen tijd de halve wereld beheersten, van Gibraltar tot aan de Indus, zegt evenmin dat hier geweldige legers bij te pas kwamen. Die halve wereld was al ten tijde van Mohammed een massagraf, gevuld met miljoenen slachtoffers van de eerste 'zwarte pest' die ook Constantinopel en Europa decimeerde. Zowel Byzantijnse als westerse kroniekschrijvers uit de zesde eeuw getuigen ervan. De eerste moslims liepen er omver wat al omver lag. In West-Azië vulden ze het vacuüm, waartoe het toenmalige Perzische rijk niet meer in staat was.

En in Noord-Afrika en het Midden-Oosten werden ze door een grote meerderheid van monofysitische christenen, dwarsliggers van het orthodoxe geloof in Constantinopel, als bevrijders verwelkomd. Want die monofysieten, die opkwamen voor een menselijke en geen goddelijke Christus, stonden theologisch gesproken veel dichter bij de islam dan bij het orthodoxe christendom.

Eén en ander sluit niet uit dat er ook moslimlegers waren en dat ook de islam soms met geweld verspreid werd. Ging het sinds de vroege vierde eeuw, de eeuw van keizer Constantijn, voor christenen ooit anders? Werd Europa door Ierse en Angelsaksische monniken gekerstend, of door Clovis, Karel Martel en Karel de Grote? Allicht door de twee, maar zelfs Willibrord en Bonifatius, de apostelen van de Nederlanden en Duitsland, gaven in hun geschriften toe dat ze niets zouden bereikt hebben zonder de machtige arm van de toenmalige vorsten.

Marc Heirman is auteur van het boek Oosterse dagen, Arabische nachten. Politiek en religie in de geschiedenis van de islam.


DS, 06-03-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB